Samskrita Vyakaranam

13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bahuvacanam: Difference between revisions

Page Discussion

13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bahuvacanam (view source)

Revision as of 21:28, 3 July 2023

267 bytes removed ,  10 months ago
no edit summary
VisualWikitext
No edit summary
Line 3:
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']]
 
=== <big>चित्रं दृष्ट्वा तस्य विवरणम् पठन्तु |</big> ===▼
[[File:L15 Photo1.png|border|center|383x383px]]▼
 
▲=== <big>चित्रं दृष्ट्वा तस्य विवरणम्विवरणं पठन्तु |</big> ===
 
▲[[File:L15 Photo1L15_Photo1.png|border|center|383x383px]]
 
<big>तत्र</big> <big>बालकाः सन्ति | पुष्पाणि सन्ति | कुक्कुराः सन्ति | पुष्पाः सन्ति | छात्राः सन्ति | नदी अस्ति | सूर्यः अस्ति | आकाशः अस्ति |</big>▼
 
 
==== <big>'''उपति दत्तानां पदानां रूपाणि''' –</big> ====▼
▲<big>तत्र</big> <big>बालकाः सन्ति | पुष्पाणि सन्ति | कुक्कुराः सन्ति | पुष्पाः सन्ति | छात्राः सन्ति | नदी अस्ति | सूर्यः अस्ति | आकाशः अस्ति |</big>
 
▲==== <big>'''उपतिउपरि दत्तानां पदानां रूपाणि''' –</big> ====
 
{| class="wikitable"
|
|'''<big>एकवचनम्</big>'''
|'''<big>बहुवचनम्</big>'''
|-
|'''<big>अकारान्त पुंलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>मयूरःकुक्कुरः</big>'''
|'''<big>मयूराःकुक्कुराः</big>'''
|-
|'''<big>आकारान्त स्त्रीलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>बालिका</big>'''
|'''<big>बालिकाः</big>'''
|-
|'''<big>ईकारान्त स्त्रीलिङ्गः</big>'''
|'''<big>नदी</big>'''
|'''<big>नद्यः</big>'''
|-
|'''<big>अकारान्त नपुंसकलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>पुस्तकम्</big>'''
|'''<big>पुस्तकानि</big>'''
|}
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''<big><nowiki>“तद्” शब्दस्य त्रिषु लिङ्गेषु प्रथमाविभक्तौ रुपाणि |</nowiki></big>'''
|-
|
|'''<big>एकवचनम्</big>'''
|'''<big>बहुवचनम्</big>'''
|-
|'''<big>पुंलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>सः  </big>'''
|'''<big>ते</big>'''
|-
|'''<big>स्त्रीलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>सा  </big>'''
|'''<big>ताः  </big>'''
Line 52 ⟶ 55:
|}
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''<big><nowiki>“एतद्” शब्दस्य त्रिषु लिङ्गेषु प्रथमाविभक्तौ रुपाणि |</nowiki></big>'''
|-
|
|'''<big>एकवचनम्</big>'''
| '''<big>बहुवचनम्</big>'''
|-
|'''<big>पुंलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>एषः  </big>'''
|'''<big>एते  </big>'''
|-
|'''<big>स्त्रीलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>एषा  </big>'''
|'''<big>एताः  </big>'''
|-
|'''<big>नपुंसकलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>एतत्  </big>'''
|'''<big>एतानि  </big>'''
|}
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''<big><nowiki>“किम्” शब्दस्य त्रिषु लिङ्गेषु प्रथमाविभक्तौ रुपाणि |</nowiki></big>'''
|-
|
|'''<big>एकवचनम्</big>'''
|'''<big>बहुवचनम्</big>'''
|-
|'''<big>पुंलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>कः  </big>'''
|'''<big>के  </big>'''
|-
|'''<big>स्त्रीलिङ्गः  </big>'''
|'''<big>का</big>'''
|'''<big>काः  </big>'''
|-
Line 91 ⟶ 94:
 
 
==== <big>अकारान्त पुंलिङ्गे एकवचानस्यएकवचनस्य बहुवचानस्यबहुवचनस्य च प्रयोगान् जानीत |</big> ====▼
 
▲==== <big>अकारान्त पुंलिङ्गे एकवचानस्य बहुवचानस्य च प्रयोगान् जानीत |</big> ====
{| class="wikitable"
![[File:L15 Photo3.png|center|frameless]]
Line 98 ⟶ 100:
|}
 
==== ''' <big>आकारान्त स्त्रिलिङ्गे एकवचानस्यएकवचनस्य बहुवचानस्यबहुवचनस्य च प्रयोगान् जानीत |</big> ''' ====
{| class="wikitable"
![[File:L15 Photo5.png|center|frameless]]
Line 104 ⟶ 106:
|}
 
==== ''' <big>ईकारान्त स्त्रिलिङ्गे एकवचानस्यएकवचनस्य बहुवचानस्यबहुवचनस्य च प्रयोगान् जानीत |</big> ''' ====
{| class="wikitable"
![[File:L15 Photo7.png|center|frameless]]
Line 110 ⟶ 112:
|}
 
==== ''' <big>अकारान्त नपुंसकलिङ्गे एकवचानस्यएकवचनस्य बहुवचानस्यबहुवचनस्य च प्रयोगान् जानीत |</big> ''' ====
{| class="wikitable"
![[File:L15 Photo9.png|center|frameless]]
Line 117 ⟶ 119:
 
 
=== १. रिक्तेषु स्थलेषु बहुवचनरूपाणि लिखतु |   ===
 
==== <big>अकारान्त पुंलिङ्गः पदानि ।</big> ====
{| class="wikitable"
|'''<big>एकवचनम्  </big>'''
|'''<big>बहुवचनम्  </big>'''
|'''<big>पदस्य अर्थः  </big>'''
Line 127 ⟶ 129:
|'''<big>बालकः  </big>'''
|'''<big>बालकाः  </big>'''
|'''<big>Boy</big>'''
|-
|'''<big>शिक्षकः  </big>'''
|
|'''<big>Teacher</big>'''
|-
|'''<big>चषकः  </big>'''
|
|'''<big>Cup</big>'''
|-
|'''<big>घटः  </big>'''
|
|'''<big>Pot</big>'''
|-
|'''<big>चमसः  </big>'''
Line 147 ⟶ 149:
|'''<big>मन्थानः  </big>'''
|
|'''<big>Churning Stick</big>'''
|-
|'''<big>करन्डकः  </big>'''
|
|'''<big>Basket</big>'''
|-
|'''<big>अग्रजः  </big>'''
|
|'''<big>Elder Brother</big>'''
|-
|'''<big>अनुजः  </big>'''
|
|'''<big>Younger Brother</big>'''
|-
|'''<big>कर्णः  </big>'''
|
|'''<big>Ear</big>'''
|}
 
 
==== <big>आकारान्त स्त्रीलिङ्ग पदानि  ।</big> ====
{| class="wikitable"
|'''<big>एकवचनम्  </big>'''
|'''<big>बहुवचनम्  </big>'''
|'''<big>पदस्य अर्थः  </big>'''
|-
|'''<big>लता  </big>'''
|'''<big>लताः  </big>'''
|'''<big>Creeper</big>'''
|-
|'''<big>बालिका  </big>'''
|
|'''<big>Girl</big>'''
|-
|'''<big>छुरिका  </big>'''
|
|'''<big>Knife</big>'''
|-
|'''<big>स्थालिका  </big>'''
|
|'''<big>Plate</big>'''
|-
|'''<big>अग्निपेटिका</big>'''
|
|'''<big>Match Box</big>'''
|-
|'''<big>अजा  </big>'''
|
|'''<big>Goat (Female)</big>'''
|-
|'''<big>कथा</big>'''
|
|'''<big>Story</big>'''
|-
|'''<big>उत्पीठिका</big>'''
|
|'''<big>Table</big>'''
|-
|'''<big>गायिका</big>'''
|
|'''<big>Singer (Female)</big>'''
|-
|'''<big>छात्रा  </big>'''
|
|'''<big>Student (Female)</big>'''
|}
 
==== '''<big>ईकारान्त स्त्रीलिङ्ग पदानि ।</big>''' ====
{| class="wikitable"
| '''<big>एकवचनम्  </big>'''
|'''<big>बहुवचनम्  </big>'''
|'''<big>पदस्य अर्थः  </big>'''
Line 222 ⟶ 224:
|'''<big>क्षेपणी    </big>'''
|'''<big>क्षेपण्यः  </big>'''
|'''<big>Rocket</big>'''
|-
|'''<big>कर्तरी  </big>'''
|
|'''<big>Scissor</big>'''
|-
|'''<big>आकाशवणी  </big>'''
|
|'''<big>Radio</big>'''
|-
|'''<big>घटी  </big>'''
|
|'''<big>Clock</big>'''
|-
|'''<big>दर्वी  </big>'''
Line 240 ⟶ 242:
|'''<big>Ladle</big>'''
|-
|'''<big>द्रोणी  </big>'''
|
|'''<big>Bucket</big>'''
|-
|'''<big>नटी  </big>'''
|
|'''<big>Actress</big>'''
|-
|'''<big>नदी  </big>'''
|
|'''<big>River</big>'''
|-
|'''<big>नर्तकी  </big>'''
|
|'''<big>Dancer (Female)</big>'''
|-
|'''<big>पट्टी</big>'''
|
|'''<big>Bandage</big>'''
|}
 
 
==== '''<big>अकारान्त नपुंसकलिङ्गः पदानि ।</big>''' ====
{| class="wikitable"
|'''<big>एकवचनम्  </big>'''
|'''<big>बहुवचनम्  </big>'''
|'''<big>पदस्य अर्थः  </big>'''
|-
|'''<big>फलम्    </big>'''
|'''<big>  फलानि</big>'''
|'''<big>Fruit</big>'''
|-
|'''<big>आभरणम्  </big>'''
|
|'''<big>Ornament</big>'''
|-
|'''<big>आम्रम्  </big>'''
|
|'''<big>Mango</big>'''
 
|-
|'''<big>कार्यानम्कारयानम्</big>'''
|
|'''<big>Car</big>'''
|-
|'''<big>चाक्रम्  </big>'''
|
|'''<big>Wheel</big>'''
|-
|'''<big>चरणम्  </big>'''
|
|'''<big>Foot</big>'''
|-
|'''<big>छत्रम्  </big>'''
|
|'''<big>Umbrella</big>'''
|-
|'''<big>जलम्  </big>'''
|
|'''<big>Water</big>'''
|-
| '''<big>तक्रम्  </big>'''
|
|'''<big>Buttermilk</big>'''
|-
|'''<big>दलम्  </big>'''
|
|'''<big>Petal</big>'''
|}
 
 
=== <big>२. उदाहरणं दृष्ट्वा अकारान्त पुंलिङ्गरूपाणि रिक्तस्थानेषु पुरयन्तुपूरयन्तु –</big> ===
<big>'''१. एषः क्लेशः |   एते क्लेशाः | Difficulty'''</big>
 
<big>२. एषः संशयः | __ _________ | Doubt</big>
 
<big>३. ___ व्याधः | ___ _________ | Hunter</big>
 
<big>४. ___ खगः | ___ _________ | Bird</big>
 
<big>५. ___ विहगः | ___ _________ | Bird</big>
 
<big>६. ___ तडागः | ___ _________ | Lake</big>
 
<big>७. ___ पिञ्जः | ___ _________ | Switch</big>
 
<big>८. ___ शौचालयः | ___ _________ | Toilet</big>
 
<big>९. ___ कटः | ___ _________ |    Mat/Carpet</big>
 
<big>१०. ___ देशः ___ _________ | Nation</big>
 
<big>११. --- सः लेखः ते लेखाः |  Article</big>
 
<big>१२. ___ मन्थानः | ___ _________ | Churning Stick</big>
 
<big>१३. ___ दण्डः | ___ _________ | Stick</big> ▼
 
<big>१४१३. ___ शिष्यःदण्डः | ___ _________ | Student  Stick</big>
 
<big>१५१४. ___ सरोवरःशिष्यः | ___ _________ | Lake Student  </big>
 
<big>१६१५. ___ केशःसरोवरः | ___ _________ | Hair Lake</big>
 
<big>१७१६. ___ आसन्दःकेशः | ___ _________ | Chair Hair</big>
 
<big>१८१७. ___ क्षणःआसन्दः | ___ _________ | Occasion Chair</big>
 
<big>१९१८. ___ पिकःक्षणः | ___ _________ | Cuckoo Occasion</big>
 
<big>२०१९. ___ धनिकःपिकः | ___ _________ |      Rich ManCuckoo</big>
 
<big>२०. ___ धनिकः | _________ | Rich Man</big>
 
=== <big>३. उदाहरणं दृष्ट्वा आकारान्त स्त्रीलिङ्गरूपाणि रिक्तस्थानेषु पुरयन्तु –</big> ===▼
<big>'''१.  एषा स्नुषा |      एताः स्नुषाः | Daughter-in-law'''</big> ▼
 
▲=== <big>३. उदाहरणं दृष्ट्वा आकारान्त स्त्रीलिङ्गरूपाणि रिक्तस्थानेषु पुरयन्तु –</big> ===
<big>२. ___ नलिका ।    __ _________ | Pipe/Tube</big>
▲<big>'''१.  एषा स्नुषा |      एताः स्नुषाः | Daughter-in-law'''</big>
 
<big>३२. ___ शर्करानलिका | ___।    __ _________ | Sugar Pipe/Tube</big>
 
<big>४३. ___ छुरिकाशर्करा | ___ _________ | Knife Sugar</big>
 
<big>५४. ___ स्थालिकाछुरिका | ___ _________ | Plate Knife</big>
 
<big>६५. ___ पाचिकास्थालिका | ___ _________ | Cook (Female)Plate</big>
 
<big>७६. ___ तुलापाचिका | _____ _________ | Balance Cook (Female)</big>
 
<big>८७. ___ नौकातुला | _____ _________ | Boat Balance</big>
 
<big>९८. ___ निशानौका | ___ _________ | Night Boat</big>
 
▲<big>१३९. ___ दण्डःनिशा | ___ _________ | Stick Night</big>
<big>१०. --- सा गोशाला | ताः गोशालाः | Cow-shed</big> ▼
 
▲<big>१०. --- सा गोशाला | ताः गोशालाः | Cow-shed</big>
<big>११. ___ सञ्चिका | ___ _________ | File</big> ▼
 
<big>१२११. ___ पाकशालासञ्चिका | ___ _________ | Kitchen File</big>
 
<big>१३१२. ___ पीठिकापाकशाला | ___ _________ | Table Kitchen</big>
 
<big>१४१३. ___ पत्रिकापीठिका | ___ _________ | Magazine Table</big>
 
<big>१५१४. ___ धाविकापत्रिका | ___ _________ | Runner (Female)Magazine</big>
 
<big>१६१५. ___ निधानिकाधाविका | _____ _________ | Shelf Runner (Female)</big>
 
<big>१७१६. ___ परिचारिकानिधानिका | _____ _________ | Maid-servant Shelf</big>
 
<big>१८१७. ___ पाञ्चालिकापरिचारिका | ___ _________ | Doll Maid-servant</big>
 
<big>१९१८. ___ भाषापाञ्चालिका | ___ _________ | Language Doll</big>
 
<big>२०१९. ___ मरीचिकाभाषा | ___ _________ | Chilly Language</big>
 
▲<big>११२०. ___ सञ्चिकामरीचिका | ___ _________ | File Chilly</big>
 
 
=== <big>४. उदाहरणं दृष्ट्वा ईकारान्त स्त्रीलिङ्गरूपाणि रिक्तस्थानेषु पुरयन्तु –</big> ===
<big>१. एषा अङ्कनी | एताः अङ्कन्यः | Pencil</big>
 
<big>२. ___ पितामही | ___ _ _ |   Grandmother (Paternal)</big>
Line 414 ⟶ 416:
<big>९. ___ जननी | ___ _________ | Mother</big>
 
<big>१०. ___ ---सा अवसर्पिणी | ताः अवसर्पिण्यः | Slide</big>
 
<big>११. ___ चालनी | ___ _________ | Filter/Sieve</big>
Line 434 ⟶ 436:
<big>१९. ___ वर्णलेखनी | ___ _________ | Sketch Pen</big>
 
<big>२०. ___ हस्तघतीहस्तघटी | ___ _________ | Wristwatch</big>
 
 
 
=== <big>५. उदाहरणं दृष्ट्वा अकारान्त नपुंसकलिङ्गः रिक्तस्थानेषु पुरयन्तु –</big> ===
<big>१. एतत् आर्द्रम् |     एतानि आर्द्राणि | Ginger</big>
 
Line 457 ⟶ 459:
<big>९. ___ चूर्णं | ___ _________ | Powder</big>
 
<big>१०. --- तत् दलम् | तानि दलानि  |      Petal</big>
 
<big>११. ___ दुग्धम् | ___ _________ | Milk</big>
 
<big>१२. ___ नक्षत्रम् | ___ _________ | Star</big>
 
<big>१३. ___ नगरम् | ___ _________ | City</big>
 
<big>१४. ___ नयनम् | ___ _________ | Eye</big>
 
<big>१५. ___ पनसम् | ___ _________ | Jackfruit</big>
 
<big>१६. ___ पयोहिमम् | __ _________ | Ice Cream</big>
 
<big>१७. ___ त्रिशूलम् | ___ _________ | Trident</big>
 
<big>१८. ___ फेनकम् | ___ _________ | Soap</big>
 
<big>१९. ___ नाटकम् | ___ _________ | Drama</big>
 
<big>२०.  ___ पात्रम् | ___ _________ | Vessel</big>
Shobha Chillal
deletepagepermission, page_and_link_managers, teachers
1,046

edits

Retrieved from "https://worldsanskrit.net/wiki/Special:MobileDiff/20027"