page_and_link_managers, Administrators
5,097
edits
No edit summary |
No edit summary |
||
(33 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
Line 2:
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
!<big>ध्वनिमुद्रणानि -</big>
|-
|'''<big>2022 वर्गः</big>'''
|-
|<big>१) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/311_iD-vyavasthA---ajantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH--panca-rUpANi_%2B_halantadhAtUnAm-iDvyavasthA_2022-05-24.mp3 iD-vyavasthA---ajantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH--panca-rUpANi_+_halantadhAtUnAm-iDvyavasthA_2022-05-24]</big>
|-
|<big>२) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/312_iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---cintanam_%2B_abhyAsaH_2022-05-31.mp3 iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---cintanam_+_abhyAsaH_2022-05-31]</big>
|-
|<big>३) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/313_iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---cintanam_%2B_abhyAsaH_2022-06-07.mp3 iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---cintanam_+_abhyAsaH_2022-06-07]</big>
|-
|<big>४) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/314_iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH_2022-06-14.mp3 iD-vyavasthA---halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH_2022-06-14]</big>
|-
|<big>५) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/317_iD-vyavasthA---ajanta-halanta-ca-dhAtUnAm-iDvyavasthA-abhyAsaH_%2B_veD-dhAtavaH_2022-07-05.mp3 iD-vyavasthA---ajanta-halanta-ca-dhAtUnAm-iDvyavasthA-abhyAsaH_+_veD-dhAtavaH_2022-07-05]</big>
|-
|'''<big>2019 वर्गः</big>'''
|-
|<big>१) [https://archive.org/download/Samskrita-Vyakaranam-2014_Paniniiya-Study-I/197_ajantadhAtUnAm-iDvyavasthA_%2B_halantadhAtUnAm-iDvyavasthA_2019-07-14.mp3 ajantadhAtUnAm-iDvyavasthA_+_halantadhAtUnAm-iDvyavasthA_2019-07-14]</big>
Line 15 ⟶ 29:
|<big>६) [https://archive.org/download/Samskrita-Vyakaranam-2014_Paniniiya-Study-I/202_ajantadhAtUnAM-ca-halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH-4_%2B_veT-dhAtavaH_2019-08-18.mp3 ajantadhAtUnAM-ca-halantadhAtUnAm-iDvyavasthA---abhyAsaH-4_+_veT-dhAtavaH_2019-08-18]</big>
|}
<u><big>अनिट्-हलन्तधातवः</big></u>
Line 26 ⟶ 39:
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 125px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big><u>धातुः</u></big>
Line 53 ⟶ 66:
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 450px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|- style="height: 50px;"
|<big>पच्</big>
Line 71 ⟶ 84:
|-
|- style="height: 50px;"
|<big>रिच्
|<big>रेक्ता</big>
|<big>रेक्तुम्</big>
Line 79 ⟶ 92:
|-
|- style="height: 50px;"
|<big>विच्
|<big>वेक्ता</big>
|<big>वेक्तुम्</big>
Line 87 ⟶ 100:
|-
|- style="height: 50px;"
|<big>सिच्
|<big>सेक्ता</big>
|<big>सेक्तुम्</big>
Line 95 ⟶ 108:
|-
|- style="height: 50px;"
|<big>मुच्
|<big>मोक्ता</big>
|<big>मोक्तुम्</big>
Line 108 ⟶ 121:
<big>अन्ये सर्वे चकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया—'''चोः कुः''' (८.२.३०) = झलि पदान्ते कुत्वम् ।</big>
<big><br /></big>
Line 113 ⟶ 128:
<big>३. एकाच्-छकारान्तधातवः - एक एव छकारन्तधातुः अनिट् अस्ति |</big>
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 50px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>प्रच्छ्</big>
|<big>प्रष्टा</big>
Line 127 ⟶ 142:
<big>अन्ये सर्वे छकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया—'''व्रश्चभ्रस्जसृजमृजयजराजभ्राजच्छशां षः''' (८.२.३६), '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१) ।</big>
<big><br /></big>
Line 133 ⟶ 150:
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 900px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>त्यज्</big>
|<big>त्यक्ता</big>
Line 155 ⟶ 172:
|<big>अयक्ष्यत् /अयक्ष्यत</big>
|-
|<big>निज्
|<big>नेक्ता</big>
|<big>नेक्तुम्</big>
Line 162 ⟶ 179:
|<big>अनेक्ष्यत् /अनेक्ष्यत</big>
|-
|<big>विज्
|<big>वेक्ता</big>
|<big>वेक्तुम्</big>
Line 169 ⟶ 186:
|<big>अवेक्ष्यत् / अवेक्ष्यत</big>
|-
|<big>भुज्
|<big>भोक्ता</big>
|<big>भोक्तुम्</big>
Line 176 ⟶ 193:
|<big>अभोक्ष्यत् / अभोक्ष्यत</big>
|-
|<big>युज्
|<big>योक्ता</big>
|<big>योक्तुम्</big>
Line 183 ⟶ 200:
|<big>अयोक्ष्यत् / अयोक्ष्यत</big>
|-
|<big>रुज्
|<big>रोक्ता</big>
|<big>रोक्तुम्</big>
Line 190 ⟶ 207:
|<big>अरोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>सृज्
|<big>स्रष्टा</big>
|<big>स्रष्टुम्</big>
Line 225 ⟶ 242:
|<big>अस्वङ्क्ष्यत</big>
|-
|<big>मस्ज्
|<big>मङ्क्ता</big>
|<big>मङ्क्तुम्</big>
Line 232 ⟶ 249:
|<big>अमङ्क्ष्यत्</big>
|-
|<big>भ्रस्ज्
|<big>भ्रष्टा</big>
|<big>भ्रष्टुम्</big>
Line 239 ⟶ 256:
|<big>अभ्रक्ष्यत् / अभ्रक्ष्यत</big>
|-
|<big>भ्रस्ज्
|<big>भर्ष्टा</big>
|<big>भर्ष्टुम्</big>
Line 252 ⟶ 269:
<big>अन्ये सर्वे जकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया— '''चोः कुः''' (८.२.३०), '''खरि च''' (८.४.५५) // '''व्रश्चभ्रस्जसृजमृजयजराजभ्राजच्छशां षः''' (८.२.३६), '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१) ।</big>
<big>१) सृज्— '''सृजिदृशोर्झल्यमकिति''' (६.१.५८) = सृज विसर्गे, दृशिर्प्रेक्षणे इत्येतयोः धात्वोः झलादावकिति प्रत्यये परतः अमागमो भवति ।</big> <big>'''इको यणचि''' (६.१.७६) = इकः स्थाने यण्-आदेशः स्यात् अचि परे संहितायां विषये |</big>
<big>२) मस्ज्— '''मस्जिनशोर्झलि''' (७.२.६०) = मस्ज्-धातोः नश्-धातोः च नुमागमो भवति झलादि-प्रत्यये परे ।</big>
<big>३) मस्ज्, भ्रस्ज्— '''स्कोः संयोगाद्योरन्ते च''' (८.२.२९) = संयोगस्य प्रथमसदस्यः सकारः ककारः वा चेत्, संयोगस्य प्रथमसदस्यलोपो भवति न तु द्वितीयसदस्यस्य, झलि पदान्ते च |</big>
<big>४) भ्रस्ज्— '''भ्रस्जो रोपधयोः रमन्यतरस्याम्''' (६.४.४७) = भ्रस्ज्-धातोः रेफस्य च उपधावर्णस्य च विकल्पेन 'रम्' इति आगमः भवति आर्धधातुके प्रत्यये परे । '''मिदचोऽन्त्यात्परः''' (१.१.४७) । द्वयोः लोपः, रम् इति आगमः ।</big>
<big><br /></big>
Line 257 ⟶ 284:
<big>५. एकाच्-दकारान्तधातवः - १५ धातवः अनिटः |</big>
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 825px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>अद्</big>
|<big>अत्ता</big>
Line 293 ⟶ 320:
|<big>अहत्स्यत</big>
|-
|<big>खिद्
|<big>खेत्ता</big>
|<big>खेत्तुम्</big>
Line 300 ⟶ 327:
|<big>अखेत्स्यत् / अखेत्स्यत</big>
|-
|<big>छिद्
|<big>छेत्ता</big>
|<big>छेत्तुम्</big>
Line 307 ⟶ 334:
|<big>अच्छेत्स्यत् / अच्छेत्स्यत</big>
|-
|<big>भिद्
|<big>भेत्ता</big>
|<big>भेत्तुम्</big>
Line 314 ⟶ 341:
|<big>अभेत्स्यत् / अभेत्स्यत</big>
|-
|<big>विद्
|<big>वेत्ता</big>
|<big>वेत्तुम्</big>
Line 321 ⟶ 348:
|<big>अवेत्स्यत</big>
|-
|<big>विद्
|<big>वेत्ता</big>
|<big>वेत्तुम्</big>
Line 328 ⟶ 355:
|<big>अवेत्स्यत</big>
|-
|<big>स्विद्
|<big>स्वेत्ता</big>
|<big>स्वेत्तुम्</big>
Line 335 ⟶ 362:
|<big>अस्वेत्स्यत्</big>
|-
|<big>क्षुद्
|<big>क्षोत्ता</big>
|<big>क्षोत्तुम्</big>
Line 342 ⟶ 369:
|<big>अक्षोत्स्यत् / अक्षोत्स्यत</big>
|-
|<big>तुद्
|<big>तोत्ता</big>
|<big>तोत्तुम्</big>
Line 349 ⟶ 376:
|<big>अतोत्स्यत् / अतोत्स्यत</big>
|-
|<big>नुद्
|<big>नोत्ता</big>
|<big>नोत्तुम्</big>
Line 369 ⟶ 396:
<big>अन्ये सर्वे दकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया— '''खरि च''' (८.४.५५) ।</big>
<big><br /></big>
<big>६. एकाच्-धकारान्तधातवः -
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 600px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>व्यध्</big>
|<big>व्यद्धा</big>
Line 383 ⟶ 412:
|<big>अव्यत्स्यत्</big>
|-
|<big>सिध्
|<big>सेद्धा</big>
|<big>सेद्धुम्</big>
Line 390 ⟶ 419:
|<big>असेत्स्यत्</big>
|-
|<big>क्रुध्
|<big>क्रोद्धा</big>
|<big>क्रोद्धुम्</big>
Line 397 ⟶ 426:
|<big>अक्रोत्स्यत्</big>
|-
|<big>क्षुध्
|<big>क्षोद्धा</big>
|<big>क्षोद्धुम्</big>
Line 404 ⟶ 433:
|<big>अक्षोत्स्यत्</big>
|-
|<big>बुध्
|<big>बोद्धा</big>
|<big>बोद्धुम्</big>
Line 411 ⟶ 440:
|<big>अभोत्स्यत</big>
|-
|<big>युध्
|<big>योद्धा</big>
|<big>योद्धुम्</big>
Line 418 ⟶ 447:
|<big>अयोत्स्यत</big>
|-
|<big>
|<big>रोद्धा</big>
|<big>रोद्धुम्</big>
|<big>रोद्धव्यम्</big>
|<big>रोत्स्यति</big>
|<big>अरोत्स्यत्</big>
|-
|<big>अनु+रुध्</big>
| <big>अनुरोद्धा</big>
|<big>अनुरोद्धुम्</big>
| <big>अनुरोद्धव्यम्</big>
|<big>अनुरोत्स्यते</big>
|<big>अन्वरोत्स्यत</big>
|-
|<big>शुध्</big>
|<big>शोद्धा</big>
|<big>शोद्धुम्</big>
Line 449 ⟶ 492:
<big><br />
व्यधँ ताडने दि प० (विध्यति), षिधुँ संराद्धौ दि प० (सिध्यति), क्रुधँ क्रोधे दि प० (क्रुध्यति), क्षुधँ बुभुक्षायाम् दि प० (क्षुध्यति), बुधँ अवगमने दि आ० (बुध्यते), युधँ सम्प्रहारे दि आ० (युध्यते), रुधिर् आवरणे रुधादि प० (रुणद्धि), अनु + रुधँ कामे दि आ० (अनुरुध्यते), शुधँ शौचे दि प० (शुध्यति), राधँ वृद्धौ दि प० (राध्यति), राधँ संसिद्धौ स्वा प० (राध्नोति), साधँ संसिद्धौ स्वा प० (साध्नोति), बन्धँ बन्धने क्र्या प० (बध्नाति)</big>
<big>अन्ये सर्वे धकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया— '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०) = झष्-उत्तरस्य तकारथकारयोः स्थाने धकारादेशो भवति, धा-धातुं वर्जयित्वा | '''झलां जश् झशि''' (८.४.५३) = झलां स्थाने जशादेशो भवति झशि परे |</big>
<big>स्य-प्रत्यये परे '''खरि च''' (८.४.५५) ।</big>
<big>बुध्, बन्ध् (स्य-प्रत्यये परे)— '''एकाचो बशो भष् झषन्तस्य स्ध्वोः''' (८.२.३७) = धातोरवयवो यो झषन्त एकाच्, तस्य बशः भषादेशो भवति सकारे परे, ध्व-शब्दे परे, पदान्ते च |</big>
<big><br /></big>
Line 457 ⟶ 506:
<big>७. एकाच्-नकारान्तधातवः - द्वौ धातू अनिटौ |</big>
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 100px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>मन्</big>
|<big>मन्ता</big>
Line 487 ⟶ 536:
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 900px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>तप्</big>
|<big>तप्ता</big>
Line 520 ⟶ 569:
|<big>अस्वप्स्यत्</big>
|-
|<big>क्षिप्
|<big>क्षेप्ता</big>
|<big>क्षेप्तुम्</big>
Line 527 ⟶ 576:
|<big>अक्षेप्स्यत् / अक्षेप्स्यत</big>
|-
|<big>तिप्
|<big>तेप्ता</big>
|<big>तेप्तुम्</big>
Line 534 ⟶ 583:
|<big>अतेप्स्यत</big>
|-
|<big>लिप्
|<big>लेप्ता</big>
|<big>लेप्तुम्</big>
Line 541 ⟶ 590:
|<big>अलेप्स्यत् / अलेप्स्यत</big>
|-
|<big>छुप्
|<big>छोप्ता</big>
|<big>छोप्तुम्</big>
Line 548 ⟶ 597:
|<big>अच्छोप्स्यत्</big>
|-
|<big>लुप्
|<big>लोप्ता</big>
|<big>लोप्तुम्</big>
Line 555 ⟶ 604:
|<big>अलोप्स्यत् / अलोप्स्यत</big>
|-
|<big>तृप्
|<big>तर्प्ता</big>
Line 574 ⟶ 621:
<big>अत्रप्स्यत्</big>
|-
|<big>दृप्
|<big>दर्प्ता</big>
Line 593 ⟶ 638:
<big>अद्रप्स्यत्</big>
|-
|<big>सृप्
|<big>सर्प्ता</big>
Line 626 ⟶ 669:
<big><br /></big>
<big>
<big
'''एकाच उपदेशेऽनुदात्तात्''' (७.२.१०) = यः औपदेशिकधातुः एकाच् अपि अनुदात्तः अपि अस्ति, तस्मात् विहितस्य प्रत्ययस्य इडागमो न भवति |</big>
<big>'''अनुदात्तस्य चर्दुपधस्यान्यतरस्याम्''' (६.१.५९) = उपदेशे अनुदात्तः यः ऋदुपधः तस्य अम्-आगमः विकल्पेन भवति झलादौ अकिति प्रत्यये परे | षड् धातवः—तृप्, दृप्, सृप्, मृश्, स्पृश्, कृष् । '''इको यणचि''' (६.१.७६) ।</big>
<big><br />
Line 640 ⟶ 683:
<big>९. एकाच्-भकारान्तधातवः - ३ धातवः अनिटः |</big>
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 200px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>यभ्</big>
|<big>यब्धा</big>
Line 667 ⟶ 710:
<big>अन्ये सर्वे भकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया— '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०) = झष्-उत्तरस्य तकारथकारयोः स्थाने धकारादेशो भवति, धा-धातुं वर्जयित्वा | '''झलां जश् झशि''' (८.४.५३) = झलां स्थाने जशादेशो भवति झशि परे |</big>
<big>स्य-प्रत्यये परे '''खरि च''' (८.४.५५) ।</big>
<big><br /></big>
Line 672 ⟶ 719:
<big>१०. एकाच्-मकारान्तधातवः - ४ धातवः अनिटः |</big>
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 250px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>गम्</big>
|<big>गन्ता</big>
Line 712 ⟶ 759:
<big><br />
अन्ये सर्वे मकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया—'''नश्चापदान्तस्य''' '''झलि''' (८.३.२४), '''अनुस्वारस्य''' '''ययि''' '''परसवर्णः''' (८.४.५८) ।</big>
<big><br /></big>
Line 717 ⟶ 766:
<big>११. एकाच्-शकारान्तधातवः - १० धातवः अनिटः |</big>
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 700px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>दिश्
|<big>देष्टा</big>
|<big>देष्टुम्</big>
Line 725 ⟶ 774:
|<big>अदेक्ष्यत् / अदेक्ष्यत</big>
|-
|<big>रिश्
|<big>रेष्टा</big>
|<big>रेष्टुम्</big>
Line 732 ⟶ 781:
|<big>अरेक्ष्यत्</big>
|-
|<big>लिश्
|<big>लेष्टा</big>
|<big>लेष्टुम्</big>
Line 739 ⟶ 788:
|<big>अलेक्ष्यत् / अलेक्ष्यत</big>
|-
|<big>विश्
|<big>वेष्टा</big>
|<big>वेष्टुम्</big>
Line 746 ⟶ 795:
|<big>अवेक्ष्यत्</big>
|-
|<big>रुश्
|<big>रोष्टा</big>
|<big>रोष्टुम्</big>
Line 753 ⟶ 802:
|<big>अरोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>क्रुश्
|<big>क्रोष्टा</big>
|<big>क्रोष्टुम्</big>
Line 760 ⟶ 809:
|<big>अक्रोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>
|<big>द्रष्टा</big>
|<big>द्रष्टुम्</big>
Line 767 ⟶ 816:
|<big>अद्रक्ष्यत्</big>
|-
|<big>मृश्
|<big>मर्ष्टा</big>
Line 786 ⟶ 833:
<big>अम्रक्ष्यत्</big>
|-
|<big>स्पृश्
|<big>स्पर्ष्टा</big>
Line 817 ⟶ 862:
<big>अन्ये सर्वे शकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया—'''व्रश्चभ्रस्जसृजमृजयजराजभ्राजच्छशां षः''' (८.२.३६), '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१) ।</big>
<big>१) दृश्— '''सृजिदृशोर्झल्यमकिति''' (६.१.५८) = सृज विसर्गे, दृशिर्प्रेक्षणे इत्येतयोः धात्वोः झलादावकिति प्रत्यये परतः अमागमो भवति ।</big> <big>'''इको यणचि''' (६.१.७६) = इकः स्थाने यण्-आदेशः स्यात् अचि परे संहितायां विषये |</big>
२) <big>मृश्, स्पृश् एतौ द्वौ धातू अनुदात्तौ अतः अनिटौ; अनिटौ च ऋदुपधौ च इत्यतः विकल्पेन तयोः अमागमो भवति | अधस्थसूत्रद्वयं दृश्यताम्—</big>
<big>
'''एकाच उपदेशेऽनुदात्तात्''' (७.२.१०) = यः औपदेशिकधातुः एकाच् अपि अनुदात्तः अपि अस्ति, तस्मात् विहितस्य प्रत्ययस्य इडागमो न भवति |</big>
<big>'''अनुदात्तस्य चर्दुपधस्यान्यतरस्याम्''' (६.१.५९) = उपदेशे अनुदात्तः यः ऋदुपधः तस्य अम्-आगमः विकल्पेन भवति झलादौ अकिति प्रत्यये परे | षड् धातवः—तृप्, दृप्, सृप्, मृश्, स्पृश्, कृष् । '''इको यणचि''' (६.१.७६) ।</big>
<big><br /></big>
Line 823 ⟶ 879:
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 750px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>त्विष्
|<big>त्वेष्टा</big>
|<big>त्वेष्टुम्</big>
Line 831 ⟶ 887:
|<big>अत्वेक्ष्यत् / अत्वेक्ष्यत</big>
|-
|<big>द्विष्
|<big>द्वेष्टा</big>
|<big>द्वेष्टुम्</big>
Line 838 ⟶ 894:
|<big>अद्वेक्ष्यत् / अद्वेक्ष्यत</big>
|-
|<big>पिष्
|<big>पेष्टा</big>
|<big>पेष्टुम्</big>
Line 845 ⟶ 901:
|<big>अपेक्ष्यत्</big>
|-
|<big>विष्
|<big>वेष्टा</big>
|<big>वेष्टुम्</big>
Line 852 ⟶ 908:
|<big>अवेक्ष्यत् / अवेक्ष्यत</big>
|-
|<big>शिष्
|<big>शेष्टा</big>
|<big>शेष्टुम्</big>
Line 859 ⟶ 915:
|<big>अशेक्ष्यत्</big>
|-
|<big>श्लिष्
|<big>श्लेष्टा</big>
|<big>श्लेष्टुम्</big>
Line 866 ⟶ 922:
|<big>अश्लेक्ष्यत्</big>
|-
|<big>तुष्
|<big>तोष्टा</big>
|<big>तोष्टुम्</big>
Line 873 ⟶ 929:
|<big>अतोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>दुष्
|<big>दोष्टा</big>
|<big>दोष्टुम्</big>
Line 880 ⟶ 936:
|<big>अदोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>पुष्
|<big>पोष्टा</big>
|<big>पोष्टुम्</big>
Line 887 ⟶ 943:
|<big>अपोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>शुष्
|<big>शोष्टा</big>
|<big>शोष्टुम्</big>
Line 894 ⟶ 950:
|<big>अशोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>कृष्
|<big>कर्ष्टा</big>
|<big>कर्ष्टुम्</big>
Line 901 ⟶ 957:
|<big>अकर्क्ष्यत् / अकर्क्ष्यत</big>
|-
|<big>कृष्
|<big>क्रष्टा</big>
|<big>क्रष्टुम्</big>
Line 914 ⟶ 970:
<big><br />
अन्ये सर्वे षकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया— '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१) ।</big>
<big><br /></big>
Line 919 ⟶ 977:
<big>१३. एकाच्-सकारान्तधातवः - द्वौ धातू अनिटौ |</big>
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 125px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>वस्</big>
|<big>वस्ता</big>
Line 946 ⟶ 1,004:
<big>१४. एकाच्-हकारान्तधातवः - ८ धातवः अनिटः |</big>
{| class="wikitable" style="text-align:center; width: 100%; height: 500px" ; "margin: 1em 2em 0;"
|<big>दह्<sup>१</sup></big>
|<big>दग्धा</big>
|<big>दग्धुम्</big>
Line 954 ⟶ 1,012:
|<big>अधक्ष्यत्</big>
|-
|<big>दिह्
|<big>देग्धा</big>
|<big>देग्धुम्</big>
Line 961 ⟶ 1,019:
|<big>अधेक्ष्यत्/अधेक्ष्यत</big>
|-
|<big>
|<big>मेढा</big>
|<big>मेढुम्</big>
Line 975 ⟶ 1,026:
|<big>अमेक्ष्यत्</big>
|-
|<big>
|<big>लेढा</big>
|<big>लेढुम्</big>
Line 982 ⟶ 1,033:
|<big>अलेक्ष्यत् / अलेक्ष्यत</big>
|-
|<big>
|<big>दोग्धा</big>
|<big>दोग्धुम्</big>
|<big>दोग्धव्यम्</big>
|<big>धोक्ष्यति / ते</big>
|<big>अधोक्ष्यत्/अधोक्ष्यत</big>
|-
|<big>रुह्<sup>२</sup></big>
|<big>रोढा</big>
|<big>रोढुम्</big>
Line 989 ⟶ 1,047:
|<big>अरोक्ष्यत्</big>
|-
|<big>वह्<sup>३</sup></big>
|<big>वोढा</big>
|<big>वोढुम्</big>
Line 996 ⟶ 1,054:
|<big>अवक्ष्यत् / अवक्ष्यत</big>
|-
|<big>नह्<sup>४</sup></big>
|<big>नद्धा</big>
|<big>नद्धुम्</big>
Line 1,006 ⟶ 1,064:
<big>दहँ भस्मीकरणे भ्वा प० (दहति), दिहँ उपचये अ उ० (देग्धि/दिग्धे),
<big><br />
अन्ये सर्वे हकारान्तधातवः सेटः |</big>
<big>प्रक्रिया—</big>
<big>१) दह्, दिह्, दुह्—'''पुगन्तलघूपधस्य च''' (७.३.८६), '''दादेर्धातोर्घः''' (८.२.३२) = दकारादिधातोः हकारस्य स्थाने घकारादेशो भवति झलि पदान्ते च; '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०) = झष्-उत्तरस्य तकारथकारयोः स्थाने धकारादेशो भवति, धा-धातुं वर्जयित्वा | '''झलां जश् झशि''' (८.४.५३) = झलां स्थाने जशादेशो भवति झशि परे |</big>
<big>२) मिह्, लिह्, रुह्—'''पुगन्तलघूपधस्य च''' (७.३.८६), '''हो ढः''' (८.२.३१) = हकारस्य स्थाने ढकारादेशो भवति झलि पदान्ते च; '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०); '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१); '''ढो ढे लोपः''' (८.३.१३) = ढकारे परे पूर्वतनस्य ढकारस्य लोपो भवति |</big>
<big>३) वह्—'''हो ढः''' (८.२.३१); '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०); '''ष्टुना ष्टुः''' (८.४.४१); '''ढो ढे लोपः''' (८.३.१३); '''सहिवहोरोदवर्णस्य''' (६.३.११२) = ढकारस्य लोपश्चेत्, सह् वह् इति धात्वोः अकारस्य स्थाने ओकारादेशो भवति |</big>
<big>४) नह्—'''नहो धः''' (८.२.३४) = नह्-धातोः हकारस्य धकारादेशो भवति झलि पदान्ते च; '''झषस्तथोर्धोऽधः''' (८.२.४०); '''झलां जश् झशि''' (८.४.५३) |</big>
Line 1,026 ⟶ 1,096:
<big>Swarup – July 2019</big>
[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/7/7b/%E0%A5%A7%E0%A5%AA_-_%E0%A4%B9%E0%A4%B2%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%82%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%8D_%E0%A4%87%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B5%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BE.pdf १४_-_हलन्तधातूनाम्_इड्व्यवस्था]
|