14---samAsaH/01---samAsaparicayaH: Difference between revisions
no edit summary
Vamsisudha (talk | contribs) No edit summary |
Vamsisudha (talk | contribs) No edit summary |
||
Line 158:
<span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"><big> </big></span>
===== <big>'''<span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">१) समर्थः</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">पदविधिः</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span>'''<span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">(</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">२</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">.</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">१</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">.</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">१</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">)
<big><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">पदसम्बन्धी</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">यः विधिः सः समर्थाश्रितो</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">भवेत् </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">समर्थानां पदानां</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">सम्बद्धार्थानां विधिः इति</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">ज्ञातव्यम्</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|<span lang="HI">पदसम्बन्द्ध</span></span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">-</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">कार्यं</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">समर्थपदानाम् आश्रये एव भवति</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">न तु असमर्थपदानाम् </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|<span lang="HI">एतत्</span></span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">परिभाषासूत्रमस्ति</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|<span lang="HI">यद्यपि एतत् परिभाषासूत्रम् अस्ति तथापि एतस्य प्रसक्तिः सर्वत्र भवति यत्र पदसम्बन्धी विधिः अस्ति</span>|</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">समर्थः</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रथमान्तं</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">पदविधिः</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रथमान्तं</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">द्विपदमिदं</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">सूत्रम्</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|<span lang="HI">पदस्य विधिः</span></span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">पदविधिः</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">षष्ठीतत्पुरुषः</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|'''<span lang="HI">सूत्रं स्वयं सम्पूर्णम्</span>'''<span lang="HI">।</span></span></big>
Line 742:
<big><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">लुक्</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">श्लु</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">लुप् इत्याभिः तिसृभिः संज्ञाभिः अदर्शनं विहितम् </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|</span></big>
====
<big><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रातिपदिकसंज्ञक</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">-</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">पदस्य</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">अन्ते विद्यमानस्य नकारस्य</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">लोपः</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">| </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">न</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">लुप्तषष्ठीकं पदं</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">लोपः</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रथमान्तं</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रातिपदिक</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">लुप्तषष्ठीकं पदं</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">अन्तस्य</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">षष्ठ्यन्तम्</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">अनेकपदमिदं</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">सूत्रम्</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">| ' <span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">'''पदस्य'''</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">(</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">८</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">.</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">१</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">.</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">१६</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">) </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">इत्यस्य</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">अधिकारः</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">| </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">अनुवृत्ति</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">-</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">सहितसूत्रं—</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span>'''<span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रातिपदिकस्य पदस्य अन्तस्य</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">नः लोपः</span>'''<span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">।</span></big>
Line 753:
<span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span>
==== <big>'''<span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">सुप्तिङन्तं पदम्</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span>'''<span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">(</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">१</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">.</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">४</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">.</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">१४</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">)</span>
<big><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">सुबन्तानां तिङन्तानां च पदसंज्ञा भवति </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> तर्हि यस्य पदस्य अन्ते सुप्</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">-</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रत्ययः अस्ति</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">तत् सुबन्तं</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">; </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">यस्य पदस्य अन्ते तिङ्</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">-</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रत्ययः अस्ति</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">तत् तिङन्तम् </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">| </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">एकविंशतिः सुप्</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">-</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रत्ययाः सन्ति</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">; </span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">अष्टादश तिङ्</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">-</span><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">प्रत्ययाः सन्ति </span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">|</span></big>
Line 883:
<big><span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif;color:black">इत्यनेन सर्वत्र इत्संज्ञकवर्णस्य लोपः भवति</span><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif;color:black">|</span></big>
====<big><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span>'''<span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif;color:black">ङ्याप्प्रातिपदिकात्</span>''' <span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif;color:black">(४.१.१)</span>
<big> '''<span lang="HI" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif;color:black">[अधिकारः ४.१.१ – ५.४.१६०] </span>'''</big>
Line 917:
<span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif"> </span>
==== '''<big><span lang="SA" style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">विरामोऽवसानम् </span></big>'''<big><span style="font-family:Lohit Devanagari,sans-serif">(<span lang="SA">१.४.११०)</span></big>
<big><span lang="SA">वर्णानाम् अभावः अवसानसंज्ञकः </span>| <span lang="SA">विरामः प्रथमान्तम्</span>, <span lang="SA">अवसानं प्रथमान्तं</span>, <span lang="SA">द्विपदमिदं सूत्रम् </span>| ' <span lang="SA">सूत्रं स्वयं सम्पूर्णं— विरामः अवसानम्</span> |</big>
|