page_and_link_managers, Administrators
5,159
edits
7---ArdhadhAtukaprakaraNam/14---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA: Difference between revisions
7---ArdhadhAtukaprakaraNam/14---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA (view source)
Revision as of 01:24, 30 August 2023
, 9 months agono edit summary
No edit summary |
No edit summary |
||
| (16 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
Line 7:
|<big>१) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/311_iD-vyavasthA---ajantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH--panca-rUpANi_%2B_halantadhAtUnAm-iDvyavasthA_2022-05-24.mp3 iD-vyavasthA---ajantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH--panca-rUpANi_+_halantadhAtUnAm-iDvyavasthA_2022-05-24]</big>
|-
|<big>२) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/312_iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---cintanam_%2B_abhyAsaH_2022-05-31.mp3 iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---cintanam_+_abhyAsaH_2022-05-31]</big>
|-
|<big>३) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/313_iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---cintanam_%2B_abhyAsaH_2022-06-07.mp3 iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---cintanam_+_abhyAsaH_2022-06-07]</big>
|-
|<big>४) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/314_iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH_2022-06-14.mp3 iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH_2022-06-14]</big>
|-
|<big>५) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/317_iD-vyavasthA---ajanta-halanta-ca-dhAtUnAm-iDvyavasthA-abhyAsaH_%2B_veD-dhAtavaH_2022-07-05.mp3 iD-vyavasthA---ajanta-halanta-ca-dhAtUnAm-iDvyavasthA-abhyAsaH_+_veD-dhAtavaH_2022-07-05]</big>
|-
|'''<big>2019 वर्गः</big>'''
Line 23 ⟶ 29:
|<big>६) [https://archive.org/download/Samskrita-Vyakaranam-2014_Paniniiya-Study-I/202_ajantadhAtUnAM-ca-halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH-4_%2B_veT-dhAtavaH_2019-08-18.mp3 ajantadhAtUnAM-ca-halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH-4_+_veT-dhAtavaH_2019-08-18]</big>
|}
<u><big>अनिट्-हलन्तधातवः</big></u>
Line 396 ⟶ 401:
<big><br /></big>
<big>६. एकाच्-धकारान्तधातवः -
Line 441 ⟶ 446:
|<big>योत्स्यते</big>
|<big>अयोत्स्यत</big>
|-
|<big>रुध्</big>
|<big>रोद्धा</big>
|<big>रोद्धुम्</big>
|<big>रोद्धव्यम्</big>
|<big>रोत्स्यति</big>
|<big>अरोत्स्यत्</big>
|-
|<big>अनु+रुध्</big>
| <big>अनुरोद्धा</big>
|<big>अनुरोद्धुम्</big>
| <big>अनुरोद्धव्यम्</big>
|<big>अनुरोत्स्यते</big>
|<big>अन्वरोत्स्यत</big>
|-
|<big>शुध्</big>
Line 473 ⟶ 492:
<big><br />
व्यधँ ताडने दि प० (विध्यति), षिधुँ संराद्धौ दि प० (सिध्यति), क्रुधँ क्रोधे दि प० (क्रुध्यति), क्षुधँ बुभुक्षायाम् दि प० (क्षुध्यति), बुधँ अवगमने दि आ० (बुध्यते), युधँ सम्प्रहारे दि आ० (युध्यते), रुधिर् आवरणे रुधादि प० (रुणद्धि), अनु + रुधँ कामे दि आ० (अनुरुध्यते), शुधँ शौचे दि प० (शुध्यति), राधँ वृद्धौ दि प० (राध्यति), राधँ संसिद्धौ स्वा प० (राध्नोति), साधँ संसिद्धौ स्वा प० (साध्नोति), बन्धँ बन्धने क्र्या प० (बध्नाति)</big>
<big>अन्ये सर्वे धकारान्तधातवः सेटः |</big>
Line 783 ⟶ 802:
|<big>अरोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>क्रुश्
|<big>क्रोष्टा</big>
|<big>क्रोष्टुम्</big>
Line 790 ⟶ 809:
|<big>अक्रोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>
|<big>द्रष्टा</big>
|<big>द्रष्टुम्</big>
Line 952 ⟶ 971:
अन्ये सर्वे षकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया— '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१) ।
<big><br /></big>
<big>१३. एकाच्-सकारान्तधातवः - द्वौ धातू अनिटौ |</big>
Line 984 ⟶ 1,005:
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 500px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>दह्<sup>१</sup></big>
|<big>दग्धा</big>
|<big>दग्धुम्</big>
Line 991 ⟶ 1,012:
|<big>अधक्ष्यत्</big>
|-
|<big>दिह्<sup>१</sup></big>
|<big>देग्धा</big>
|<big>देग्धुम्</big>
Line 998 ⟶ 1,019:
|<big>अधेक्ष्यत्/अधेक्ष्यत</big>
|-
|<big>मिह्<sup>२</sup></big>
|<big>मेढा</big>
|<big>मेढुम्</big>
Line 1,005 ⟶ 1,026:
|<big>अमेक्ष्यत्</big>
|-
|<big>
|<big>लेढा</big>
|<big>लेढुम्</big>
Line 1,012 ⟶ 1,033:
|<big>अलेक्ष्यत् / अलेक्ष्यत</big>
|-
|<big>
|<big>दोग्धा</big>
|<big>दोग्धुम्</big>
Line 1,019 ⟶ 1,040:
|<big>अधोक्ष्यत्/अधोक्ष्यत</big>
|-
|<big>
|<big>रोढा</big>
|<big>रोढुम्</big>
Line 1,026 ⟶ 1,047:
|<big>अरोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>वह्<sup>३</sup></big>
|<big>वोढा</big>
|<big>वोढुम्</big>
Line 1,033 ⟶ 1,054:
|<big>अवक्ष्यत् / अवक्ष्यत</big>
|-
|<big>नह्<sup>४</sup></big>
|<big>नद्धा</big>
|<big>नद्धुम्</big>
Line 1,047 ⟶ 1,068:
<big><br />
अन्ये सर्वे हकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया—</big>
<big>१) दह्, दिह्, दुह्—'''पुगन्तलघूपधस्य च''' (७.३.८६), '''दादेर्धातोर्घः''' (८.२.३२) = दकारादिधातोः हकारस्य स्थाने घकारादेशो भवति झलि पदान्ते च; '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०) = झष्-उत्तरस्य तकारथकारयोः स्थाने धकारादेशो भवति, धा-धातुं वर्जयित्वा | '''झलां जश् झशि''' (८.४.५३) = झलां स्थाने जशादेशो भवति झशि परे |</big>
<big>२) मिह्, लिह्, रुह्—'''पुगन्तलघूपधस्य च''' (७.३.८६), '''हो ढः''' (८.२.३१) = हकारस्य स्थाने ढकारादेशो भवति झलि पदान्ते च; '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०); '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१); '''ढो ढे लोपः''' (८.३.१३) = ढकारे परे पूर्वतनस्य ढकारस्य लोपो भवति |</big>
<big>३) वह्—'''हो ढः''' (८.२.३१); '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०); '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१); '''ढो ढे लोपः''' (८.३.१३); '''सहिवहोरोदवर्णस्य''' (६.३.११२) = ढकारस्य लोपश्चेत्, सह् वह् इति धात्वोः अकारस्य स्थाने ओकारादेशो भवति |</big>
<big>४) नह्—'''नहो धः''' (८.२.३४) = नह्-धातोः हकारस्य धकारादेशो भवति झलि पदान्ते च; '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०); '''झलां जश् झशि''' (८.४.५३) |</big>
Line 1,063 ⟶ 1,096:
<big>Swarup – July 2019</big>
[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/7/7b/%E0%A5%A7%E0%A5%AA_-_%E0%A4%B9%E0%A4%B2%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%82%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D_%E0%A4%87%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B5%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BE.pdf १४_-_हलन्तधातूनाम्_इड्व्यवस्था]
| |||