13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bhUtakAlakRtantarUpANi: Difference between revisions
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bhUtakAlakRtantarUpANi (view source)
Revision as of 18:08, 11 May 2024
, 1 month agono edit summary
No edit summary |
No edit summary |
||
(22 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
Line 1:
{{DISPLAYTITLE:
=== '''<big>
▲==== <big>परस्मैपदी क्रियापदम् [पठ् धातुः]– भूतकालरूपाणि</big> ====
{| class="wikitable"
|
| colspan="2" |<big>लिङ्गम्/वचनम्</big> ▼
| colspan="2" | <big>
| colspan="
|-
|
|<big>बहुवचनम् </big>
|-
|
| colspan="2" |<big>अपठत्</big>
|<big>अपठन्</big>
|-
|
| colspan="2" |<big>अपठः</big>
|<big>अपठत</big>
|-
|<big>उ. पु.</big>
|<big>पठामि</big>
|<big>पठामः</big>
| colspan="2" |<big>अपठम्</big>
|<big>अपठाम </big>
|}
▲==== <big>आत्मनेपदि क्रियापदम् [वद् धातुः] - भूतकालरूपाणि</big> ====
{| class="wikitable"
|
| colspan="2" |<big>
| colspan="
|-
|
|<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम् </big>
|
|-
|
|<big>अवन्दत</big>
|<big>अवन्दन्त</big>
|
|-
|
|<big>अवन्दथाः</big>
|<big>अवन्दध्वम्</big>
|
|-
|<big>उ. पु.</big>
|<big>वन्दे</big>
|<big>वन्दामहे</big>
|<big>अवन्दे</big>
|<big>अवन्दामहि </big>
|
|}
===
{| class="wikitable"
|
| colspan="2" |<big>'''वर्तमानकालः'''</big>
| colspan="2" |<big>'''भूतकालः'''</big>
|-
|
|<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम्</big>
|<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम्</big>
|-
|<big>प्र.पु.</big>
|<big>अस्ति</big>
|<big>सन्ति</big>
|<big>आसीत्</big>
|<big>आसन्</big>
|-
|<big>म. पु.</big>
|<big>असि</big>
|<big>स्थ</big>
Line 74 ⟶ 97:
|<big>आस्त</big>
|-
|<big>उ.पु.</big>
|<big>अस्मि</big>
|<big>स्मः</big>
|<big>आसम्</big>
|<big>आस्म</big>
|}
===
<big>क्त अपि च क्तवतु इति
<big>धातोः
<big>
====<big>'''क्त्वान्तरूपम्'''</big> ====
{| class="wikitable"
|<big>'''लिङ्गम्/वचनम्'''</big>
|<big>'''एकवचनम्'''</big>
|<big>'''बहुवचनम्''' </big>
|-
|
|<big>पठितवान्</big>
|<big>पठितवन्तः</big>
|-
|
|<big>पठितवती</big>
|<big>पठितवत्यः</big>
|-
|<big>नपुंसकलिङ्गे</big>
|<big>पठितवत् /वद्</big>
|<big>पठितवन्ती</big>
|}
====
{| class="wikitable"
! colspan="1" rowspan="3" |<big>एकवचनम्</big>
<big>वर्तमानकालः/लट्लकारः</big>
<big>[मूलधातुः]
! colspan="6" |<big>भूतकृदन्तरूपाणि ('''क्त्वान्तरूपाणि)'''</big>
|-
! colspan="2" |<big>पुंलिङ्गे
! colspan="2" |<big>स्त्रीलिङ्गे
! colspan="2" |<big>नपुंसकलिङ्गे
|-
!<big>ए.व.
!<big>ब. व.
!<big>ए. व.
!<big>ब. व.
!<big>ए.व.
!<big>ब.व.
|-
|<big>वदति [वद् ]</big>
|<big>उदितवान्
|<big>उदितवन्तः
|<big>उदितवती
|<big>उदितवत्यः
|<big>उदितवत् </big>
|<big>उदितवन्ति
|-
|<big>वक्ति [वच् ]</big>
|<big>उक्तवान्
|<big>उक्तवन्तः
|<big>उक्तवती
|<big>उक्तवत्यः
|<big>उक्तवत्
|<big>उक्तवन्ति
|-
|<big>पिबति [पा ]</big>
|<big>पीतवान्
|<big>पीतवन्तः
|<big>पीतवती
|<big>पीतवत्यः
|<big>पीतवत्
|<big>पीतवन्ति
|-
|<big>अस्ति [अस्]
|<big>भूतवान्
|<big>भूतवन्तः
|<big>भूतवती
|<big>भूतवत्यः
|<big>भूतवत्
|<big>भूतवन्ति
|-
|<big>भवति [भू ]</big>
|<big>भूतवान्
|<big>भूतवन्तः
|<big>भूतवती
|<big>भूतवत्यः
|<big>भूतवत्
|<big>भूतवन्ति
|-
|<big>गच्छति [गम्]</big>
|<big>गतवान्
|<big>गतवन्तः
|<big>गतवती
|<big>गतवत्यः
|<big>गतवत्
|<big>गतवन्ति
|-
|<big>वसति [वस्]</big>
|<big>उषितवान्
|<big>उषितवन्तः </big>
|<big>उषितवती
|<big>उषितवत्यः
|<big>उषितवत्
|<big>उषितवन्ति
|-
|<big>तिष्ठति [स्था]</big>
|<big>स्थितवान्
|<big>स्थितवन्तः
|<big>स्थितवती
|<big>स्थितवत्यः
|<big>स्थितवत्
|<big>स्थितवन्ति
|-
|<big>उत्तिष्ठति </big><big>उत् + [स्था ]</big>
▲|उत्थितवान्
▲|उत्थितवन्तः
▲|उत्थितवती
▲|उत्थितवत्यः
▲|उत्थितवत्
▲|उत्थितवन्ति
|-
|<big>गायति [गै]
|<big>गीतवान्
|<big>गीतवन्तः
|<big>गीतवती
|<big>गीतवत्यः
|<big>गीतवत्
|<big>गीतवन्ति
|-
|<big>तरति [तॄ]
|<big>तीर्णवान्
|<big>तीर्णवन्तः
|<big>तीर्णवती
|<big>तीर्णवत्यः
|<big>तीर्णवत्
|<big>तीर्णवन्ति
|-
|<big>भ्रमति [भ्रम्]
|<big>भ्रान्तवान्
|<big>भ्रान्तवन्तः
|<big>भ्रान्तवती
|<big>भ्रान्तवत्यः
|<big>भ्रान्तवत्
|<big>भ्रान्तवन्ति
|-
|<big>नयति [नी]
|<big>नीतवान्
|<big>नीतवन्तः
|<big>नीतवती
|<big>नीतवत्यः
|<big>नीतवत्
|<big>नीतवन्ति
|-
|<big>त्यजति [त्यज्]
|<big>त्यक्तवान्
|<big>त्यक्तवन्तः
|<big>त्यक्तवती
|<big>त्यक्तवत्यः
|<big>त्यक्तवत्
|<big>त्यक्तवन्ति
|-
|<big>करोति [कृ]
|<big>कृतवान्
|<big>कृतवन्तः
|<big>कृतवती
|<big>कृतवत्यः
|<big>कृतवत्
|<big>कृतवन्ति
|-
|<big>शृणोति [श्रु]
|<big>श्रुतवान्
|<big>श्रुतवन्तः
|<big>श्रुतिवती
|<big>श्रुतवत्यः
|<big>श्रुतवत्
|<big>श्रुतवन्ति
|-
|<big>ददाति [दा]
|<big>दत्तवान्
|<big>दत्तवन्तः
|<big>दत्तवती
|<big>दत्तवत्यः
|<big>दत्तवत्
|<big>दत्तवन्ति
|-
|<big>यच्छति [
|<big>दत्तवान्
|<big>दत्तवन्तः
|<big>दत्तवती
|<big>दत्तवत्यः
|<big>दत्तवत्
|<big>दत्तवन्ति
|-
|<big>पश्यति [दृश्]
|<big>दृष्टवान्</big>
|<big>दृष्टवन्तः
|<big>दृष्टवती
|<big>दृष्टवत्यः
|<big>दृष्टवत्
|<big>दृष्टवन्ति
|-
|<big>जानाति [ज्ञा]
|<big>ज्ञातवान्
|<big>ज्ञातवन्तः
|<big>ज्ञातवती
|<big>ज्ञातवत्यः
|<big>ज्ञातवत्
|<big>ज्ञातवन्ति
|-
|<big>गृह्णाति [ग्रह्]
|<big>गृहीतवान्</big>
|<big>गृहीतवन्तः</big>
|<big>गृहीतवती</big>
|<big>गृहीतवत्यः</big>
|<big>गृहीतवत्</big>
|<big>गृहीतवन्ति</big>
|-
|<big>विशति [विश्]
|<big>विष्टवान्
|<big>विष्टवन्तः
|<big>विष्टवती
|<big>विष्टवत्यः
|<big>विष्टवत्
|<big>विष्टवन्ति
|-
|<big>रोदिति [रुद्]
|<big>रुदितवान्
|<big>रुदितवन्तः
|<big>रुदितवती
|<big>रुदितवत्यः
|<big>रुदितवत्
|<big>रुदितवन्ति
|-
|<big>नृत्यति [
|<big>नृत्तवान्
|<big>नृत्तवन्तः
|<big>नृत्तवती
|<big>नृत्तवत्यः
|<big>नृत्तवत्
|<big>नृत्तवन्ति
|-
|<big>शक्नोति [शक्]
|<big>शक्तवान्
|<big>शक्तवन्तः
|<big>शक्तवती
|<big>शक्तवत्यः
|<big>शक्तवत्
|<big>शक्तवन्ति
|-
|<big>पृच्छति [
|<big>पृष्टवान्
|<big>पृष्टवन्तः
|<big>पृष्टवती
|<big>पृष्टवत्यः
|<big>पृष्टवत्
|<big>पृष्टवन्ति
|}
▲=== <big>अभ्यासः</big> ===
▲<big>'''उदाहरणं दृष्ट्वा रिक्तस्थानानि पूरयन्तु ---'''</big>
{| class="wikitable"
! colspan="1" rowspan="3" |<big>एकवचनम्</big>
Line 346 ⟶ 370:
<big>वर्तमानकालः/</big><big>लट्लकारः</big>
<big>[मूलधातुः]</big>
! colspan="6" |<big>भूतकृदन्तरूपाणि ('''क्त्वान्तरूपाणि)'''</big>
|-
! colspan="2" |<big>पुंलिङ्गे</big>
! colspan="2" |<big>स्त्रीलिङ्गे</big>
! colspan="2" |<big>नपुंसकलिङ्गे</big>
|-
!<big>ए.व.</big>
!<big>ब. व.</big>
!<big>ए. व.</big>
!<big>ब. व.</big>
!<big>ए.व.</big>
!<big>ब.व.</big>
|-
|<big>पठति [पठ्]</big>
|<big>पठितवान्</big>
|<big>पठितवन्तः</big>
|<big>पठितवती</big>
|<big>पठितवत्यः</big>
|<big>पठितवत् </big>
|<big>पठितवन्ति</big>
|-
|<big>लिखति [लिख्]</big>
|<big>लिखितवान्</big>
|<big>लिखितवन्तः</big>
|<big>लिखितवती</big>
|<big>लिखितवत्यः</big>
|<big>लिखितवत्</big>
|<big>लिखितवन्ति</big>
|-
|<big>वदति [वद्]</big>
|<big>उदित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>हसति [हस्]</big>
|<big>हसित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>खादति [खाद्]</big>
|<big>खादित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>स्थापयति</big><big> [स्था + णिच् = स्थापि ] </big>
|<big>स्थापित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>चलति
|<big>चलित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>पतति [पत्] </big>
|<big>पतित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>निन्दति [निन्द्] </big>
|<big>निन्दित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>अटति [अट्] </big>
|<big>अटित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>कर्षति [कृष्]</big>
|<big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>याचति [याच्] </big>
|<big>याचित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>क्रन्दति [क्रन्द्] </big>
|<big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>जपति [जप्] </big>
|<big>जपित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>पिबति [पा]</big>
|<big>पीत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>प्रेषयति [प्रेष्]</big>
|<big>प्रेषित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>आगच्छति [आ + गम्]</big>
|<big>आगत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>आनयति [आ + नी]</big>
|<big>आनीत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>करोति [कृ]</big>
|<big>कृत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>स्वीकरोति [स्वी + कृ]</big>
|<big>स्वीकृत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>भवति [भू]</big>
|<big>भूत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>अनुभवति [अनु + भू]</big>
|<big>अनुभूत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>तिष्ठति [स्था]</big>
|<big>स्थित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>उत्तिष्ठति [उत् + स्था]</big>
|<big>उत्थित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>नृत्यति [नृत्]</big>
|<big>नृत्त--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>स्मरति [स्मृ]</big>
|<big>स्मृत --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>तरति [तृ]</big>
|<big>तीर्ण--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>सर्पति [सर्प्]</big>
|<big>सर्पित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>रोदिति [रुद्]</big>
|<big>रुदित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>शक्नोति [शक्]</big>
|<big>शक्त—</big>
|
|
|
|
|
|}
'''<big>[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/e/e4/Lesson_26-2.pdf भूतकाले तिङन्तरूपाणि (लङ्लकारः )/कृदन्तरूपाणि (क्त अपि च क्तवतु) PDF]</big>'''
'''<big>[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/026%20-%20BhutakalaKridantaRupani.ppsx भूतकाले तिङन्तरूपाणि (लङ्लकारः )/कृदन्तरूपाणि (क्त अपि च क्तवतु) PPTX with audio]</big>'''
'''<big>[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/026%20-%20BhutakalaKridantaRupani%20NA.ppsx भूतकाले तिङन्तरूपाणि (लङ्लकारः )/कृदन्तरूपाणि (क्त अपि च क्तवतु) PPTX without audio]</big>'''
'''PAGE 26'''
|