06A---sArvadhAtukaprakaraNaM-kRutsu/01---shatrantarUpANi---prAtipadika-nirmANam: Difference between revisions
06A---sArvadhAtukaprakaraNaM-kRutsu/01---shatrantarUpANi---prAtipadika-nirmANam (view source)
Revision as of 14:05, 21 May 2021
, 3 years agono edit summary
Bina Radia (talk | contribs) No edit summary |
Bina Radia (talk | contribs) No edit summary |
||
Line 262:
<big>अत्र अङ्गद्वयं वर्तते इति धेयम्— शतृ (अत्) निमित्तीकृत्य अङ्गं '''वद'''; अपि च ङीप् निमित्तीकृत्य '''वदत्''' | '''वद''' इति शप्श्यन्-प्रत्यययोः (अत्र शप् प्रत्ययस्य) अवर्णान्तम् अङ्गम्— '''वद् + अ = वद''' | '''वदत्''' इति शत्रन्तम् अ`ङ्गम्— '''वद + अत् =''' '''वदत्''' | अधुना नदी-प्रत्ययः (ङीप्) परः अस्ति, अतः शप्श्यन्-प्रत्यययोः अवर्णात् अङ्गात् ('''वद इत्यस्मात्''') शत्रन्ताङ्गस्य ('''वदत् इत्यस्य''') नित्यं नुम् आगमः भवति |</big>
<big>नुम्-आगमः शत्रन्ताङ्गस्य आगमः | यस्य आगमः अस्ति, सः आगमः कदाचित् तस्मात् पूर्वम् आयाति, कदाचित् तस्य अनन्तरम् आयाति, कदचित् तस्य मध्ये एव आयाति | नुम् मित् अस्ति अतः '''मिदचोऽन्त्यात्परः''' (१.१.४७) इत्यनेन शत्रन्ताङ्गस्य मध्ये एव आयाति— तस्य शत्रन्ताङ्गस्य अच्-वर्णेषु अन्त्यात् परम् आयाति | नाम वद इत्यस्य दकारोतरवर्ती-अकारस्य अनन्तरम् |</big>
{| class="wikitable"
|+
|<big>वद + नुम् + त् + ई</big>
|<big>अनुबन्धलोपे '''हलन्त्यम्''' (१.३.३), '''उपदेशेऽजनुनासिक इत्''' (१.३.२)</big>
|-
|<big>वद + न् + त् + ई</big>
|<big>त् झलि अस्ति, अतः '''नश्चापदान्तस्य झलि''' इत्यनेन नकारस्य स्थाने अनुस्वारादेशः</big>
|-
|<big>वद + ं + त् + ई</big>
|<big>त् ययि अस्ति, अतः '''अनुस्वारस्य ययि परसवर्णः''' इत्यनेन अनुस्वार-स्थाने नकारादेशः</big>
|-
|<big>वद + न् + त् + ई</big>
|<big>वर्णमेलने</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''वदन्ती'''<nowiki> इति स्त्रियां शत्रन्तं प्रातिपदिकं निष्पन्नम् |</nowiki></big>
|}
Line 303 ⟶ 298:
{| class="wikitable"
|+
|तुदादौ तुद्-धातुः—
|<big>तुदती, तुदत्यौ, तुदत्यः</big>
|-
|
|<big>तुदन्ती, तुदन्त्यौ, तुदन्त्यः</big>
|}
|