page_and_link_managers, Administrators
5,097
edits
No edit summary |
No edit summary |
||
(3 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 23:
<big>अद्यत्वे सामान्यतया व्याकरणछात्राः
<big><br />
Line 57:
<big><br />
अत्र एका प्रक्रिया प्रदर्शिता | जयति इति पदं कथं निर्मीयते इति प्रदर्शितम् | सूत्राणां सङ्ख्याः दृश्यन्ताम्; इमानि सूत्राणि विभिन्नेभ्यः अध्यायेभ्यः पादेभ्यश्च स्वीकृतानि | अनेन कारणेन कस्माच्चित् सूत्रात् प्राक् कानि
Line 76:
<big>अत्र प्रथमम् उदाहरणम्
Line 193:
<u>प्रथमः अध्यायः =</u></big>
<big>संज्ञासूत्राणि, परिभाषासूत्राणि च |</big>
<big><br />
Line 251:
<big>३. सन्धिः - संहिताधिकारः | अत्र स्वरसन्धि-विधायकसूत्राणि सन्ति | (यण्सन्धिः, गुणसन्धिः, वृद्धिसन्धिः, सवर्णदीर्घसन्धिः इत्यादयः)</big>
<big>४. चतुर्थः पादः - अङ्गाधिकारः ६.४.१ - ७.४.९७ [अङ्गं किम् इति न ज्ञायते चेत्, इदं [[05---sArvadhAtukaprakaraNam-adantam-aGgam/01---aGgam-iti-viSayaH|करपत्रं]] पठ्यताम् | अङ्गकार्यं कीदृशम् इत्यस्य कृते अग्रे
<big><br />
Line 258:
<big>अङ्गकार्यम्</big>
<big>१.
<big>२. इडागम-प्रकरणम् | यथा “खादितवान्" इत्यस्मिन् खाद्-
<big>३. सार्वधातुकप्रत्यये परे अङ्गकार्यम् | '''सार्वधातुकार्धधातुकयोः''' (७.३.८४), '''पुगन्तलघूपधस्य च''' (७.३.८६)</big>
Line 271:
<u>अष्टमाध्यायः</u></big>
<big>१. '''पदस्य''' इत्यधिकारः ८.१.
<big>२. पूर्वत्रासिद्धत्वाधिकारः</big>
Line 306:
<big>यथा '''निष्ठा'<nowiki/>'' (३.२.१०२) = '''''निष्ठा एका संज्ञा अस्ति, क्त क्तवतु इत्यनयोः प्रत्यययोः कृते | सूत्रसङ्ख्यां पश्य— सूत्रसङ्ख्या-द्वारा बुद्धं यत् अस्मिन् सूत्रे '''प्रत्ययः, धातोः, परश्च''' इत्येषाम् अधिकारः''''' | '''''तर्हि अनेन सूत्रेण क्त क्तवतु च भवतः, तयोश्च प्रत्यय-संज्ञा स्तः''''' | '''''अपि च '''परश्च''' इत्यनेन धातोः परं
<big><br />
Line 324:
<big>उदाहरणार्थं भू + अ + ति → भव + ति → भवति | "भवति" इत्यस्य निर्माणसमये, "ति" इत्यस्य दृष्ट्या अङ्गं "भव" इति | "ति" इत्यस्मात् पूर्वं यावत् अस्ति, तत् सर्वं "ति" इत्यस्य कृते "अङ्गम्" | तर्हि अत्र अङ्गं नाम धातु-विकरणप्रत्यययोः संयुक्तरूपम् | यथा वद् + अ → वद, भू + अ → भव इत्यादीनि अङ्गानि | "भवति" इति उदाहरणे आरम्भे भू + अ (शप्) इति स्थितौ, "अ" (शप्) प्रत्ययस्य द्रुष्ट्या भू इति अङ्गम् | भू पूर्वम् अस्ति किल | शप्-प्रत्ययस्य प्रभावेन भू इत्यस्य अङ्गस्य गुणः भवति | भू + अ → भो + अ | इदं कार्यम् शप्-विकरणप्रत्ययं
<big><br />
Line 338:
<big>---------------------------------</big>
|