page_and_link_managers, Administrators
5,094
edits
06A---sArvadhAtukaprakaraNaM-kRutsu/06---tudAdigaNe-shatrantaprAtipadikanirmANam: Difference between revisions
06A---sArvadhAtukaprakaraNaM-kRutsu/06---tudAdigaNe-shatrantaprAtipadikanirmANam (view source)
Revision as of 17:22, 10 July 2022
, 1 year agono edit summary
No edit summary |
No edit summary |
||
| (4 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
Line 1:
{{DISPLAYTITLE: 06 - तुदादिगणे शत्रन्तप्रातिपदिकनिर्माणम्}}
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
!<big>'''ध्वनिमुद्रणानि'''</big>
Line 50 ⟶ 51:
<big>१) अङ्गान्ते उपधायां च इकः गुणः निषिद्धः | तुदादौ तुद् + श + ति → तुदति | तुद् + श + शतृ → तुदत् | '''क्क्ङिति च''' (१.१.५) |</big>
<big>२) अनिदित्-धातूनाम् उपधायां न्-लोपः | येषां हलन्तधातूनाम् इत्-संज्ञकः ह्रस्वः इकारः नास्ति, तेषां धातूनाम् उपधायां नकारः अस्ति चेत्, तस्य लोपो भवति | तृम्फ् + श + ति → न्-लोपः | तृम्फ् + श + शतृ → न्-लोपः | '''अनिदितां हल
<big>३) सम्प्रसारणिनां धातूनाम् सम्प्रसारणम् | यण्-स्थाने इक्-आदेशः (यण्-सन्धौ यथा भवति, तस्य विपरीतक्रमः), किति ङिति प्रत्यये परे | व्रश्च् + श + ति → वृश्चति | व्रश्च् + श + शतृ → वृश्चत् | '''ग्रहि ज्या वयि व्यधि वष्टि विचति वृश्चति पृच्छति भृज्जतीनां ङिति च''' (३.१.१३) |</big>
Line 382 ⟶ 383:
<big>'''छे च''' (६.१.७३) = छकारे परे, ह्रस्वस्वरस्य तुक् आगमः भवति | छे सप्तम्यन्तं, च अव्ययपदम्, द्विपदमिदं सूत्रम् | अनुवृत्ति-सहितसूत्रम्— '''ह्रस्वस्य तुक् छे च संहितायाम्''' |</big>
<big>अत्र इछ् इति स्थितिः | इछ् इत्यस्मिन् 'इ' ह्रस्वस्वरः, अपि च छकारः परे अस्ति | अतः तुक्-आगमः भवति— किन्तु कुत्र ? प्रथमप्रश्नः अस्ति यत् अयं तुगागमः कस्य आगमः ? ह्रस्वस्वरस्य इति सूत्रेण उक्तम् | तदा इकारात् प्राक् अथवा परे इति जिज्ञासायां सत्याम्, अग्रिमं सूत्रम् उत्तरं ददाति |</big>
Line 516 ⟶ 519:
<big>---------------------------------</big>
| |||