Samskrita Vyakaranam

14---samAsaH/06---aluk-prakaraNam: Difference between revisions

Page Discussion

14---samAsaH/06---aluk-prakaraNam (view source)

Revision as of 13:17, 22 June 2021

35 bytes added ,  2 years ago
no edit summary
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Line 1,359:
<big><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">यस्मिन् पक्षे '''मातुः पितुर्भ्यामन्यतरस्याम्''' ( ८.३.८५) इत्यनेन षत्वं न भवति</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> –</span></big>
 
<big><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">मातुःस्वसृ </span><span style="font-family:Arial,sans-serif">→ </span>'<nowiki/>''<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">'''मातुः पितुर्भ्यामन्यतरस्याम्'''</span>'''<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> (८.३.८५) इति सूत्रस्य कार्यं विकल्पेन भवति इत्यतः यस्मिन् पक्षे अस्य कार्यं न भवति तस्मिन् पक्षे स्वसृ इत्यस्य आदिमसकारस्य स्थाने षत्वं न भवति '''''' <span style="font-family:Arial,sans-serif">→ </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">अतः मातुःस्वसृ इति प्रातिपदिकं सिद्धम् | तस्मात् सुबुत्पत्तिः भूत्वा मातुःस्वसृ +सु इति भवति| </span>'''<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">परवल्लिङ्गं</span>'''<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> '''द्वन्द्वतत्पुरुषयोः''' (२.४.६) इत्यनेन द्वन्द्वस्य तत्पुरुषस्य च परस्य यल्लिङ्गं तत् </span><span lang="HI" style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">भवति</span><span lang="HI" style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">| </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">स्वसा इति शब्दः स्त्रीलिङ्गे अस्ति इति कृत्वा समासः स्त्रीलिङ्गे भवति | </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> मातुःस्वसृ</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> +सु </span><span style="font-family:Arial,sans-serif">→</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> '''<span lang="HI">ऋदुशनस्पुरुदंसोऽनेहसां च</span>'''<span lang="HI"> </span>( ७.१.१४) इत्यनेन <span lang="HI">ऋदन्तशब्दा</span>नां</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">तथा उशनस्/पुरुदंसस्/अनेहस्-एतेषां शब्दानां असम्बुद्धौ सुँ-प्रत्यये परे अनङ् आदेशः भवति </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">|<span lang="HI"> </span>मातुःस्वसृ +अनङ्+सु </span><span style="font-family:Arial,sans-serif">→</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">  अनङ् इति आदेशः ङित् इति कृत्वा अन्तादेशः भवति, अनङ् इत्यत्र ङकारस्य, नकारोत्तरवर्ती अकारस्य इत्संज्ञा भूत्वा लोपः भवति | </span></big>
 
<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"><big> </big></span>
Line 1,415:
<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"><big> </big></span>
 
<big><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">मातृ+स्वसृ </span><span style="font-family:Arial,sans-serif">→  </span>'<nowikispan style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">'''मातृपितृभ्यां स्वसा'''</span>'''<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">मातृपितृभ्यां स्वसा</span>'''<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> ( ८.३.८४) </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> इति सूत्रेण स्वसृ इत्यस्य आदिमसकारस्य स्थाने षत्वं भवति '''''' <span style="font-family:Arial,sans-serif">→ </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">अतः मातृष्वसृ इति प्रातिपदिकं सिद्धम् | तस्मात् सुबुत्पत्तिः भूत्वा मातृष्वसृ +सु इति भवति| </span>'''<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">परवल्लिङ्गं</span>'''<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> '''द्वन्द्वतत्पुरुषयोः''' (२.४.६) इत्यनेन द्वन्द्वस्य तत्पुरुषस्य च परस्य यल्लिङ्गं तत् </span><span lang="HI" style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">भवति</span><span lang="HI" style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">| </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">स्वसा इति शब्दः स्त्रीलिङ्गे अस्ति इति कृत्वा समासः स्त्रीलिङ्गे भवति | </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> मातृस्वसृ</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> +सु </span><span style="font-family:Arial,sans-serif">→</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"> '''<span lang="HI">ऋदुशनस्पुरुदंसोऽनेहसां च</span>'''<span lang="HI"> </span>( ७.१.१४) इत्यनेन <span lang="HI">ऋदन्तशब्दा</span>नां</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">, </span><span lang="HI" style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">तथा उशनस्/पुरुदंसस्/अनेहस्-एतेषां शब्दानां असम्बुद्धौ सुँ-प्रत्यये परे अनङ् आदेशः भवति </span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">|<span lang="HI"> </span>मातृष्वसृ +अनङ्+सु </span><span style="font-family:Arial,sans-serif">→</span><span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif">  अनङ् इति आदेशः ङित् इति कृत्वा अन्तादेशः भवति, अनङ् इत्यत्र ङकारस्य, नकारोत्तरवर्ती अकारस्य इत्संज्ञा भूत्वा लोपः भवति | </span></big>
 
<span style="font-family:Nirmala UI,sans-serif"><big> </big></span>
Retrieved from "https://worldsanskrit.net/wiki/Special:MobileDiff/7832"