14---samAsaH/03A---tatpuruShasamAsaH---sAmAnyatatpuruSHa-samAsaH/tatpuruSHasamAsa-abhyAsaH: Difference between revisions

← Older edit

14---samAsaH/03A---tatpuruShasamAsaH---sAmAnyatatpuruSHa-samAsaH/tatpuruSHasamAsa-abhyAsaH (view source)

Revision as of 08:55, 30 September 2023

12,605 bytes added , 7 months ago

no edit summary

VisualWikitext

Vidhya

page_and_link_managers, Administrators

5,089

edits

Revision as of 21:05, 25 June 2022 (view source) Vidhya (talk \| contribs) No edit summary ← Older edit		Latest revision as of 08:55, 30 September 2023 (view source) Vidhya (talk \| contribs) No edit summary Tag: Visual edit
(11 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 2: ~~एतेषां समस्तपदानां विग्रहवाक्यं विलिख्य, समासनाम, सूत्रञ्च निर्दिशत –~~ <big>'''<u>एतेषां समस्तपदानां विग्रहवाक्यं विलिख्य, समासनाम, सूत्रञ्च निर्दिशत –</u>'''</big> ~~१) '''मन्दिरगता''' बालिका भोजनम् अकरोत् ।~~ <big>१) '''मन्दिरगता''' बालिका भोजनम् अकरोत् \|</big> ~~२) '''पुत्रीप्राप्तं''' पारितोषिकं माता च पिता च अभिनन्दतः।~~ <big>२) '''पुत्रीप्राप्तं''' पारितोषिकं माता च पिता च अभिनन्दतः \|</big> ~~३) '''पुत्रीसमा''' छात्रा गुरुं नमति।~~ <big>३) '''पुत्रीसमा''' छात्रा गुरुं नमति \|</big> ~~४) '''कृष्णश्रितः''' भक्तः सन्तुष्टः जातः।~~ <big>४) '''कृष्णश्रितः''' भक्तः सन्तुष्टः जातः \|</big> ~~५) '''मध्याह्ने''' सूर्यस्य आतपः तीक्ष्णः।~~ <big>५) '''मध्याह्ने''' सूर्यस्य आतपः तीक्ष्णः \|</big> ~~६) अनुजा '''शालाप्राप्ताभिः''' सखीभिः सह क्रीडति।~~ <big>६) अनुजा '''शालाप्राप्ताभिः''' सखीभिः सह क्रीडति \|</big> ~~७) उत्तमा बालिका '''गृहपाठं''' '''पूर्वाह्णे''' एव कृतवान् ।~~ <big>७) उत्तमा बालिका '''गृहपाठं''' '''पूर्वाह्णे''' एव कृतवान् \|</big> ~~८) चोराः '''मध्यरात्रे''' आगच्छन्ति।~~ <big>८) चोराः '''मध्यरात्रे''' आगच्छन्ति \|</big> ~~९) '''कष्टातीतस्य''' जनस्य सुखं मधुरतरं भाति।~~ <big>९) '''कष्टातीतस्य''' जनस्य सुखं मधुरतरं भाति \|</big> ~~१०) '''विषादयुक्तः''' अर्जुनः युद्धं कर्तुं नोत्सहते ।~~ <big>१०) '''विषादयुक्तः''' अर्जुनः युद्धं कर्तुं नोत्सहते \|</big> ~~११) '''नगरप्राप्तः''' ग्रामीणः विस्मयान्वितोऽभवत्।~~ <big>११) '''नगरप्राप्तः''' ग्रामीणः विस्मयान्वितोऽभवत् \|</big> ~~१२) '''अपराह्ने''' वयं क्रीडाम।~~ <big>१२) '''अपराह्ने''' वयं क्रीडाम \|</big> ~~१३) '''संशयापन्ना''' छात्रा अध्यापकं पृष्टवती।~~ <big>१३) '''संशयापन्ना''' छात्रा अध्यापकं पृष्टवती \|</big> ~~१४) '''लक्षमणप्रयुक्तः''' बाणः मेघनादं व्यदारयत्।~~ <big>१४) '''लक्षमणप्रयुक्तः''' बाणः मेघनादं व्यदारयत् \|</big> ~~१५) सीता रामस्य '''प्राणसमा''' आसीत्।~~ <big>१५) सीता रामस्य '''प्राणसमा''' आसीत् \|</big> ~~१६) '''मध्याह्नस्य''' भोजनं सम्यगासीत्।~~ <big>१६) '''मध्याह्नस्य''' भोजनं सम्यगासीत् \|</big> ~~१७) सर्वाः महिलाः '''मातृसदृश्यः''' माननीयाः।~~ <big>१७) सर्वाः महिलाः '''मातृसदृश्यः''' माननीयाः \|</big> ~~१८) '''विद्याविहीनः''' पशुः इति सुभाषितं सूचयति।~~ <big>१८) '''विद्याविहीनः''' पशुः इति सुभाषितं सूचयति \|</big> ~~१९) '''रज्जुबद्धान्''' काष्ठान् ग्रामम् आनय।~~ <big>१९) '''रज्जुबद्धान्''' काष्ठान् ग्रामम् आनय \|</big> ~~२०) '''सीतानुगतः''' रामः वनं प्राविशत्।~~ <big>२०) '''सीतानुगतः''' रामः वनं प्राविशत् \|</big> ~~२१) '''लक्ष्मीसहितायाः''' नारायणाय नमः।~~ <big>२१) '''लक्ष्मीसहितायाः''' नारायणाय नमः \|</big> ~~२२) अर्जुनः युद्धे '''शिवदत्तस्य''' अस्त्रस्य प्रयोगं कृतवान्।~~ <big>२२) अर्जुनः युद्धे '''शिवदत्तस्य''' अस्त्रस्य प्रयोगं कृतवान् \|</big> ~~२३) '''दुःखातीतः''' वृद्धा ततः निर्गता।~~ <big>२३) '''दुःखातीतः''' वृद्धा ततः निर्गता \|</big> ~~२४) '''विष्णुप्रयुक्तं''' चक्रं राक्षसं समहरत् ।~~ <big>२४) '''विष्णुप्रयुक्तं''' चक्रं राक्षसं समहरत् \|</big> ~~२५) '''दण्डताडितः''' सर्पः निर्गच्छति।~~ <big>२५) '''दण्डताडितः''' सर्पः निर्गच्छति \|</big> ~~२६) पुरुषोत्तमः रामः अयोध्यायाः राज्यम् अपालयत् ।~~ <big>२६) '''पुरुषोत्तमः''' रामः अयोध्यायाः राज्यम् अपालयत् \|</big> ~~२७) '''पुस्तकपठनादौ''' अनुच्चरितमपि तत् ज्ञातं सत् बोधयति इति अनुभवः।~~ <big>२७) '''पुस्तकपठनादौ''' अनुच्चरितमपि तत् ज्ञातं सत् बोधयति इति अनुभवः \|</big> ~~२८) '''मातृसदृशी''' शिक्षिका छात्रान् पाठयति।~~ <big>२८) '''मातृसदृशी''' शिक्षिका छात्रान् पाठयति \|</big> ~~२९) दुर्योधनः अहं '''युधिष्ठिरम्''' '''अर्धराज्यं''' न दास्यामि इति उक्तवान्।~~ <big>२९) दुर्योधनः अहं '''युधिष्ठिरम्''' '''अर्धराज्यं/ राज्यार्धं''' न दास्यामि इति उक्तवान् \|</big> ~~३०) '''हरित्रातः''' भक्तः नमस्कृतवान्।~~ <big>३०) '''हरित्रातः''' भक्तः नमस्कृतवान् \|</big> ~~३१) '''रोगतप्तः''' औषधं स्वीकरोति।~~ <big>३१) '''रोगतप्तः''' औषधं स्वीकरोति \|</big> ~~३२) तस्य '''अर्धकायस्य''' स्रसाः बृहत्यः सन्ति।~~ <big>३२) तस्य '''अर्धकायस्य''' स्रसाः बृहत्यः सन्ति \|</big> ~~३३) '''गर्तपतिता''' बालिका उच्चैः नर्दति।~~ <big>३३) '''गर्तपतिता''' बालिका उच्चैः नर्दति \|</big> ~~३४) '''कार्यालप्राप्तः''' कर्मकरः कार्यम् अकरोत् ।~~ <big>३४) '''कार्यालप्राप्तः''' कर्मकरः कार्यम् अकरोत् \|</big> ~~३५) '''कालिदासविरचितानि''' काव्यानि सर्वे पठेयुः।~~ <big>३५) '''कालिदासविरचितानि''' काव्यानि सर्वे पठेयुः \|</big> ~~३६) छात्राः '''व्यासरचितं''' महाभारतं पठान्ति।~~ <big>३६) छात्राः '''व्यासरचितं''' महाभारतं पठान्ति \|</big> ~~३७) '''गुरुदेवाय''' नमः।~~ <big>३७) '''गुरुदेवाय''' नमः \|</big> ~~३८) न '''सुखप्रति''' संसारे ।~~ <big>३८) न '''सुखप्रति''' संसारे \|</big> ~~३९) तारकः '''ब्रह्मदत्तेन''' '''वरेण''' देवान् पराजितवान्।~~ <big>३९) तारकः '''ब्रह्मदत्तेन''' '''वरेण''' देवान् पराजितवान् \|</big> ~~४०) शबरी '''दशरथपुत्रस्य''' रामस्य भक्ता आसीत् ।~~ <big>४०) शबरी '''दशरथपुत्रस्य''' रामस्य भक्ता आसीत् \|</big> ~~४१) '''प्रेमपूर्णे''' परिसरे संभाषणस्य अभ्यासं करवाम।~~ <big>४१) '''प्रेमपूर्णे''' परिसरे संभाषणस्य अभ्यासं करवाम \|</big> ~~४२) '''गुडमिश्रितं''' भोजनं सम्यग्भवति।~~ <big>४२) '''गुडमिश्रितं''' भोजनं सम्यग्भवति \|</big> ~~४३) '''अश्वपतितः''' सैनिकः व्रणयुक्तः अभवत्।~~ <big>४३) '''अश्वपतितः''' सैनिकः व्रणयुक्तः अभवत् \|</big> ~~४४) '''भगवदधीनं''' जगत् वर्तते ।~~ ४५<big>४४) ~~यत्~~ '''~~प्रमाणसिद्धं~~भगवदधीनं''' जगत् वर्तते ~~तत्र इदम् इति वदामः।~~\|</big> <big>४५) यत् '''प्रमाणसिद्धं''' वर्तते तत्र इदम् इति वदामः \|</big> ~~४६) '''शरणम् आगतः''' तु सदैव रक्षणीयः।~~ <big>४६) '''शरणम् आगतः''' तु सदैव रक्षणीयः \|</big> ~~४७) '''ग्रामं गमी''' बालकः शालां प्रविशति।~~ <big>४७) '''ग्रामं गमी''' बालकः शालां प्रविशति \|</big> ~~४८) '''तस्मै इदं''' पुस्तकं दातव्यम् ।~~ <big>४८) '''तस्मै इदं''' पुस्तकं दातव्यम् \|</big> ~~४९) '''धनाशा''' त्यक्ता चेत् पुरुषः वैराग्यं प्राप्नोति।~~ <big>४९) '''धनाशा''' त्यक्ता चेत् पुरुषः वैराग्यं प्राप्नोति \|</big> ~~५०) '''विद्यया हीनः''' छात्रः न शोभते।~~ <big>५०) '''विद्यया हीनः''' छात्रः न शोभते \|</big> ~~५१) न '''दोषप्रति''' वेदान्तदर्शने ।~~ <big>५१) न '''दोषप्रति''' वेदान्तदर्शने \|</big> ~~५२) भवतः कार्यं '''निर्विघ्नं''' समापयेत् ।~~ <big>५२) भवतः कार्यं '''निर्विघ्नं''' समापयेत् \|</big> ~~५३) '''शरविद्धः''' हंसः भूमौ पतितः।~~ <big>५३) '''शरविद्धः''' हंसः भूमौ पतितः \|</big> ~~५४) '''गङ्गाजलं''' सर्वपापं हरति।~~ <big>५४) '''गङ्गाजलं''' सर्वपापं हरति \|</big> ~~५५) '''सिंहात् भीतः''' व्याधः अरण्यात् पलायते ।~~ <big>५५) '''सिंहात् भीतः''' व्याधः अरण्यात् पलायते \|</big> ~~५६) '''सभायां पण्डितः''' कार्यक्रमे सम्भाषाणं करोति ।~~ <big>५६) '''सभायां पण्डितः''' कार्यक्रमे सम्भाषाणं करोति \|</big> ~~५७) शङ्कराचार्यः बाल्यकाले एव '''शास्त्रेषु प्रवीणः''' आसीत् ।~~ <big>५७) शङ्कराचार्यः बाल्यकाले एव '''शास्त्रेषु प्रवीणः''' आसीत् \|</big> ~~५८) माता मन्दिरं गतवती '''पूजार्थम्''' ।~~ <big>५८) माता मन्दिरं गतवती '''पूजार्थम्''' \|</big> ~~५९) '''धनहीनाः''' जनाः बहुदुखम् अनुभवन्ति अस्मिन् लोके।~~ <big>५९) '''धनहीनाः''' जनाः बहुदुखम् अनुभवन्ति अस्मिन् लोके \|</big> ~~६०) शिवेन मन्मतः '''अग्निना दग्धः'''।~~ <big>६०) शिवेन मन्मतः '''अग्निना दग्धः'''\|</big> ~~६१) माया '''ईश्वराधीना''' वर्तते इति अद्वैतिनः मतम् ।~~ <big>६१) माया '''ईश्वराधीना''' वर्तते इति अद्वैतिनः मतम् \|</big> ~~६२) दानाय पात्रम्~~ <big>६२) '''अध्यापकाधीनाः''' छात्राः वर्तन्ते \|</big> ~~६३) '''स्नानाय इदं''' चूर्णम् अस्ति।~~ <big>६३) '''स्नानाय इदं''' चूर्णम् अस्ति \|</big> ~~६४) '''सर्पेणः दृष्टः''' मूषकः।~~ <big>६४) '''सर्पदृष्टः''' मूषकः \|</big> ~~६५) '''ज्ञानव्यवधाने''' ज्ञानं न जायते ।~~ <big>६५) '''ज्ञानव्यवधाने''' ज्ञानं न जायते \|</big> ~~६६) दशरथः '''युद्धे निपुणः''' आसीत्।~~ <big>६६) दशरथः '''युद्धे निपुणः''' आसीत् \|</big> ~~६७) आकाङ्क्षा तु '''पदधर्मः''' ज्ञातव्यः भवति।~~ <big>६७) आकाङ्क्षा तु '''पदधर्मः''' ज्ञातव्यः भवति \|</big> ~~६८) महाभारते युद्धे अन्ते दुर्योधनः '''जले मग्नः''' आसीत् ।~~ <big>६८) महाभारते युद्धे अन्ते दुर्योधनः '''जले मग्नः''' आसीत् \|</big> ~~६९) '''रोगान्मुक्तः''' वृद्धः अत्यन्तं सन्तुष्टः आसीत्।~~ <big>६९) '''रोगान्मुक्तः''' वृद्धः अत्यन्तं सन्तुष्टः आसीत् \| </big> ~~७०) '''सुखप्राप्ताः''' जनाः मन्दिरात् गच्छन्ति।~~ <big>७०) '''सुखप्राप्ताः''' जनाः मन्दिरात् गच्छन्ति \|</big> ~~७१) हरिः लतयाः '''वर्षेण पूर्वः'''।~~ <big>७१) हरिः लतयाः '''वर्षेण पूर्वः''' \|</big> ~~७२) '''भूतेभ्यः बलिः''' सर्वैः दातव्यः।~~ ७३<big>७२) '''~~गुडेन~~भूतेभ्यः ~~सम्मिश्रिताः~~बलिः''' ~~धानाः~~ सर्वैः ~~इच्छन्ति~~दातव्यः ।\|</big> <big>७३) '''गुडेन सम्मिश्रिताः''' धानाः सर्वैः इच्छन्ति \|</big> ~~७४) '''गुर्वाधीनः''' छात्रः गुरुकुले पठति स्म।~~ <big>७४) '''गुर्वाधीनः''' छात्रः गुरुकुले पठति स्म \|</big> ~~७५) '''भूतपूर्वः''' प्रधानमन्त्री विदेशं गतवान् ।~~ <big>७५) '''भूतपूर्वः''' प्रधानमन्त्री विदेशं गतवान् \|</big> ~~७६) '''सामिकृतात्''' अध्ययनात् न कोपि फलं भवति ।~~ <big>७६) '''सामिकृतात्''' अध्ययनात् न कोपि फलं भवति \|</big> ~~७७) सर्वैः '''प्रजाहितं''' करणीयम् ।~~ <big>७७) सर्वैः '''प्रजाहितं''' करणीयम् \|</big> ~~७८) छात्राः '''परीक्षाभयं''' प्राप्नुवन्ति।~~ <big>७८) छात्राः '''परीक्षाभयं''' प्राप्नुवन्ति \|</big> ~~७९) '''मध्याह्ने''' सूर्यस्य तापः अधिकः भवति।~~ <big>७९) '''मध्याह्ने''' सूर्यस्य तापः अधिकः भवति \|</big> ~~८०) '''भवदर्था''' समासकक्षा प्रवर्तमाना अस्ति।~~ <big>८०) '''भवदर्था''' समासकक्षा प्रवर्तमाना अस्ति \|</big> ~~८१) '''स्थालीपक्वेभ्यः''' फलेभ्यः रसं अनुभूतवान् बालकः।~~ <big>८१) '''स्थालीपक्वेभ्यः''' फलेभ्यः रसं अनुभूतवान् बालकः \|</big> ~~८२) '''अधरहिमालये''' बहवः योगिनः वसन्ति।~~ <big>८२) '''अधरहिमालये''' बहवः योगिनः वसन्ति \|</big> ~~८३) दुष्टजनानां '''कुकर्मभ्यः''' भीतिः नास्ति कलियुगे ।~~ <big>८३) दुष्टजनानां '''कुकर्मभ्यः''' भीतिः नास्ति कलियुगे \|</big> ~~८४) '''गुरुसुश्रुषाम्''' अकृत्वा एव विद्यानदीं पारयितुं न शक्यते ।~~ <big>८४) '''गुरुसुश्रुषाम्''' अकृत्वा एव विद्यानदीं पारयितुं न शक्यते \|</big> ~~८५) मन्दिरे '''देवार्थं''' नैवेद्यम् अस्ति ।~~ <big>८५) मन्दिरे '''देवार्थं''' नैवेद्यम् अस्ति \|</big> ~~८६) '''अन्तिकात् आगता''' राजकुमारी सभायाम् उपविष्टान् सर्वान् अपश्यत्।~~ <big>८६) '''अन्तिकात् आगता''' राजकुमारी सभायाम् उपविष्टान् सर्वान् अपश्यत् \|</big> ~~८७) गोविन्दात् रामः '''मासावरः''' ।~~ <big>८७) गोविन्दात् रामः '''मासावरः''' \|</big> ~~८८) '''वातेन छेद्यं''' तृणं गृहीत्वा ऋषिः गच्छति यागार्थम् ।स~~ <big>८८) '''वातेन छेद्यं''' तृणं गृहीत्वा ऋषिः गच्छति यागार्थम् \|</big> ~~८९) '''हरित्रातः''' भक्तः संसारसागरं पारयति।~~ <big>८९) '''हरित्रातः''' भक्तः संसारसागरं पारयति \|</big> ~~९०) तिरुपत्यां '''देवालये दध्योदनं''' प्रसादरूपेण दीयते ।~~ <big>९०) तिरुपत्यां '''देवालये दध्योदनं''' प्रसादरूपेण दीयते \|</big> ~~९१) '''गङ्गात्यस्ताः''' सीतारामलक्ष्मणाः भरद्वाजाश्रमं प्राप्तवन्तः।~~ <big>९१) '''गङ्गात्यस्ताः''' सीतारामलक्ष्मणाः भरद्वाजाश्रमं प्राप्तवन्तः \|</big> ~~९२) '''राजधानीप्राप्तः''' मन्त्रिगणः प्रधानमन्त्रिणा अमिलत्।~~ <big>९२) '''राजधानीप्राप्तः''' मन्त्रिगणः प्रधानमन्त्रिणा अमिलत् \|</big> ~~९३) '''अधरहिमालये''' कस्मिंश्चित् आश्रमे अयं योगी वसति।~~ <big>९३) '''अधरहिमालये''' कस्मिंश्चित् आश्रमे अयं योगी वसति \|</big> ~~९४) '''प्रीतिबन्धः''' ईश्वरः भक्तानां साहाय्यं करोति ।~~ <big>९४) '''प्रीतिबन्धः''' ईश्वरः भक्तानां साहाय्यं करोति \|</big> ~~९५) '''दूरादागतः''' योगी ग्रामम् अप्रविशत् ।~~ <big>९५) '''दूरादागतः''' योगी ग्रामम् अप्रविशत् \|</big> ~~९६) '''पुरुषाधीना''' प्रकृतिः जगत्कारणं नास्ति इति वेदान्तिनां मतम् ।~~ <big>९६) '''पुरुषाधीना''' प्रकृतिः जगत्कारणं नास्ति इति वेदान्तिनां मतम् \|</big> ~~९७) जन्ममरणचक्रात् '''बहिर्गमनं''' मोक्षः ।~~ <big>९७) जन्ममरणचक्रात् '''बहिर्गमनं''' मोक्षः \|</big> ~~९८) एकः छात्रः '''तीर्थे वायसः इव''' गच्छन् आसीत्।~~ <big>९८) एकः छात्रः '''तीर्थे वायसः इव''' गच्छन् आसीत् \|</big> ~~९९) रमेशः सुरेशात् '''मासपूर्वः'''।~~ <big>९९) रमेशः सुरेशात् '''मासपूर्वः'''\|</big> ~~१००) '''उत्तरभारते''' बहूनि सुन्दराणि मन्दिराणि सन्ति।~~ <big>१००) '''उत्तरभारते''' बहूनि सुन्दराणि मन्दिराणि सन्ति \|</big> ~~१०१) तेन यत् न साधितं, तत् अस्माभिः '''अर्धवर्षेण''' साधितम् ।~~ <big>१०१) तेन यत् न साधितं, तत् अस्माभिः '''अर्धवर्षेण''' साधितम् \|</big> ~~१०२) कालः सर्वोपि '''सूर्याधीनः''' एव इति भाति ।~~ <big>१०२) कालः सर्वोपि '''सूर्याधीनः''' एव इति भाति \|</big> ~~१०३) '''अस्मद्पिता''' अस्य नगरस्य अधिकारी इति उक्तं कैश्चित् बालकैः।~~ <big>१०३) '''अस्मद्पिता''' अस्य नगरस्य अधिकारी इति उक्तं कैश्चित् बालकैः\|</big> ~~१०४) '''गोहितार्थं''' यजमानः नितरां कार्यं करोति ।~~ <big>१०४) '''गोहितार्थं''' यजमानः नितरां कार्यं करोति \|</big> ~~१०५) बालकेन '''स्वयंकृतं''' कार्यं दृष्ट्वा माता सुन्तुष्टा जाता ।~~ <big>१०५) बालकेन '''स्वयंकृतं''' कार्यं दृष्ट्वा माता सुन्तुष्टा जाता \|</big> ~~१०६) '''अक्षक्षौण्डः''' शकुनिः पाण्डवान् धूर्तेन पराजितवान् ।~~ <big>१०६) '''अक्षक्षौण्डः''' शकुनिः पाण्डवान् धूर्तेन पराजितवान् \|</big> ~~१०७) '''बालकार्थं''' माता अन्नं परिवेषितवती ।~~ <big>१०७) '''बालकार्थं''' माता अन्नं परिवेषितवती \|</big> ~~१०८) '''स्वर्गपतितः''' त्रिशङ्कुः भूमौ अपि स्थातुम् अशक्तः आसीत् ।~~ <big>१०८) '''स्वर्गपतितः''' त्रिशङ्कुः भूमौ अपि स्थातुम् अशक्तः आसीत् \|</big> ~~१०९) '''मूर्खशतम्''' जनाः तस्यां सम्भायाम् आसन् ।~~ <big>१०९) '''मूर्खशतम्''' जनाः तस्यां सम्भायाम् आसन् \|</big> ~~११०) '''युधिष्ठिरः''' पाण्डवेषु ज्येष्ठः आसीत् ।~~ <big>११०) '''युधिष्ठिरः''' पाण्डवेषु ज्येष्ठः आसीत् \|</big> ~~१११) '''दासीपुत्रः''' विदुरः '''नीतिनिपुणः''' आसीत्।~~ <big>१११) '''दासीपुत्रः''' विदुरः '''नीतिनिपुणः''' आसीत् \|</big> ~~११२) '''दूरादागतः''' यात्रिकः '''रमेशगृहं''' प्रविष्टवान् ।~~ <big>११२) '''दूरादागतः''' यात्रिकः '''रमेशगृहं''' प्रविष्टवान् \|</big> ~~११३) '''देवालये''' मन्त्राः हृदि स्पृशन्ति।~~ <big>११३) '''देवालये''' मन्त्राः हृदि स्पृशन्ति \|</big> ~~११४) '''अभिवृक्षं''' ( वृक्षम् अभि) गच्छति।~~ <big>११४) '''अभिवृक्षं''' ( वृक्षम् अभि) गच्छति \|</big> ~~११५) '''पूर्वाह्णे''' आरब्धं कार्यं दिनस्य अन्ते अपि न समापितम् ।~~ <big>११५) '''पूर्वाह्णे''' आरब्धं कार्यं दिनस्य अन्ते अपि न समापितम् \|</big> ~~११६) केचन पूर्वसंस्कारात् '''स्तोकात् मुक्ताः''' भवन्ति।~~ <big>११६) केचन पूर्वसंस्कारात् '''स्तोकात् मुक्ताः''' भवन्ति \|</big> ~~११७) '''अनुज्येष्ठं''' प्रविशन्तु भवन्तः।~~ <big>११७) '''अनुज्येष्ठं''' प्रविशन्तु भवन्तः \|</big> ~~११८) '''आतपे शुष्कानि''' वस्त्राणि ग्रहीत्वा माता गृहे गतवती ।~~ <big>११८) '''आतपे शुष्कानि''' वस्त्राणि ग्रहीत्वा माता गृहे गतवती \|</big> ~~११९) '''काराबन्धः''' पुरुषः दुःखेन जीवनं अयापयत् ।~~ <big>११९) '''काराबन्धः''' पुरुषः दुःखेन जीवनं अयापयत् \|</big> ~~१२०) तस्मात्ते वितराम्यद्य '''पुत्रमात्मसमं''' गुणैः।~~ <big>१२०) तस्मात्ते वितराम्यद्य '''पुत्रमात्मसमं''' गुणैः \|</big> ~~१२१) तत्र लङ्कां समासाद्य पुरीं '''रावणपालिताम्''' ।~~ <big>१२१) तत्र लङ्कां समासाद्य पुरीं '''रावणपालिताम्''' \|</big> ~~१२२) श्रुत्वा तु तं वानरसैन्यशब्दं '''लङ्कागता''' राक्षसराजभृत्याः।~~ <big>१२२) श्रुत्वा तु तं वानरसैन्यशब्दं '''लङ्कागता''' राक्षसराजभृत्याः \|</big> ~~१२३) '''क्षीरौदनेन''' साज्येन सम्पूज्य च भवं प्रभुम्।~~ <big>१२३) '''क्षीरौदनेन''' साज्येन सम्पूज्य च भवं प्रभुम् \|</big> ~~१२४) पश्चार्धेन प्रविष्टः शरपतनभयाद्भूयसा '''पूर्वकायम्''' ।~~ <big>१२४) पश्चार्धेन प्रविष्टः शरपतनभयाद्भूयसा '''पूर्वकायम्''' \|</big> ~~१२५) ज्येष्ठो भ्राता '''पितृतुल्यो''' मृते पितरि शौनकः।~~ <big>१२५) ज्येष्ठो भ्राता '''पितृतुल्यो''' मृते पितरि शौनकः \|</big> ~~१२६) ईश्वरः '''कालातीतः''' अस्ति।~~ <big>१२६) ईश्वरः '''कालातीतः''' अस्ति \|</big> ~~१२७) अपूर्वः कोऽपि '''कामान्धः''' दिवा नक्तं न पश्यति।~~ <big>१२७) अपूर्वः कोऽपि '''कामान्धः''' दिवा नक्तं न पश्यति \|</big> ~~१२८) '''रामबाणहतो''' वीरश्चचाल च मुमोह च ।~~ <big>१२८) '''रामबाणहतो''' वीरश्चचाल च मुमोह च \|</big> ~~१२९) '''लोकहितं''' मम करणीयम्।~~ <big>१२९) '''लोकहितं''' मम करणीयम् \|</big> ~~१३०) प्रजानामेव '''भूत्यर्थं''' स ताभ्यो बलिमग्रहीत्।~~ <big>१३०) प्रजानामेव '''भूत्यर्थं''' स ताभ्यो बलिमग्रहीत् \|</big> ~~१३१) न '''दोषप्रति''' बौद्धदर्शने।~~ <big>१३१) न '''दोषप्रति''' बौद्धदर्शने \|</big> ~~१३२) '''ब्रह्मविद्या''' '''किमर्थेयं''' नान्यन्मुक्ते फलं ततः।~~ <big>१३२) '''ब्रह्मविद्या''' '''किमर्थेयं''' नान्यन्मुक्ते फलं ततः \|</big> ~~१३३) रक्षिता '''भवभीतानां''' भवः परमपावनः।~~ <big>१३३) रक्षिता '''भवभीतानां''' भवः परमपावनः \|</big> ~~१३४) '''दुष्टभीति-महाभीति''' भञ्जनायै नमो नमः।~~ <big>१३४) '''दुष्टभीति-महाभीति''' भञ्जनायै नमो नमः \|</big> ~~१३५) '''नृपहतपुत्रं''' पश्यति क्रुद्धब्राह्मणः।~~ <big>१३५) '''नृपहतपुत्रं''' पश्यति क्रुद्धब्राह्मणः \|</big> ~~१३६) '''शिष्यपठितपुस्तकानि''' न कदापि पठ्यन्ते अन्यैः जनैः।~~ <big>१३६) '''शिष्यपठितपुस्तकानि''' न कदापि पठ्यन्ते अन्यैः जनैः \|</big> ~~१३७) अद्यत्वे बहवः युवकाः '''आत्महत्यां''' कुर्वन्ति ।~~ <big>१३७) अद्यत्वे बहवः युवकाः '''आत्महत्यां''' कुर्वन्ति \|</big> ~~१३८) '''मूर्खराजा''' एकदा राज्यं अपालयत् ।~~ <big>१३८) '''मूर्खराजा''' एकदा राज्यं अपालयत् \|</big> ~~१३९) '''उपजरसं''' भवन्ति रोगाः।~~ <big>१३९) '''उपजरसं''' भवन्ति रोगाः\|</big> ~~१४०) '''अध्युपानहं''' ( inside the shoe) सूक्ष्मः कण्टकः तुदति पादम् । A little thorn inside the shoe pricks the foot.~~ <big>१४०) '''अध्युपानहं''' ( inside the shoe) सूक्ष्मः कण्टकः तुदति पादम् \| A little thorn inside the shoe pricks the foot.</big> ~~१४१) ब्रह्मवित् '''गुणातीतः''' भवति।~~ <big>१४१) ब्रह्मवित् '''गुणातीतः''' भवति \|</big> ~~१४२) '''मध्येगङ्गात्''' आनय। '''गङ्गामध्यात्''' आनय।~~ <big>१४२) '''मध्येगङ्गात्''' आनय\| '''गङ्गामध्यात्''' आनय\|</big> ~~१४३) वाक्यं '''वक्त्राधीनम्''' एव ।~~ <big>१४३) वाक्यं '''वक्त्राधीनम्''' एव \|</big> ~~१४४) '''आमूला'''च्छ्रोतुमिच्छामि ।~~ <big>१४४) '''आमूला'''च्छ्रोतुमिच्छामि \|</big> ~~१४५) '''मौल्ययुक्ता''' माला ग्रीवायाः अपगच्छति ।~~ <big>१४५) '''मौल्ययुक्ता''' माला ग्रीवायाः अपगच्छति \|</big> ~~१४६) '''चुल्लीपक्वं''' वृन्ताकं पश्य।~~ <big>१४६) '''चुल्लीपक्वं''' वृन्ताकं पश्य \|</big> ~~१४७) '''तत्त्वम्''' अंशः असि।~~ <big>१४७) '''तत्त्वम्''' अंशः असि \|</big> ~~१४८) '''त्वदधीना''' हि सिद्धयः।~~ <big>१४८) '''त्वदधीना''' हि सिद्धयः \|</big> ~~१४९) देवदत्तः विष्णुमित्रात् '''मासावरः'''।~~ <big>१४९) देवदत्तः विष्णुमित्रात् '''मासावरः''' \|</big> ~~१५०) '''जीवन्मुक्तः''' यः सः '''बन्धमुक्तः''' भवति ।~~ <big>१५०) '''जीवन्मुक्तः''' यः सः '''बन्धमुक्तः''' भवति \|</big> ~~१५१) न '''सुखप्रति''' संसारे ।~~ <big>१५१) न '''सुखप्रति''' संसारे \|</big> १५२) विकारहेतौ सति ये '''बहिर्विकारं''' समासते ते यमिनः। Those who remain unruffled even in the presence of temptations are the self restrained. <big>१५२) विकारहेतौ सति ये '''बहिर्विकारं''' समासते ते यमिनः \| Those who remain unruffled even in the presence of temptations are the self restrained.</big> १५३) दुहितरः '''मातृसदृश्यो''' जायन्ते, पुत्राश्च '''पितृसदृशा''' इति प्रायिकम् । <big>१५३) दुहितरः '''मातृसदृश्यो''' जायन्ते, पुत्राश्च '''पितृसदृशा''' इति प्रायिकम् \|</big> ~~१५४) वणिजां प्रायेण '''वाक्कलहाः''' भवन्ति ।~~ <big>१५४) वणिजां प्रायेण '''वाक्कलहाः''' भवन्ति \|</big> ~~१५५) '''अपराह्णकृतं''' कार्यं दृष्ट्वा अधिकारी सन्तुष्टः।~~ <big>१५५) '''अपराह्णकृतं''' कार्यं दृष्ट्वा अधिकारी सन्तुष्टः \|</big> ~~१५६) '''तिलमिश्रिताः''' तण्डुलाः श्राद्धे प्रयुज्यन्ते।~~ <big>१५६) '''तिलमिश्रिताः''' तण्डुलाः श्राद्धे प्रयुज्यन्ते \|</big> ~~१५७) '''आचारणश्लक्ष्णान्''' सर्वे इच्छन्ति।~~ <big>१५७) '''आचारणश्लक्ष्णान्''' सर्वे इच्छन्ति \|</big> ~~१५८) '''समुद्रमात्रं''' न सरो अस्ति किञ्चन ।~~ <big>१५८) '''समुद्रमात्रं''' न सरो अस्ति किञ्चन \|</big> ~~१५९) '''विश्वनाथः''' सर्वान् रक्षति । विश्वेषां नाथः~~ <big>१५९) '''विश्वनाथः''' सर्वान् रक्षति \| </big> ~~१६०) घटेन वयं '''जलाहरणं''' कुर्मः।~~ <big>१६०) घटेन वयं '''जलाहरणं''' कुर्मः \|</big> ~~१६१) देवदत्तः '''रामान्मासपूर्वः''', विष्णुमित्रात्।~~ <big>१६१) देवदत्तः '''रामान्मासपूर्वः''', विष्णुमित्रात् \|</big> ~~१६२) वणीजां प्रायेण '''वाक्कलहा''' भवन्ति नासिकलहाः।~~ <big>१६२) वणीजां प्रायेण '''वाक्कलहा''' भवन्ति नासिकलहाः \|</big> <big>१६३) '''रावणनीतायाः''' सीतायाः अन्वेषणं हनूमान् कृतवान् \|</big> ~~समस्तपदं विलिख्य समासनाम, सूत्रञ्च निर्दिशत -~~ <big>१६४) '''प्रतिप्रश्नस्योत्त'''रे द्वे संभवतः पक्षविपक्षसमाश्रयेण \|</big> ~~१) भवते इयम् =~~ <big>१६५) प्रेम्णा '''शरीरार्धहरां''' हरस्य \|</big> ~~२) बलिभिः पुष्टः =~~ <big><br /> ~~३) निसर्गेण निपुणः =~~ '''<u>समस्तपदं विलिख्य समासनाम, सूत्रञ्च निर्दिशत -</u>'''</big> ४<big>१) ~~वेदे~~भवते ~~पण्डितः~~इयम् =</big> ५<big>२) ~~अहिना~~बलिभिः ~~हतः~~पुष्टः =</big> <big>३) निसर्गेण निपुणः =</big> ~~६) गुरुणा ईक्षिता =~~ ७<big>४) ~~अन्यैः~~वेदे ~~पुष्टाः~~पण्डितः =</big> <big>५) अहिना हतः =</big> ~~८) राज्यात् भ्रष्टः =~~ <big>६) गुरुणा ईक्षिता =</big> ~~९) कार्ये रतः =~~ <big>७) अन्यैः पुष्टाः =</big> ~~१०) पराभवात् भीतिः =~~ <big>८) राज्यात् भ्रष्टः =</big> ~~११) गिरेः नदी =~~ <big>९) कार्ये रतः =</big> ~~१२) नित्यं प्रहसितः =~~ <big>१०) पराभवात् भीतिः =</big> ~~१३) आत्मनः संयमः =~~ १४<big>११) ~~गोभ्यः~~गिरेः ~~बलिः~~नदी =</big> <big>१२) नित्यं प्रहसितः =</big> ~~१५) रणे संवितः =~~ <big>१३) आत्मनः संयमः =</big> ~~१६) सूर्येण ऊढः =~~ १७<big>१४) ~~देवेन~~गोभ्यः ~~खातः~~बलिः =</big> <big>१५) रणे संवितः =</big> ~~१८) मम पुस्तकम् =~~ <big>१६) सूर्येण ऊढः =</big> ~~१९) गुहं निर्गतः =~~ <big>१७) देवेन खातः =</big> ~~२०) सर्वेभ्यः इयम् =~~ <big>१८) मम पुस्तकम् =</big> ~~२१) खट्वाम् आरूढः =~~ <big>१९) गुहं निर्गतः =</big> ~~२२) त्वां श्रितः =~~ <big>२०) सर्वेभ्यः इयम् =</big> ~~२३) चौरैः हृतः =~~ <big>२१) खट्वाम् आरूढः =</big> ~~२४) संस्कृतस्य अध्यापकः =~~ <big>२२) त्वां श्रितः =</big> ~~२५) तव अपेक्षा =~~ <big>२३) चौरैः हृतः =</big> ~~२६) भवता श्रुतम् =~~ <big>२४) संस्कृतस्य अध्यापकः =</big> ~~२७) धर्मस्य क्षेत्रम् =~~ <big>२५) तव अपेक्षा =</big> ~~२८) दन्तानां राजा =~~ <big>२६) भवता श्रुतम् =</big> ~~२९) कस्मै इदम् =~~ <big>२७) धर्मस्य क्षेत्रम् =</big> ~~३०) मम पुत्रः~~ <big>२८) दन्तानां राजा =</big> ~~३१) रोगात् मुक्तः =~~ ३२<big>२९) ~~देवेन~~कस्मै ~~खातः~~इदम् =</big> <big>३०) मम पुत्रः</big> ~~३३) पाण्डवानाम् अनीकम् =~~ <big>३१) रोगात् मुक्तः =</big> ~~३४) तव दासः =~~ <big>३२) देवेन खातः =</big> ~~३५) ब्राह्मणानां याजकः =~~ <big>३३) पाण्डवानाम् अनीकम् =</big> ~~३६) देवानां पूजकः =~~ ३७<big>३४) ~~कूपं~~तव ~~पतितः~~दासः =</big> <big>३५) ब्राह्मणानां याजकः =</big> ~~३८) स्वस्य जनाः =~~ <big>३६) देवानां पूजकः =</big> ~~३९) वृकात् भयम् =~~ <big>३७) कूपं पतितः =</big> ~~४०) दाने शौण्डः =~~ <big>३८) स्वस्य जनाः =</big> ~~४१) सुहृद्भ्यः अयम् =~~ <big>३९) वृकात् भयम् =</big> ~~४२) गवे हितम् =~~ <big>४०) दाने शौण्डः =</big> ~~४३) कुलस्य क्षयः =~~ <big>४१) सुहृद्भ्यः अयम् =</big> ~~४४) व्यवहारे पटुः =~~ <big>४२) गवे हितम् =</big> ~~४५) वनेऽन्तर् =~~ <big>४३) कुलस्य क्षयः =</big> ~~४६) द्विजाय अयम् =~~ <big>४४) व्यवहारे पटुः =</big> ~~४७) वृकात् त्रासः =~~ <big>४५) वनेऽन्तर् =</big> ~~४८) सर्वश्वेतः =~~ <big>४६) द्विजाय अयम् =</big> ~~४९) सर्वमहान् =~~ <big>४७) वृकात् त्रासः =</big> ~~५०) सुखात् आपेतः =~~ <big>४८) सर्वश्वेतः =</big> ~~५१) अक्षेषु कितवः~~ <big>४९) सर्वमहान् =</big> ~~५२) पित्रे सुखम् =~~ <big>५०) सुखात् आपेतः =</big> ~~५३) प्रसादात् पतितः =~~ <big>५१) अक्षेषु कितवः</big> ~~५४) पूर्वः कायस्य =~~ <big>५२) पित्रे सुखम् =</big> ~~५५) खट्वाम् आरूढः =~~ <big>५३) प्रसादात् पतितः =</big> ~~५६) मूहूर्तं सुखम् =~~ <big>५४) पूर्वः कायस्य =</big> ~~५७) वाचि पटुः=~~ <big>५५) खट्वाम् आरूढः =</big> ~~५८) गवां कृष्णा सम्पन्नक्षीरतमा =~~ <big>५६) मूहूर्तं सुखम् =</big> ~~५९) भगवता गीता =~~ <big>५७) वाचि पटुः=</big> ~~६०) शास्त्रे निपुणः =~~ <big>५८) गवां कृष्णा सम्पन्नक्षीरतमा =</big> ~~६१) अस्मभ्यं भीतः =~~ <big>५९) भगवता गीता =</big> ~~६२) युष्माकम् अपेक्षा =~~ <big>६०) शास्त्रे निपुणः =</big> ~~६३) युष्माभिः भुक्तम् =~~ <big>६१) अस्मभ्यं भीतः =</big> ~~६४) वाक्निपुणः =~~ <big>६२) युष्माकम् अपेक्षा =</big> ~~६५) योगे रतः =~~ <big>६३) युष्माभिः भुक्तम् =</big> ~~६६) मम निवासः =~~ <big>६४) वाक्निपुणः =</big> ~~६७) काव्ये कुशलः =~~ <big>६५) योगे रतः =</big> ~~६८) अक्षेषु शौण्डः =~~ <big>६६) मम निवासः =</big> ~~६९) धर्मे प्रवीणः =~~ <big>६७) काव्ये कुशलः =</big> ~~७०) धर्मात् च्युतः =~~ <big>६८) अक्षेषु शौण्डः =</big> ~~७१) कार्ये कुशलः =~~ <big>६९) धर्मे प्रवीणः =</big> ~~७२) परशुना छिन्नवान् =~~ <big>७०) धर्मात् च्युतः =</big> ~~७३) अस्माकं कर्तव्यम् =~~ <big>७१) कार्ये कुशलः =</big> ~~७४) मम कर्तव्यम् =~~ <big>७२) परशुना छिन्नवान् =</big> ~~७५) मनुष्याणां क्षत्रियः शूरतमः =~~ <big>७३) अस्माकं कर्तव्यम् =</big> ~~७६) द्यूते कितवः =~~ <big>७४) मम कर्तव्यम् =</big> ~~७७) आवयोः मैत्री =~~ <big>७५) मनुष्याणां क्षत्रियः शूरतमः =</big> ~~७८) वृक्षात् पतितः =~~ <big>७६) द्यूते कितवः =</big> ~~७९) शास्त्रे धूर्तः =~~ <big>७७) आवयोः मैत्री =</big> ~~८०) योगे सिद्धः =~~ <big>७८) वृक्षात् पतितः =</big> ~~८१) आतपे शुष्कः =~~ ८२<big>७९) ~~क्रियायां~~शास्त्रे धूर्तः =</big> <big>८०) योगे सिद्धः =</big> ~~८३) ग्रामाद् आगतः =~~ <big>८१) आतपे शुष्कः =</big> ~~८४) देवैश्वर्यम् =~~ <big>८२) क्रियायां धूर्तः =</big> ~~८५) स्थाल्यां पक्वः =~~ <big>८३) ग्रामाद् आगतः =</big> ~~८६) योगे सिद्धः =~~ <big>८४) देवैश्वर्यम् =</big> ~~८७) शास्त्रे पण्डितः =~~ <big>८५) स्थाल्यां पक्वः =</big> ~~८८) धर्मकुशलः =~~ <big>८६) योगे सिद्धः =</big> ~~८९) चक्रमुक्तः =~~ <big>८७) शास्त्रे पण्डितः =</big> ~~९०) दाने शौण्डः =~~ <big>८८) धर्मकुशलः =</big> <big>८९) चक्रमुक्तः =</big> ~~विग्रहवाक्यं विलिख्य समासनाम, सूत्रञ्च निर्दिशत -~~ <big>९०) दाने शौण्डः =</big> ~~९१) लक्ष्मीच्छाया =~~ <big><br /> ~~९२) अहिहतः =~~ '''<u>विग्रहवाक्यं विलिख्य समासनाम, सूत्रञ्च निर्दिशत -</u>'''</big> <big>९१) लक्ष्मीच्छाया =</big> ~~९३) मरुद्गणः =~~ <big>९२) अहिहतः =</big> ~~९४) अर्धग्रामः =~~ <big>९३) मरुद्गणः =</big> ~~९५) मरुत्पतिः =~~ <big>९४) अर्धग्रामः =</big> ~~९६) आस्यप्रत्यनः =~~ <big>९५) मरुत्पतिः =</big> ~~९७) मनोगतम् =~~ <big>९६) आस्यप्रत्यनः =</big> ~~९८) स्वर्गपतितः =~~ <big>९७) मनोगतम् =</big> ~~९९) राजेश्वरः =~~ <big>९८) स्वर्गपतितः =</big> ~~१००) सर्पिष्कुण्डिका =~~ <big>९९) राजेश्वरः =</big> ~~१०१) श्रीशः =~~ <big>१००) सर्पिष्कुण्डिका =</big> ~~१०२) सुखापेतः =~~ ~~१०३~~<big>१०१) ~~गङ्गोदकम्~~श्रीशः =</big> ~~१०४~~<big>१०२) ~~गवाग्रम्~~सुखापेतः =</big> ~~१०५~~<big>१०३) ~~वाङ्मुखम्~~गङ्गोदकम् =</big> ~~१०६~~<big>१०४) ~~वाक्पारुष्यम्~~गवाग्रम् =</big> ~~१०७~~<big>१०५) ~~नृत्यकुशलः~~वाङ्मुखम् =</big> ~~१०८~~<big>१०६) ~~व्याघ्रभीतः~~वाक्पारुष्यम् = </big> ~~१०९~~<big>१०७) ~~नखभिन्नः~~नृत्यकुशलः =</big> <big>१०८) व्याघ्रभीतः =</big> ~~११०) वृश्चिकात् भीतिः =~~ ~~१११~~<big>१०९) ~~गवे सुखम्~~नखभिन्नः =</big> <big>११०) वृश्चिकात् भीतिः =</big> ~~११२) कल्पनापोढः =~~ ~~११३~~<big>१११) ~~विद्याविहीनः~~गवे सुखम् =</big> ~~११४~~<big>११२) ~~एकोन~~कल्पनापोढः =</big> ~~११५~~<big>११३) ~~मद्भक्तः~~विद्याविहीनः =</big> ~~११६~~<big>११४) ~~त्वद्भयम्~~एकोन =</big> ~~११७~~<big>११५) ~~दैत्यारिः~~मद्भक्तः = </big> ~~११८~~<big>११६) ~~तत्कृतम्~~त्वद्भयम् = </big> ~~११९~~<big>११७) ~~भूतबलिः~~दैत्यारिः =</big> ~~१२०~~<big>११८) ~~लोकहितम्~~तत्कृतम् =</big> ~~१२१~~<big>११९) ~~वृक्षच्छाया~~ भूतबलिः =</big> ~~१२२~~<big>१२०) ~~मध्वरिः~~लोकहितम् =</big> ~~१२३~~<big>१२१) ~~वृक्षमूलम्~~वृक्षच्छाया =</big> ~~१२४~~<big>१२२) ~~वनगतः~~मध्वरिः =</big> ~~१२५~~<big>१२३) ~~गृहरक्षणम्~~वृक्षमूलम् =</big> ~~१२६~~<big>१२४) ~~रणशूरः~~वनगतः =</big> ~~१२७~~<big>१२५) ~~परभृतः~~गृहरक्षणम् =</big> ~~१२८~~<big>१२६) ~~अस्मिन्मित्रम्~~रणशूरः =</big> ~~१२९~~<big>१२७) ~~युष्मद्धितम्~~परभृतः =</big> ~~१३०~~<big>१२८) ~~भवन्नाम~~अस्मिन्मित्रम् =</big> ~~१३१~~<big>१२९) ~~कष्टाश्रतः~~युष्मद्धितम् =</big> ~~१३२~~<big>१३०) ~~स्वर्गगता~~भवन्नाम =</big> ~~१३३~~<big>१३१) ~~भार्यासदृशः~~कष्टाश्रतः =</big> ~~१३४~~<big>१३२) ~~सुखप्रातः~~स्वर्गगता =</big> <big>१३३) भार्यासदृशः =</big> ~~१३५) श्वलेह्यः कूपः =~~ ~~१३६~~<big>१३४) ~~गोशाला~~सुखप्रातः = </big> <big>१३५) श्वलेह्यः कूपः =</big> ~~१३७) वचःसन्तुष्टः =~~ ~~१३८~~<big>१३६) ~~यूपदारुः~~गोशाला =</big> ~~१३९~~<big>१३७) ~~राष्ट्रहितम्~~वचःसन्तुष्टः = </big> <big>१३८) यूपदारुः =</big> ~~१४०) शूर्पनिष्पावः =~~ ~~१४१~~<big>१३९) ~~काकबलि~~राष्ट्रहितम् =</big> ~~१४२~~<big>१४०) ~~परशुच्छिन्नः~~शूर्पनिष्पावः = </big> ~~१४३~~<big>१४१) ~~सर्वोदयः~~काकबलि =</big> ~~१४४~~<big>१४२) ~~तत्रभुक्तम्~~परशुच्छिन्नः =</big> ~~१४५~~<big>१४३) ~~देवपरिचारकः~~सर्वोदयः =</big> ~~१४६~~<big>१४४) ~~दुःखापन्नः~~तत्रभुक्तम् =</big> ~~१४७~~<big>१४५) ~~वैदेहीभर्ता~~देवपरिचारकः =</big> ~~१४८~~<big>१४६) ~~अभ्यासपटुः~~दुःखापन्नः = </big> <big>१४७) वैदेहीभर्ता =</big> ~~१४९) रात्रिसङ्क्रान्ताः मूहूर्ताः =~~ ~~१५०~~<big>१४८) ~~हिमलयङ्गतः~~अभ्यासपटुः =</big> ~~१५१~~<big>१४९) ~~अहः सङ्क्रान्ताः~~रात्रिसङ्क्रान्ताः मूहूर्ताः =</big> <big>१५०) हिमलयङ्गतः =</big> ~~१५२) मन्दिरगतः =~~ <big>१५१) अहः सङ्क्रान्ताः मूहूर्ताः =</big> ~~१५३) तिलामिश्राः =~~ <big>१५२) मन्दिरगतः =</big> ~~१५४) सुवर्णहारः =~~ ~~१५५~~<big>१५३) ~~पादोनं~~तिलामिश्राः =</big> ~~१५६~~<big>१५४) ~~माषविकलं~~सुवर्णहारः =</big> ~~१५७~~<big>१५५) ~~अर्धपिप्पली~~पादोनं = </big> ~~१५८~~<big>१५६) ~~आचारश्लक्ष्णः~~माषविकलं = </big> ~~१५९~~<big>१५७) ~~किरिकाणः~~अर्धपिप्पली =</big> <big>१५८) आचारश्लक्ष्णः =</big> ~~१६०) ग्रामार्धः =~~ ~~१६१~~<big>१५९) ~~बलिपुष्टः~~किरिकाणः =</big> । ~~१६२~~<big>१६०) ~~चोरहतः~~ग्रामार्धः =</big> ~~१६३~~<big>१६१) ~~अर्थगतः~~बलिपुष्टः =</big> ~~१६४~~<big>१६२) ~~गोरक्षितम्~~चोरहतः = </big> ~~१६५~~<big>१६३) ~~तक्रौदनम्~~अर्थगतः =</big> ~~१६६~~<big>१६४) ~~पाणिनिप्रणीतम्~~गोरक्षितम् =</big> <big>१६५) तक्रौदनम् =</big> ~~१६७) कृच्छ्राल्लब्धः =~~ <big>१६६) पाणिनिप्रणीतम् =</big> ~~१६८) प्रतिशब्ददीर्घः=~~ <big>१६७) कृच्छ्राल्लब्धः =</big> ~~१६९) अभ्यासपटुः =~~ <big>१६८) प्रतिशब्ददीर्घः=</big> ~~१७०) सख्यभिहितम् =~~ ~~१७१~~<big>१६९) ~~द्व्यूनम्~~अभ्यासपटुः =</big> ~~१७२~~<big>१७०) ~~मनोनिर्मितम्~~सख्यभिहितम् =</big> ~~१७३~~<big>१७१) ~~धनवत्तुल्या~~द्व्यूनम् =</big> <big>१७२) मनोनिर्मितम् =</big> ~~१७४) वचस्सन्तुष्टा/वचःसन्तुष्टा =~~ ~~१७५~~<big>१७३) ~~घटमृत्तिका~~धनवत्तुल्या =</big> <big>१७४) वचस्सन्तुष्टा/वचःसन्तुष्टा =</big> ~~१७६) मूर्तिपाषाणः =~~ ~~१७७~~<big>१७५) ~~कुण्डलहिरण्यम्~~घटमृत्तिका =</big> ~~१७८~~<big>१७६) ~~सुखार्थः~~मूर्तिपाषाणः = </big> ~~१७९~~<big>१७७) ~~सुखार्था~~कुण्डलहिरण्यम् =</big> ~~१८०~~<big>१७८) ~~सुखार्थम्~~सुखार्थः =</big> ~~१८१~~<big>१७९) ~~भूतबलिः~~सुखार्था = </big> ~~१८२~~<big>१८०) ~~जनहितम्~~सुखार्थम् =</big> ~~१८३~~<big>१८१) ~~धेनुरक्षितम्~~भूतबलिः =</big> ~~१८४~~<big>१८२) ~~दैवरक्षितः~~जनहितम् =</big> <big>१८३) धेनुरक्षितम् =</big> ~~१८५) शर्करामिश्रितः =~~ <big>१८४) दैवरक्षितः =</big> <big>१८५) शर्करामिश्रितः</big> <big>=</big> <big>१८६) ऊर्ध्वदेहः =</big> <big>१८७) सितेतरः =</big> <big>१८८) कन्याप्रियः =</big> <big>१८९) ग्रामनिर्गतः =</big> <big>१९०) परश्शताः =</big> <big>१९१) परस्सहस्राः पुरुषाः =</big> <big>१९२) खड्गहतः =</big> <big>१९३) तत्पुरुषः =</big> <big>१९४) मासपूर्वः =</big> <big>१९५) राजधानी =</big> <big>१९६) सक्तुधानी =</big> <big>१९७) भिक्षामात्रम् =</big> <big>१९८) छात्रप्रियः =</big> <big>१९९) मषीधानी =</big> <big>२००) गोलवणम् =</big> <big>२०१) अश्वलवणम् =</big> <big>२०२) शोकवशः =</big> <big>२०३) विद्यायुक्तः =</big> <big>२०४) अश्वघासः =</big> <big>२०५) वासभवनम् =</big> <big>२०६) शयनागारम् =</big> <big>२०७) लीलाम्बुजम् =</big> <big>२०८) बुद्धिहीनः =</big> <big>२०९) गुरुसमः =</big> <big>२१०) पितृतुल्यः =</big> <big>२११) कृष्णाश्रितः =</big> <big>२१२) सुखापन्नः =</big> <big>२१३) कल्पनातीतः =</big> <big>२१४) यानप्राप्तः =</big> <big>२१५) गृहगतः =</big> <big>२१६) जलपतिता =</big> <big>२१७) देवमित्रम् =</big> <big>२१८) निद्राबाधितः =</big> <big>२१९) नृपहतः =</big> <big>२२०) मरणभयम् =</big> <big>२२१) वनवासः =</big> <big>२२२) जलक्रीडा =</big> <big>२२३) पादोदकम् =</big> <big>२२४) स्वर्गगतः =</big> <big>२२५) नृपवचनम् =</big> <big>२२६) नृपोक्तम् =</big> <big>२२७) हनुमत्सन्देशः =</big> <big>२२८) रामहतः =</big> <big>२२९) भगवद्गीता =</big> <big>२३०) मन्मनः =</big> <big>२३१) तत्पतिः =</big> <big>२३२) तद्रतः =</big> <big>२३३) अस्मद्वियोगः =</big> <big>२३४) युष्मन्मित्रम् =</big> <big>२३५) त्वत्कृते =</big> <big>२३६) त्वत्स्नेहः =</big> <big>२३७) राजशत्रवः =</big> <big>२३८) आत्मनः ज्ञानम् =</big> <big>२३९) रामरतः =</big> <big>२४०) तत्वचनम् =</big> <big>२४१) जनकतनयास्नानपुण्योदकम् =</big> <big>२४२) हस्तिनासा =</big> <big>२४३) राजराजः =</big> <big>२४४) तत्पुरुषः =</big> <big>२४५) सङ्कटात्यस्तः =</big> <big>२४६) शस्त्रच्छिन्नः =</big> <big>२४७) क्रममुक्तः =</big> <big>२४८) क्रोधसमः =</big> <big>२४९) वाक्कलहः =</big> <big>२५०) जलमिश्रितः =</big> <big>२५१) ज्ञानशून्यः=</big> <big>२५२) अग्निदग्धः =</big> <big>२५३) धनहीनः =</big> <big>२५४) आत्मपरित्यक्तः =</big> <big>२५५) बुद्धिरहितः =</big> <big>२५६) चौरहृतम् =</big> <big>२५७) सर्पदृष्टः =</big> <big>२५८) चन्दनयुक्तः =</big> <big>२५९) विद्यानिपुणः =</big> <big>२६०) कालिदासेन कृतम् =</big> <big>२६१) वस्त्रावृतः =</big> <big>२६२) मेघाच्छन्नः =</big> <big>२६३) गुरुदक्षिणा =</big> <big>२६४) कुण्डलहिरण्यम् =</big> <big>२६५) राजपुरुषागमनम् =</big> <big>२६६) जन्मजातः =</big> <big>२६७) देशभक्तिः =</big> <big>२६८) युद्धभूमिः =</big> <big>२६९) मदान्धः =</big> <big>२७०) अन्नदाता =</big> <big>२७१) नीतिनिपुणः =</big> <big>२७२) आत्मविश्वासः =</big> <big>२७३) पुरुषोत्तमः =</big> <big>२७४) पापविमुक्तः =</big> <big>२७५) रामकृतः =</big> <big>२७६) स्वकार्यकुशलाः =</big> <big>२४४ ) यथासुखम् =</big> <big>'''अस्मिन् श्लोके समासानां विग्रहवाक्यं, समासस्य नाम च वक्तव्यम् ।'''</big> <big>जयन्ति ते सुकृतिनो रससिद्धाः कवीश्वराः ।</big> <big>नास्ति येषां यशःकाये जरामरणजं भयम् ।।</big> <big>'''अस्मिन् परिच्छेदे समासानां विग्रहवाक्यं, समासस्य नाम च वक्तव्यम् ।'''</big> <big>सत्स्वपि महाभाष्यकैयटाद्याकरग्रन्थेषु परिभाषार्थतत्त्वप्रतिपादकेषु प्रतिपित्सूनां प्रतिपत्तिसौकर्यायेमं ग्रन्थमारभमाणोत्र श्रोत्रॄणां प्रवृत्तये अनुबन्धचतुष्ट्यं प्रदर्शयन् विघ्नोच्छेदपूर्वकसमाप्तये कृतं शिष्टाचारनुमितश्रुतिभाष्यादिबोधितेतिकर्तव्यताकं मङ्गलं शिष्यशिक्षायै अभ्यासशालिनामनुषङ्गतो मङ्गलाय च रचयति ।</big> <big><br /> सत्सु अपि महाभाष्य-कैयटादि-आकर-ग्रन्थेषु परिभाषा-अर्थ-तत्त्व-प्रतिपादकेषु प्रतिपित्सूनां प्रतिपत्ति-सौकर्याय इमं ग्रन्थम् आरभमाणः अत्र श्रोत्रॄणां प्रवृत्तये अनुबन्ध-चतुष्ट्यं प्रदर्शयन् विघ्न-उच्छेद-पूर्वक-समाप्तये कृतं शिष्टाचार-अनुमित-श्रुति-भाष्यादि-बोधित-इतिकर्तव्यताकं मङ्गलं शिष्य-शिक्षायै अभ्यासशालिनाम् अनुषङ्गतः मङ्गलाय च रचयति ।</big>