View source for 12---vyAvahArikii-shikShikA/gamayatigamayati

{{DISPLAYTITLE: गमयति, गामयति}}
'''<big>विषयः— <u>गमयति, गामयति</u></big>'''



<big>'''<u>प्रश्नः</u>'''</big> 

<big>"पिता पुत्रं शालां गमयति" उत "पिता पुत्रं शालां गामयति” ? कः प्रयोगः साधुः ?</big>



<big>पठ्‌-धातुः इव पठ्‌ -> पाठयति (वद्‌ -> वादयति, पच्‌ -> पाचयति) इति गामयति यदि स्यात्‌ किमर्थम्‌ ? तथा यदि न स्यात्‌ किमर्थम्‌ ?</big>




<big>'''<u>उत्तरम्</u>'''</big> 

<big>"पिता पुत्रं शालां गमयति" इत्येव साधुः प्रयोगः |</big> 



<big>- गम्-धातोः प्रेरणार्थे णिचि परे गम् + णिच् | इत्संज्ञालोपोत्तरम् गम् + इ इति भवति |</big>

<big>- '''अत उपधायाः''' (७.२.११६) इत्यनेन वृद्धिः भवति स्म यथासामान्यं णिजन्तप्रकरणे उपधायाम् अत् अस्ति चेत् |</big> 

<big>- तदा गम् + इ -> गामि इति अङ्गम् भवति स्म | किन्तु गम्-धातोः तादृशी व्यवस्था नास्ति |</big>

<big>- '''जनी-जॄष्-क्नसु-रञ्जोऽमन्ताच्च''' इत्यनेन गणसूत्रेण अमन्त-धातूनाम् मितादेशः |</big>

<big>- गम्-धातुः अमन्तधातुः | तस्य '''जनी-जॄष्-क्नसु-रञ्जोऽमन्ताच्च''' इत्यनेन गणसूत्रेण मित् इति अतिदेशः क्रियते |</big>

<big>- गम्-धातोः मित्वात् '''मितां ह्रस्वः''' (६.४.९२) इति सूत्रेण णौ परे गम् धातोः उपधायाम् स्तिथः स्वरः ह्रस्वः | गम् + इ -> गमि इत्येव भवति।</big>

<big>- लट्लकारे प्रथमपुरुषैकवचने शप्-विकरणप्रत्यये विहिते गमि + शप् + तिप् -> गमि + अ + ति -> गमे + अ + ति -> गमय + ति -> गमयति |</big>

<big>- अतः "पिता पुत्रं शालां गमयति" इत्येव साधुः प्रयोगः ।</big>