12---vyAvahArikii-shikShikA/dvikarmakadhAtUnAM-karmaNiprayoge-kArakavyavasthA: Difference between revisions

no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 131:
<big>- अन्ततो गत्वा द्विकर्मकधातूनां व्यवस्था एतादृशी अस्ति इति तु सत्यं; परन्तु यद्यपि दुह्यादीनां गौणकर्मणः प्रथमाविभक्तिः, तथापि वाक्ये गौणकर्मपदं नोक्तं चेत्‌, यत्कर्मपदम्‌ उक्तं तस्यैव प्रथमाविभक्तिः | भिक्षुकः आहारं याचते → भिक्षुकेण आहारः याच्यते | एवमेव नी-हृ-कृष्-वह् इत्येभिः घटिते वाक्ये प्रधानकर्मपदं नोक्तं चेत्‌, यत्कर्मपदम्‌ उक्तं तस्यैव प्रथमाविभक्तिः | बालकः ग्रामं नयति → बालकेन ग्रामः नीयते |</big>
 
<font size="4"></font><font size="4"></font>
'''<big>परिशिष्टम्</big>'''<font size="4"></font>
 
'''<big>परिशिष्टम्</big>'''
Line 159 ⟶ 157:
<big>          कर्मणिप्रयोगः - पाचकेन तण्डुलाः ओदनं पच्यन्ते |</big>
 
 
<font size="4"></font><font size="4"></font>
* <big>“'''प्रधाने नीहृकृष्वहाम्”''' इत्यस्मात् नीहृकृष्वहां कर्मणिप्रयोगे प्रधाने कर्मणि प्रथमाविभक्तिः स्यात् इति निर्देशः |</big>
<font size="4"></font>
 
Line 169 ⟶ 167:
<big>         कर्मणिप्रयोगः - सेवकेन प्रकोष्ठं भारः उह्यते |</big>
 
 
<font size="4"></font><font size="4"></font>
* <big>“'''बुद्धिभक्षार्थयोः शब्दकर्मणां च निजेच्छया”''' इत्यस्मात् बुद्ध्यर्थकानां, भक्ष्यर्थकाणां, शब्दकर्मकाणां णिजन्तावस्थायां निजेच्छया नाम वक्तुः इच्छया कर्मणिप्रयोगे गौणे कर्मणि अथवा प्रधाने कर्मणि प्रथमाविभक्तिः स्यात् इति निर्देशः |</big>
<font size="4"></font>
 
Line 179 ⟶ 177:
<big>        कर्मणिप्रयोगः - शिक्षकेण छात्रः विषयं बोध्यते | शिक्षकेण छात्रं विषयः बोध्यते |</big>
 
 
<font size="4"></font><font size="4"></font>
* <big>“'''प्रयोज्यकर्मण्यन्येषां ण्यन्तानां”''' इत्यस्मात् अन्येषां णिजन्तधातूनां प्रयोगे यत्र कर्मद्वयं युज्यते तत्र प्रयोज्यकर्मणि प्रथमाविभक्तिः भवति | अणौ—अणिजन्तस्थले—यः कर्ता अस्ति, सः प्रयोज्यकर्ता भवति णिजन्तस्थले | णिजन्तावस्थायां प्रयोज्यकर्ता कर्मत्वेन परिवर्तनं प्राप्य प्रयोज्यकर्म भवति |</big>
<font size="4"></font>
 
653

edits