13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons: Difference between revisions

no edit summary
No edit summary
No edit summary
 
(168 intermediate revisions by 6 users not shown)
Line 1:
<big>Namaskar and Welcome to All!</big>
 
<big>This chapter on our website is dedicated for introducing the entire world to the beautiful language of Sanskrit. Since 2019, over five thousand people around the world have registered, and classes are going on with a team of 50 teachers. Over the past five years we have conducted eleven large batches of introductory Sanskrit classes, and the twelfth is about to begin with 850 students registered and eleven teachers. Our approach is that classes should be readily available to all without consideration of country of origin or financial status. To that end all our classes are free of charge, all our teachers conduct classes with the inspiration of seva bhava, and our curriculum is also free. We have now created a new Spoken Sanskrit Curriculum online to increase ready access even further. This way no one will need to purchase any books, as all of our curriculum is available for viewing and study right here on our website. If students wish to download the lessons into their computer or phone, they are welcome to do so. And indeed, in this age of global warming and threat to our entire earth due to deforestation and pollution, keeping the curriculum electronic with no need for paper or printing of books is the need of the day. So onward! Please join us and engage in the study of Sanskrit with us today. To contact us and join our classes, please contact Aurobind Mahodaya at [[Mailto:Padiyath.a@gmail.com%7Cpadiyath.a@gmail.com padiyath.a@gmail.com]].</big>
 
 
<big>Our Spoken Sanskrit curriculum has been created by the collective efforts of a team of Sanskrit teachers who have worked hard together to create this beautiful study program.</big>
 
<big>Content creators: Anjali Bhagini, Chandrashekar Mahodaya, Haripriya Bhagini, Kadambari Bhagini, Meena Bhagini, Mehul Mahodaya, Naresh Mahodaya, Neeta Bhagini, Sathyabhama Bhagini, Shobha Bhagini, Suryanarayana Mahodaya</big>
 
<big>Editing, webpage creation, multimedia and graphics:</big> <big>Anjali Bhagini, Shobha Bhagini, Tattffoo Mahodaya</big>
 
<big>PowerPoint Slides : Sudha Bhagini</big>
 
<big>AI image creation: Sameer Mahodaya</big>
 
<big>Overall Project Coordinator: Aurobind Mahodaya</big>
 
<big>Website administrator: Vidhatrii Bhagini</big>
 
<big>That this curriculum is the result of a team of dedicated people working together rather than the effort of any one individual is a testament to the beauty of human society as a veritable bouquet of varied flowers functioning together in coordinated cooperation.</big>
 
 
 
<big>हरिः ॐ</big>
 
<big>स्वरूपः (Swarup)</big>
 
<big>January 2024</big>
 
 
'''<big><u>Spoken Sanskrit Curriculum</u></big>'''
 
{{DISPLAYTITLE:Introductory Sanskrit Lessons}}
 
{| class="wikitable mw-collapsible"
| colspan="3" |'''<big>१) प्रथमस्तरस्य</big>''' '''<big>विषयसूचिका</big>'''
|+
| colspan="3" |विषय सूचिका
|-
|'''<big>विषयसङ्ख्या</big>'''
|पाठः
|<big>'''विषयः'''</big>
|विषयम्
|'''<big>पुटसंख्या / Link</big>'''
|पुट संख्या/Link
|-
|
| <big>संस्कृतवर्णमाला</big>
| <big>'''संस्कृतवर्णामाला'''</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/sanskrit-varNamAlA|Page - 1]]</big>
|
|-
|
|<big>वस्तूनां परिचयः</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/vastUnAM-paricaya|Page - 2]]</big>
|
|-
|
|<big>'''एतत् / तत्'''परिचयः</big>
|[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/paricayaH|<big>Page - 3</big>]]
|
|-
|
|<big>एषः/सः, एषा/सा, एतत्/तत्</big>
|
|[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/esha-saH-sA-tat|<big>Page - 4</big>]]
|
|-
|
|<big>सरलवाक्यानि प्रश्नाः च</big>
|
|<big>[https://worldsanskrit.net/wiki/13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/saralavAkyAni_prashnAH_ca Page - 5]</big>
|
|}
 
=== <big>.संस्कृतवर्णामाला</big> ===
{| class="wikitable"
| colspan="2" rowspan="2" |<big>स्वराणी</big>
 
<big>[अच्]</big>
|
|<big>अ</big>
|
|<big>आ</big>
|
|<big>इ</big>
|
|<big>ई</big>
|
|<big>उ</big>
|
|<big>ऊ</big>
|
|-
|६
|<big>ऋ</big>
|<big>अस्ति - नास्ति, अत्र - सर्वत्र</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/asti-nAsti-atra-sarvatra|Page - 6]]</big>
|<big>ॠ</big>
|
|<big>ऌ</big>
|
|<big>ए</big>
|
|<big>ऐ</big>
|
|<big>ओ</big>
|
|<big>औ</big>
|-
|७
| colspan="1" rowspan="9" |
|<big>अहम्-भवान्-भवती</big>
<big><br />
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/aham -bhavat-sahita-vAkyAni-prashnAH-ca|Page - 7]]</big>
व्य</big>
 
<big>ञ्ज</big>
 
<big>ना</big>
 
<big>नि</big>
 
<big>[ह</big>
 
<big>ल्]</big>
| colspan="1" rowspan="7" |
<big><br /></big>
 
<big><br />
वर्गीय</big>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|
|<big>एतस्य/एतस्याः – तस्य/तस्याः नाम?</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/etasya/etasyAH – tasya/tasyAH-nAma|Page - 8]]</big>
|<big>क्</big>
|
|<big>ख्</big>
|
|<big>ग्</big>
|
|<big>घ्</big>
|
|<big>ङ्</big>
|
|
|-
|९
|
|<big>सम्बन्धषष्ठी - शब्दानां प्रयोगः</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/sambandhaSaSThI zabdAnAM-prayogaH|Page - 9]]</big>
|<big>च्</big>
|
|<big>छ्</big>
|
|<big>ज्</big>
|
|<big>झ्</big>
|
|<big>ञ्</big>
|
|
|-
|१०
|
|<big>क्रीडा - क्रियापदानि</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/krIDA-kriyApadAni|Page - 10]]</big>
|<big>ट्</big>
|
|<big>ठ्</big>
|
|<big>ड्</big>
|
|<big>ढ्</big>
|
|<big>ण्</big>
|
|
|-
|११
|
|<big>कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानि</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/kartRpadayukta-kriyApadAni|Page - 11]]</big>
|<big>त्</big>
|
|<big>थ्</big>
|
|<big>द्</big>
|
|<big>ध्</big>
|
|<big>न्</big>
|
|
|-
|१२
|
|<big>भवान् - भवती</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/bhavAn-bhavatI|Page - 12]]</big>
|<big>प्</big>
|
|<big>फ्</big>
|
|<big>ब्</big>
|
|<big>भ्</big>
|
|<big>म्</big>
|
|
|-
|१३
|
|<big>सङ्ख्याः</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/saGkhyAH|Page - 13]]</big>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|१४
| colspan="1" rowspan="2" |
|<big><br />समयः</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/samayaH|Page - 14]]</big>
 
<big>अवर्गीय</big>
|
|
|
|<big>य्</big>
|
|<big>र्</big>
|
|<big>ल्</big>
|
|<big>व्</big>
|
|
|
|-
|१५
|
|<big>बहुवचनम्</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/bahuvacanam|Page - 15]]</big>
|
|<big>श्</big>
|
|<big>ष्</big>
|
|<big>स्</big>
|
|<big>ह्</big>
|
|
|
|-
|१६
| colspan="2" rowspan="2" |<big>आयोगवाहाः</big>
|<big>बहुवचनक्रियापदानि</big>
| colspan="6" |<big>अनुस्वारः = ं</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/bahuvacanakriyApadani|Page - 16]]</big>
|
| colspan="6" |<big>जिव्हामूलीय = [ᳲक्, ᳲख्]</big>
|-
|१७
| colspan="6" |<big>विसर्गः = :</big>
|<big>वर्तमानकालः</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/vartamAnakAlaH-laT‌lakAraH-loT‌lakAraH|Page - 17]]</big>
| colspan="6" |<big>उपध्मानीय = [ᳲप् , ᳲप् ]</big>
|-
|१८
| colspan="15" |<big>१३ स्वराणि, ३३ व्यञ्जनानि, ४ आयोगवाहाः</big>
|<big>द्वितीयाविभक्तिः</big>
|}
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/dvitIyA-vibhaktiH|Page - 18]]</big>
<big>अक्षरः – उच्चार्यमाण ध्वनिः।</big>
 
<big>स्वरः - स्वयं राजन्ते ते स्वराः।</big>
 
<big>व्यञ्जनम् -  अन्वग् भवति व्यञ्जनम् ।व्यञ्जनस्य उच्चारणं स्वरसहितं भवति।</big>
 
'''<big>गुणिताक्षराणि चिन्हानि</big>'''
{| class="wikitable"
|<big>स्वरः</big>
|<big>अ</big>
|<big>आ</big>
|<big>इ</big>
|<big>ई</big>
|<big>उ</big>
|<big>ऊ</big>
|<big>ऋ</big>
|<big>ॠ</big>
|<big>ऌ</big>
|<big>ए</big>
|<big>ऐ</big>
|<big>ओ</big>
|<big>औ</big>
|<big>अं</big>
|<big>अः</big>
|-
|१९
|<big>चिन्हः</big>
|<big>कदा ?; कुत्र ?; किम् ?</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/kadA-kutra-kim|Page - 19]]</big>
|<big>ा</big>
|<big>ि</big>
|<big>ी</big>
|<big>ु</big>
|<big>ू</big>
|<big>ृ</big>
|<big>ॄ</big>
|<big>ॢ</big>
|<big>े</big>
|<big>ै</big>
|<big>ो</big>
|<big>ौ</big>
|<big>ं</big>
|<big>:</big>
|}
 
<big><br />
'''गुणिताक्षराणि -व्यञ्जनाक्षराणि [सस्वरव्यञ्जनम् लेखनम्]'''</big>
{| class="wikitable"
|<big>स्वरः</big>
|<big>अ</big>
|<big>आ</big>
|<big>इ</big>
|<big>ई</big>
|<big>उ</big>
|<big>ऊ</big>
|<big>ऋ</big>
|<big>ॠ</big>
|<big>ऌ</big>
|<big>ए</big>
|<big>ऐ</big>
|<big>ओ</big>
|<big>औ</big>
|<big>अं</big>
|<big>अः</big>
|-
|२०
|<big>चिन्हः</big>
|<big>सम्भाषणम्</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/sambhASaNam|Page - 20]]</big>
|<big>ा</big>
|<big>ि</big>
|<big>ी</big>
|<big>ु</big>
|<big>ू</big>
|<big>ृ</big>
|<big>ॄ</big>
|<big>ॢ</big>
|<big>े</big>
|<big>ै</big>
|<big>ो</big>
|<big>ौ</big>
|<big>ं</big>
|<big>:</big>
|-
|२१
|
|<big>स्थावरवस्तूनि</big>
|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/sthAvaravastuni|Page - 21]]</big>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|२२
|<big>क्  </big>
|<big>दिशाः</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/dizAH|Page - 22]]</big>
|<big>का</big>
|<big>कि</big>
|<big>की</big>
|<big>कु</big>
|<big>कू</big>
|<big>कृ</big>
|<big>कॄ</big>
|<big>कॢ</big>
|<big>के</big>
|<big>कै</big>
|<big>को</big>
|<big>कौ</big>
|<big>कं</big>
|<big>कः</big>
|-
|२३
|<big>ख्</big>
|<big>पञ्चम्यर्थे  तः</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/paJcamyarthe-taH|Page - 23]]</big>
|<big>खा</big>
|<big>खि</big>
|<big>खी</big>
|<big>खु</big>
|<big>खू</big>
|<big>खृ</big>
|<big>खॄ</big>
|<big>खॢ</big>
|<big>खे</big>
|<big>खै</big>
|<big>खो</big>
|<big>खौ</big>
|<big>खं</big>
|<big>खः</big>
|}
 
<big><br />
'''Transiletaration Guide[IAST] Vowels'''</big>
{| class="wikitable"
|<big>अ</big>
|<big>आ</big>
|<big>इ</big>
|<big>ई</big>
|<big>उ</big>
|<big>ऊ</big>
|<big>ऋ</big>
|<big>ॠ</big>
|<big>ऌ</big>
|<big>ए</big>
|<big>ऐ</big>
|<big>ओ</big>
|<big>औ</big>
|<big>अं</big>
|<big>अः</big>
|-
|२४
|<big>a</big>
|<big>शीघ्रं, मन्दं, शनैः, उच्चैः</big>
|<big>ā</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/zIghram-mandam-zanaiH-uccaiH|Page - 24]]</big>
|<big>i</big>
|<big>ī</big>
|<big>u</big>
|<big>ū</big>
|<big>ṛ</big>
|<big>ṝ</big>
|<big>ḷ</big>
|<big>e</big>
|<big>ai</big>
|<big>o</big>
|<big>ou</big>
|<big>ṃ</big>
|<big>ḥ</big>
|}
'''<big>Transliteration Guide [IAST] – Consonants</big>'''
{| class="wikitable"
|<big>क्</big>
|<big>k</big>
|<big>ख्</big>
|<big>kh</big>
|<big>ग्</big>
|<big>g</big>
|<big>घ्</big>
|<big>gh</big>
|<big>ङ्</big>
|<big>ṅ</big>
|-
|२५
|<big>च्</big>
|<big>cकथम्-किमर्थम्</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/katham-kimartham|Page - 25]]</big>
|<big>छ्</big>
|<big>ch</big>
|<big>ज्</big>
|<big>j</big>
|<big>झ्</big>
|<big>jh</big>
|<big>ञ्</big>
|<big>ñ</big>
|-
|२६
|<big>ट्</big>
|<big>भूतकाले तिङन्तकृदन्तरूपाणि</big>
|<big>ṭ</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/bhUtakAlakRtantarUpANi|Page - 26]]</big>
|<big>ठ्</big>
|<big>ṭh</big>
|<big>ड्</big>
|<big>ḍ</big>
|<big>ढ्</big>
|<big>ḍh</big>
|<big>ण्</big>
|<big>ṅ</big>
|-
|२७
|<big>त्</big>
|<big>भविष्यत्कालरूपाणि</big>
|<big>t</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/bhaviSyatkAlarUpANi|Page - 27]]</big>
|<big>थ्</big>
|<big>th</big>
|<big>द्</big>
|<big>d</big>
|<big>ध्</big>
|<big>dh</big>
|<big>न्</big>
|<big>n</big>
|-
|२८
|<big>प्</big>
|<big>pसम्बोधनरूपाणि</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/sambodhanarUpANi|Page - 28]]</big>
|<big>फ्</big>
|<big>ph</big>
|<big>ब्</big>
|<big>b</big>
|<big>भ्</big>
|<big>bh</big>
|<big>म्</big>
|<big>m</big>
|-
|२९
|<big>य्</big>
|<big>yयदि - तर्हि</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/yadi-tarhi|Page - 29]]</big>
|<big>र्</big>
|<big>r</big>
|<big>ल्</big>
|<big>l</big>
|<big>व्</big>
|<big>v</big>
|
|
|-
|३०
|<big>श्</big>
|<big>śयदा - तदा</big>
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/yadA-tadA|Page - 30]]</big>
|<big>ष्</big>
|<big>ṣ</big>
|<big>स्</big>
|<big>s</big>
|<big>ह्</big>
|<big>h</big>
|
|
|}
 
<big><br />
'''संयुक्ताक्षराणि [Conjunct consonants]:'''</big>
 
<big>यदा द्वे अथवा अधिकानि व्यञ्जनानि एकत्ररूपेण विद्यन्ते, तदा तस्य संयुक्ताक्षरम् इति कथ्यते।</big>
 
<big>Two or more consonants together without intervening vowel or pause between them is called “ Conjunct Consonant”.</big>
 
<big><br />
उदाः ---</big>
 
<big>आत्मा – इत्यतस्मिन् त् + म् = त्म</big>
 
<big>संस्कृतम् – इत्यस्मिन् स् + क्  = स्क्</big>
 
<big>तत्र – इत्यस्मिन् = त् + र् = त्र्</big>
 
<big>कृष्णः – इत्यस्मिन् ष् + ण् = ष्ण्</big>
 
<big>श्यामः – इत्यस्मिन् श् + य् = श्य्</big>
 
<big><br />
कानिचन् संयुक्ताक्षराणि ---</big>
 
<big>क् + क् = क्‍क् क् + त् = क्त् क् + त् + व् = क्त्व्</big>
 
<big>ग् + र् = ग्र् ग् + ल् = ग्ल् ग् + व् = ग्व्</big>
 
<big>घ् + न् = घ्‍न् श् + र् = श्र् श् + ल् = श्ल्</big>
 
<big>ष् + क् = ष्क् श् + न् = श्न् त् + स् = त्स्</big>
 
<big>श् + व् = श्व् श् + च् = श्च् ङ् + ग् = ङ्ग्</big>
 
<big>च् + छ् = च्छ् त् + य् = त्य् न् + त् = न्त्</big>
 
<big><br /></big>
 
 
=== <big>'''(2A) एतत् / तत् [ समीपस्थस्य बोधनाय - एतत्; दूरस्य तु तत् इति नपुंसकलिंगे प्रयोगः]'''</big> ===
{| class="wikitable"
|+
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>'''''एतत्'''''</big>
|<big>'''''तत्'''''</big>
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|-
|३१
|
|<big>यत्र – तत्र</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/yatra–tatra|Page - 31]]</big>
! '''<big>भवनम्</big>'''
|}[[File:Bhavana.jpeg|268x268px|center|frameless]]
 
{|
!<big>'''''एतत्''<nowiki> भवनम् |</nowiki>'''</big>
|}
|[[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!'''<big>मन्दिरम्</big>'''
|}[[File:Mandiram.jpeg|frameless|218x218px]]
{|
!<big>'''''तत्''<nowiki> मन्दिरम् |</nowiki>'''</big>
|}
|-
|३२
|
|<big>च - एव - अपि - इति</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/ca-eva-api-iti|Page - 32]]</big>
!वातायनम्
|}
[[File:Vātāyanam.jpeg|191x191px|center|frameless]]
 
 
{|
!एतत् वातायनम्
|}
|[[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!सोपानम्
|}
[[File:Sopānam.jpeg|frameless|182x182px]]
{|
!तत् सोपानम्
|}
|-
|३३
|
|<big>तः पर्यन्तम्</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/taH-paryantam|Page - 33]]</big>
!'''कमलम्'''
|}[[File:Kamalam.jpeg|center|frameless|178x178px]]
{|
!एतत् कमलम्
|}
|[[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!चम्पकम्
|}
[[File:Campakam.jpeg|center|frameless|163x163px]]
{|
!तत् चम्पकम्
|}
|-
|३४
|
|<big>सह - विना</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/saha-vinA|Page - 34]]</big>
!छत्रम्
|}
[[File:Chatram.jpeg|center|frameless|162x162px]]
 
{|
!एतत् छात्रम्
|}
|[[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!पर्णम्
|}
[[File:Parṇam.jpeg|center|frameless|211x211px]]
{|
!तत् पर्णम्
|}
|-
|३५
|
|<big>अद्य - ह्यः - परश्वः, वासराणि, अद्यतन - ह्यस्तन - श्वस्तन</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/adyatana-hyastana-zvastana|Page - 35]]</big>
!क्रीडनकम्
|}
[[File:Krīḍanakam.jpeg|center|frameless|166x166px]]
 
{|
!एतत् क्रीडनकम्  
|}
|[[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!पुस्तकम् 
|}
[[File:Pustakam.jpeg|center|frameless]]
 
{|
!तत् पुस्तकम् 
|}
|-
|३६
! { |
|<big>आगामि - गत</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/AgAmi-gata|Page - 36]]</big>
!नेत्रम्
|}[[File:Netram.jpeg|center|frameless|230x230px]]
{|
!एतत् नेत्रम्
|}
![[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!उपनेत्रम्
|}[[File:Upanetram.jpg|center|frameless|221x221px]]
{|
!तत् उपनेत्रम्
|}
|-
|३७
!
|<big>यावत् - तावत्</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/yAvat-tAvat|Page - 37]]</big>
!दुग्धम्
|}[[File:Dugdham.jpeg|center|frameless|235x235px]]
{|
!एतत् दुग्धम्
|}
![[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!जलम्
|}
[[File:Jalam.jpeg|center|frameless|181x181px]]
{|
!तत् जलम्
|}
|-
|३८
!
|<big>स्म -प्रयोगः</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/sma-prayogaH|Page - 38]]</big>
!विमानम्
|}[[File:VimAnam.jpg|center|frameless|241x241px]]
{|
!एतत् विमानम्
|}
![[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!रेलयानम्
|}[[File:Relayanam.jpeg|center|frameless|232x232px]]
{|
!तत् रेलयानम्
|}
|-
|३९
!
|<big>क्त्वा- ल्यप्</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/ktvA-lyap|Page - 39]]</big>
!फलम्
|}[[File:Phalam.jpeg|center|frameless|187x187px]]
{|
!एतत् फलम्
|}
![[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!पुष्पम्
|}[[File:Pushpam.jpg|center|frameless|195x195px]]
{|
!तत् पुष्पम्
|}
|-
|४०
!
|<big>तुमुन्-प्रत्ययः</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/tumun-pratyayaH|Page - 40]]</big>
!उद्यानम्
|}[[File:Udyanam.jpeg|center|frameless|201x201px]]
{|
!एतत् उद्यानम्
|}
![[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!सस्यम्
|}[[File:Sasyam.jpeg|center|frameless|180x180px]]
{|
!तत् सस्यम्
|}
|}
 
=== <big>(2B) एषः / सः [समीपस्थस्य बोधनाय - एषः; दूरस्य तु सः इति '''पुंल्लिंगे''' प्रयोगः]</big> ===
{| class="wikitable"
![[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|<big>एषः</big>
 
|<big>सः</big>
 
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|-
|४१
|
|<big>अपेक्षया</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/apekSA|Page - 41]]</big>
!<big>नर्तकः</big>
|}
[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|241x241px]]<big> </big>
 
{|
!<big>एषः नर्तकः</big>
|}
![[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>गायकः</big>
|}
[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|203x203px]]
{|
!<big>सः गायकः</big>
|}
|-
|४२
|<big> </big>
|<big>रुचिवाचकाः</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/rucivAcakAH|Page - 42]]</big>
!<big>चालकः</big>
|}
[[File:Cālakaḥ.jpeg|center|frameless|182x182px]]
{|
!<big>एषः चालकः</big>
|}
! [[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
| [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>पत्रवाहकः</big>
|}
[[File:Patravāhakaḥ.jpeg|center|frameless|216x216px]]
{|
!<big>सः पत्रवाहकः</big>
|}
|-
|४३
|
|<big>विरुद्धार्थकाः शब्दाः</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/viruddhArthakAH-zabdAH|Page - 43]]</big>
!<big>सौचिकः</big>
|}
[[File:Saucikaḥ.jpeg|center|frameless|198x198px]]
{|
!<big>एषः सौचिकः</big>
|}
! [[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
| [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>कुम्भकारः</big>
|}
[[File:Kumbhakāraḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
 
 
{|
!<big>सः कुम्भकारः</big>
|}
|-
|४४
|
|<big>चेत् , नो चेत्</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/cet-no-cet|Page - 44]]</big>
!<big>बालकः</big>
|}
[[File:Bālakaḥ.jpeg|center|frameless|226x226px]]
{|
!<big>एषः बालकः</big>
|}
! [[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
| [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>वृद्धः</big>
|}
[[File:Vṛddhaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{|
!<big>सः वृद्धः</big>
|}
|-
|४५
|
|<big>शरीरावयवनामानि</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/zarirAvayavanAmAni|Page - 45]]</big>
!<big>वानरः</big>
|}
[[File:Vānaraḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{|
!<big>एषः वानरः</big>
|}
! [[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
| [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>गजः</big>
|}
[[File:Gajaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{|
!<big>सः गजः</big>
|}
|-
|४६
|
|<big>यः - सः , या-सा</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/yaH-saH-yA-sA|Page - 46]]</big>
!<big>हरिणः</big>
|}
[[File:Hariṇaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{|
!<big>एषः हरिणः</big>
|}
! [[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
| [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>भल्लूकः</big>
|}
[[File:Bhallūkaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
 
 
{|
!<big>सः भल्लूकः</big>
|}
|-
|४७
|
|<big>यत् -- तत् , यद्यपि - तथापि</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/yat--tat|Page - 47]]</big>
!<big>मयूरः</big>
|}
[[File:Mayūraḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{|
!<big>एषः मयूरः</big>
|}
! [[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
| [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>शुकः</big>
|}
[[File:Śukaḥ.jpeg|center|frameless|251x251px]]
{|
!<big>सः शुकः</big>
|}
|-
|४८
|
|<big>कुटुम्ब-सम्बन्धशब्दाः</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/kuTumba-sambandAni-zabdAH|Page - 48]]</big>
!<big>भिक्षुकः</big>
|}-
|४९
[[File:Bhikṣukaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|<big>अभ्यासानाम् उत्तराणि</big>
{|
|<big>[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/abhyAsAnAM uttarANi|Page - 49]]</big>
!<big>एषः भिक्षुकः</big>
|}
! [[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
| [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>नृपः</big>
|}
[[File:Nṛpaḥ.jpeg|center|frameless|233x233px]]
{|
!<big>सः नृपः</big>
|}
{| class="wikitable mw-collapsible"
! colspan="3" |<big>२) द्वितीयस्तरस्य विषयसूचिका</big>
|-
!
|
!Work in progress
{|
!
!<big>छात्रः</big>
|}
[[File:Chātraḥ.jpeg|center|frameless|285x285px]]
{|
!<big>एषः छात्रः</big>
|}
! [[File:Etat.jpeg|123x123px|left|frameless]]
| [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
{|
!<big>अध्यापकः</big>
|}
[[File:Adhyāpakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
 
 
{|
!<big>एषः अध्यापकः</big>
|}
|}
[[Category:Pages with broken file links]]
deletepagepermission, page_and_link_managers, teachers
2,632

edits