View source for 12---vyAvahArikii-shikShikA/satatamsantatam

{{DISPLAYTITLE:सततम्, सन्ततम्}}
'''<big>विषयः'''—''' <u>सततम्, सन्ततम्</u>'''</big>



'''<big><u>प्रश्नः</u></big>'''

<big>"सः सततं कार्यं करोति" उत "सः सन्ततं कार्यं करोति"? कः प्रयोगः साधुः?</big>



<big>'''<u>उत्तरम्</u>'''</big> 

<big>- सततम् इति प्रयोक्तव्यम् उत सन्ततम् इति संशये सति उभयथापि प्रयोगः नैव दोषाय |</big> 

<big>   उभयत्र च अर्थः समानः-- "सः निरन्तरं कार्यं करोति" |</big> 

<big>- सम् + तत इति दशायां '''समो वा हितततयोः''' इति वार्तिकेन 'तत' परे विकल्पेन मलोपः | तेन सतत इति भवति |</big>

<big>- मलोपाभावे सम् + तत इति दशायां मस्य अनुस्वारः '''नश्चापदान्तस्य झलि''' (८.३.२४) सूत्रेण | सम् + तत -> संतत |</big> 

<big>- तदनन्तरं परसवर्णादेशः च '''अनुस्वारस्य ययि परसवर्णः''' (८.४.५८) सूत्रेण | संतत -> सन्तत इति भवति |</big>

<big>- अतः उभयथापि प्रयोगे नास्ति क्लेशः | "सः सततं कार्यं करोति" च "सः सन्ततं कार्यं करोति" उभावपि साधू प्रयोगौ |</big>

<big>- धेयं यत् सतत, सन्तत इति पदद्वयं विषेष्यनिघ्नम् | अतः त्रिषु लिङ्गेषु, त्रिषु वचनेषु, सप्तसु विभक्तिषु च रूपाणि भवन्ति |</big> 

<big>   किन्तु 'सः सततं कार्यं करोति' इत्यस्मिन् वाक्ये सततं-पदं क्रियाविशेषणत्वात्‌ अव्ययम्‌ |</big>