|
<big>१. धातुः + णिच्-प्रत्ययः → णिजन्तधातुः</big>
<big><span lang="hi-IN">२</span>. णिजन्तधातुः + शप्-विकरणप्रत्यः → अङ्गम् (तिङ्-प्रत्ययं निमित्तं मत्वा)</big>
<big><span lang="hi-IN">३</span>. <span lang="hi-IN">अङ्गम् </span>+ <span lang="hi-IN">तिङ्</span>-<span lang="hi-IN">प्रत्ययः → तिङन्तरूपम् </span></big>
<big><br /></big>
<big><br /></big>
<big>यथा उक्तं, <span lang="hi-IN">चुरादिगणे अङ्गम् अदन्तम् </span>| <span lang="hi-IN">अतः अङ्गे सिद्धे अस्माकं नूतनकार्यं समाप्तम् </span>| <span lang="hi-IN">तिङ्</span>-<span lang="hi-IN">प्रत्ययस्य योजनविधिः यथा भ्वादिगणे प्रदर्शितः</span>, <span lang="hi-IN">तथैव भवति दिवादिगणे</span>, <span lang="hi-IN">तुदादिगणे</span>, <span lang="hi-IN">चुरादिगणे च—न कोऽपि भेदः </span>| <span lang="hi-IN">दृष्टान्ते चुर् धातोः अङ्गं चोरय </span>| <span lang="hi-IN">लटि चोरय </span>+ <span lang="hi-IN">ति → चोरयति</span>, <span lang="hi-IN">चोरय </span>+ <span lang="hi-IN">तः → चोरयतः</span>, <span lang="hi-IN">चोरय </span>+ <span lang="hi-IN">अन्ति → '''अतो गुणे''' → चोरयन्ति </span>| <span lang="hi-IN">यथा भ्वादिगणे</span>, <span lang="hi-IN">तथैव चुरादिगणेऽपि </span>| <span lang="hi-IN">अतः अस्मिन् पाठे अस्माकम् अवधानं प्रथमे सोपानद्वये एव </span>|</big>
<big><br /></big>
<big><br /></big>
<big><br /></big>
<span lang="hi-IN"big>यथा— </span></big>
<big><span lang="hi-IN">चुर् '''<span> </span><span> </span><span> </span> '''भूवादयो धातवः'<nowiki/>'''</span>''''' (<span lang="hi-IN">१</span>.<span lang="hi-IN">३</span>.<span lang="hi-IN">१)</span><span lang="hi-IN"> '''''' इत्यनेन चुर् इत्यस्य धातु-<span lang="hi-IN">संज्ञा </span></big>
<big><span lang="hi-IN">चुर् </span>+ <span lang="hi-IN">णिच् '''<span> </span> चुटू'''</span>चुटू, '<nowiki/>''हलन्त्यम्''', '<nowiki/>''''' <span lang="hi-IN">'''तस्य लोपः''' </span>(<span lang="hi-IN">अनुबन्धलोपः</span>)</big>
<big><span lang="hi-IN">चुर् </span>+ <span lang="hi-IN">इ '''<span> </span><span> </span>'''पुगन्तलघूपधस्य च''' </span>(<span lang="hi-IN">७</span>.<span lang="hi-IN">३</span>.<span lang="hi-IN">८६</span>) = <span lang="hi-IN">उपधायां लघु</span>-<span lang="hi-IN">इकः गुणः आर्धधातुकप्रत्यये परे</span></big>
<big><span lang="hi-IN">चोरि '''<span> </span><span> </span><span> </span>'''सनाद्यन्ता धातवः''' इति सूत्रेण चोरि इत्यस्य धातु</span>-<span lang="hi-IN">संज्ञा </span></big>
<big><br /></big>
<big><span lang="hi-IN">चालि </span> <span lang="hi-IN">'''<span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>कर्तरि शप्''' </span>(<span lang="hi-IN">कर्त्रर्थे सार्वधातुक</span>-<span lang="hi-IN">तिङ्</span>-<span lang="hi-IN">प्रत्यये च शित्</span>-<span lang="hi-IN">कृत्</span>-<span lang="hi-IN">प्रत्यये च शप् विहितः भवति</span>)</big>
<big><span lang="hi-IN">चालि </span>+ <span lang="hi-IN">शप्</span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span lang="hi-IN"> अनुबन्धलोपे </span>(<span lang="hi-IN">'''लशक्वतद्धिते''</span>''''', '''''' <span lang="hi-IN">'''हलन्त्यम्'''</span>)</big>
<big><span lang="hi-IN">चालि </span>+ <span lang="hi-IN">अ <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span></span> <span lang="hi-IN">'''सार्वधातुकार्धधातुकयोः''' </span>(<span lang="hi-IN">शप् शित् अस्ति</span>, <span lang="hi-IN">पित् अपि अस्ति अतः धातोः अन्त्यस्य इकः गुणः</span>)</big>
|