page_and_link_managers, Administrators
5,094
edits
12---vyAvahArikii-shikShikA/dvikarmakadhAtUnAM-karmaNiprayoge-kArakavyavasthA: Difference between revisions
12---vyAvahArikii-shikShikA/dvikarmakadhAtUnAM-karmaNiprayoge-kArakavyavasthA (view source)
Revision as of 23:45, 18 July 2021
, 2 years agoProtected "द्विकर्मकधातूनां कर्तरिप्रयोगे कारकव्यवस्था" ([Edit=Allow only administrators] (indefinite) [Move=Allow only administrators] (indefinite))
No edit summary |
m (Protected "द्विकर्मकधातूनां कर्तरिप्रयोगे कारकव्यवस्था" ([Edit=Allow only administrators] (indefinite) [Move=Allow only administrators] (indefinite))) |
||
| (7 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
Line 1:
{{DISPLAYTITLE:द्विकर्मकधातूनां कर्तरिप्रयोगे कारकव्यवस्था}}
'''<big>विषयः - <u>द्विकर्मकधातूनां कर्मणिप्रयोगे कारकव्यवस्था</u></big>'''
<font size="4"></font><font size="4"></font>
'''<big><u>प्रश्नः</u></big>'''
<font size="4"></font>
Line 18 ⟶ 19:
<big>"भिक्षुकेण धनिकः आहारं याच्यते" उत "भिक्षुकेण धनिकम् आहारः याच्यते" ? </big>
'''<big>उत्तरम्</big>'''▼
▲'''<big><u>उत्तरम्</u></big>'''
<big>"भिक्षुकेण धनिकः आहारं याच्यते" इत्येव साधुः प्रयोगः |</big>
<big>- द्विकर्मकधातूनां व्यवस्था एवं यत् कर्तरिप्रयोगे द्वयोः कर्मपदयोर्मध्ये यस्य विकल्पेन अन्यविभक्तिकत्वं भवति, तत् गौणकर्मपदम् इत्युच्यते | अन्यत् कर्मपदं द्वितीयाविभक्तौ एव भवति इति कारणतः तच्च पदं प्रधानकर्मपदम् |</big>
<big>- द्विकर्मकधातूनां व्यवस्था एवं यत् कर्तरिप्रयोगे द्वयोः कर्मपदयोर्मध्ये यस्य विकल्पेन अन्यविभक्तिकत्वं भवति, तत् गौणकर्मपदम् इत्युच्यते | अन्यत् कर्मपदं द्वितीयाविभक्तौ एव भवति इति कारणतः तच्च पदं प्रधानकर्मपदम् |</big>
Line 130 ⟶ 131:
<big>- अन्ततो गत्वा द्विकर्मकधातूनां व्यवस्था एतादृशी अस्ति इति तु सत्यं; परन्तु यद्यपि दुह्यादीनां गौणकर्मणः प्रथमाविभक्तिः, तथापि वाक्ये गौणकर्मपदं नोक्तं चेत्, यत्कर्मपदम् उक्तं तस्यैव प्रथमाविभक्तिः | भिक्षुकः आहारं याचते → भिक्षुकेण आहारः याच्यते | एवमेव नी-हृ-कृष्-वह् इत्येभिः घटिते वाक्ये प्रधानकर्मपदं नोक्तं चेत्, यत्कर्मपदम् उक्तं तस्यैव प्रथमाविभक्तिः | बालकः ग्रामं नयति → बालकेन ग्रामः नीयते |</big>
'''<big>परिशिष्टम्</big>'''
'''<big>---------</big>'''<font size="4"></font>
'''<big>गौणे कर्मणि दुह्यादेः प्रधाने नीहृकृष्वहाम् |</big>'''
'''<big>बुद्धिभक्षार्थयोः शब्दकर्मणां च निजेच्छया |</big>'''<font size="4"></font>▼
'''<big>प्रयोज्यकर्मण्यन्येषां ण्यन्तानां लादयो मता ||</big>'''▼
▲'''<big>बुद्धिभक्षार्थयोः शब्दकर्मणां च निजेच्छया |</big>'''
*<big>सिद्धान्तकौमुद्याः श्लोकेनानेन द्विकर्मकस्थले कस्मिन् कर्मणि प्रथमाविभक्तिः भवति इति सुचना प्राप्यते |</big>
▲'''<big>प्रयोज्यकर्मण्यन्येषां ण्यन्तानां लादयो मता ||</big>'''
*
<font size="4"></font>
Line 162 ⟶ 157:
<big> कर्मणिप्रयोगः - पाचकेन तण्डुलाः ओदनं पच्यन्ते |</big>
*
<font size="4"></font>
Line 172 ⟶ 167:
<big> कर्मणिप्रयोगः - सेवकेन प्रकोष्ठं भारः उह्यते |</big>
*
<font size="4"></font>
Line 182 ⟶ 177:
<big> कर्मणिप्रयोगः - शिक्षकेण छात्रः विषयं बोध्यते | शिक्षकेण छात्रं विषयः बोध्यते |</big>
*
<font size="4"></font>
| |||