Samskrita Vyakaranam

6---sArvadhAtukaprakaraNam-anadantam-aGgam/12---tinganteShu-halsandhi-kAryANi---saMgrahaH: Difference between revisions

Page Discussion

6---sArvadhAtukaprakaraNam-anadantam-aGgam/12---tinganteShu-halsandhi-kAryANi---saMgrahaH (view source)

Revision as of 21:22, 25 May 2021

13,921 bytes added ,  2 years ago
no edit summary
VisualWikitext
(<please replace this with content from corresponding Google Sites page> नवीन पृष्ठं निर्मीत अस्ती)
 
No edit summary
Line 1:
'''[WORK IN PROGRESS]'''
<please replace this with content from corresponding Google Sites page>
 
 
<big>ध्वनिमुद्रणानि--</big>
 
<big>2018-वर्गः</big>
 
<big>१) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/132_dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-1_sakAre-pare_2018-08-29.mp3 dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-1_sakAre-pare_2018-08-29]</big>
 
<big>२) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/133_dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-2_takAre-thakAre-ca-pare_2018-09-05.mp3 dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-2_takAre-thakAre-ca-pare_2018-09-05]</big>
 
<big>३) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/134_dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-3_sa-ta-tha-cintanam__dhakAre-pare_2018-09-12.mp3 dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-3_sa-ta-tha-cintanam_+_dhakAre-pare_2018-09-12]</big>
 
<big>४) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam2015-PaniniiyaStudy/135_dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-4_dhakAre-pare__vishiShTAbhyAsaH----_2018-09-19.mp3 dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-4_dhakAre-pare_+_vishiShTAbhyAsaH---लोलुञ्च्‌-लटि_2018-09-19]</big>
 
 
<big>2015-वर्गः</big>
 
<big>१) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam-PaniniiyaStudyII/45a_dhatu-patheHal-sandhi-samgrahah-1__2015-07-01.mp3 dhAtu-pAThe hal-sandhi-saMgrahaH-1__2015-07-01]</big>
 
<big>२) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam-PaniniiyaStudyII/46_dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-1_sakArAdi-pare_2015-07-08.mp3 dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-1_sakArAdi-pare_2015-07-08]</big>
 
<big>३) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam-PaniniiyaStudyII/47_dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-2_takArAdi-pare_thakArAdi-pare-ca_2015-07-15.mp3 dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-2_takArAdi-pare_thakArAdi-pare-ca_2015-07-15]</big>
 
<big>४) [https://archive.org/download/SamskritaVyakaranam-PaniniiyaStudyII/48_dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-3_dhakArAdi-pare_2015-07-22.mp3 dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-3_dhakArAdi-pare_2015-07-22]</big>
 
 
<big>हलन्तधातुभ्यः प्रमुखतः  स्‌, त्‌, थ्‌, ध् इत्येषु अक्षरेषु परेषु प्रमुखसन्धिकार्याणि भवन्ति | अधः एषां सन्धीनां सङ्ग्रहः |</big>
 
 
<u><big>सकारादौ प्रत्यये परे सन्धिकार्याणि</big></u>
{| class="wikitable"
|'''<big>पूर्ववर्णः</big>'''
|'''<big>आदेशः</big>'''
|'''<big>कार्यम्</big>'''
|'''<big>सूत्रम्</big>'''
|'''<big>उदाहरणम्‌</big>'''
|-
|<big>क्‌ + स्</big>
|<big>क्‌ + ष्</big>
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
|<big>शक्‌ + स्यति → शक्ष्यति</big>
|-
| rowspan="3" |<big>ख्‌ + स्</big>
| rowspan="3" |<big>क्‌ + ष्</big>
|<big>खकारस्य चर्त्वेन कः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>लेलेख्‌ + सि → लेलेक्‌ + सि</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>                 → लेलेक्षि</big>
|-
| rowspan="3" |<big>ग्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>क्‌ + ष्</big>
|<big>गकारस्य चर्त्वेन कः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>तात्वङ्ग्‌ + सि → तात्वङ्क्‌ + सि</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>                  → तात्वङ्क्षि</big>
|-
| rowspan="3" |<big>घ्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>क्‌ + ष्</big>
|<big>घकारस्य चर्त्वेन कः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>जाघघ्‌ + सि → जाघक्‌ + सि</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>              → जाघक्षि</big>
|-
| rowspan="3" |<big>च्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>क्‌ + ष्</big>
|<big>चकारस्य कुत्वेन कः</big>
|<big>चोः कुः</big>
|<big>पच्‌ + स्यति → पक्‌ + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>                 → पक्ष्यति</big>
|-
| rowspan="7" |<big>छ्‌ + स्‌</big>
| rowspan="7" |<big>क्‌ + ष्</big>
|<big>छकारस्य शत्वं, व्रश्चादिना च षत्वम्‌</big>
|<big>च्छ्वोः शूडनुनासिके</big>
|<big>प्रच्छ्‌ + स्यति → प्रश्‌ + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>तस्य ककारादेशः</big>
|<big>व्रश्चभ्रस्जसृज...</big>
| <big>                → प्रष्‌ + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>षढोः कः सि</big>
| <big>                    → प्रक्‌ + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>                    → प्रक्ष्यति</big>
|-
| rowspan="5" |<big>ज्‌ + स्‌</big>
| rowspan="5" |<big>क्‌ + ष्</big>
|<big>जकारस्य कुत्वेन गः</big>
|<big>चोः कुः</big>
|<big>त्यज्‌ + स्यति → त्यग्‌ + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>तस्य चर्त्वेन कः</big>
|<big>खरि च</big>
| <big>                  → स्यक्‌ + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>                  → त्यक्ष्यति</big>
|-
| rowspan="5" |<big>झ्‌ + स्‌</big>
| rowspan="5" |<big>क्‌ + ष्</big>
|<big>झकारस्य कुत्वेन गः</big>
|<big>चोः कुः</big>
|<big>जझर्झ्‌ + सि → जाझर्घ्‌ + सि</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>तस्य चर्त्वेन कः</big>
|<big>खरि च</big>
| <big>                → जाझर्क्‌ + सि</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>                → जाझर्क्षि</big>
|-
|<big>‌ट्‌ + स्‌</big>
|<big>ट्‌ + स्‌</big>
|<big>टकारस्य चर्त्वे टकार एव भवति</big>
|<big>ष्टुना ष्टुः</big>
|<big>नानट्‌ + सि → नानट्‌षि</big>
|-
| rowspan="3" |<big>ठ्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>ट्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>ठकारस्य चर्त्वेन टकारः</big>
|<big>ष्टुना ष्टुः</big>
|<big>लोलुण्ठ्‌ + सि → लोलुण्ठ्‌ + षि</big>
|-
|
|
|-
|<big>खरि च</big>
| <big>                   → लोलुण्ट्‌षि</big>
|-
| rowspan="3" |<big>ड्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>ट्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>डकारस्य चर्त्वेन टकारः</big>
|<big>ष्टुना ष्टुः</big>
|<big>जागण्ड्‌ + सि → जागण्ड्‌ + षि</big>
|-
|
|
|-
|<big>खरि च</big>
| <big>                  → जागण्ट्‌षि</big>
|-
| rowspan="3" |<big>ढ्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>क्‌ + स्‌</big>
|<big>ढकारस्य ककारादेशः</big>
|<big>षढोः कः सि</big>
|<big>लेढ्‌ + सि → लेक्‌ + सि</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>              → लेक्षि</big>
|-
| rowspan="2" |<big>त्‌ + स्‌</big>
| rowspan="2" |<big>त्‌ + स्‌</big>
|
|
| rowspan="2" |<big>चाचत्‌ + सि → चाचत्सि</big>
|-
|<big>तकारस्य चर्त्वे तकार एव भवति</big>
|<big>खरि च</big>
|-
|<big>थ्‌ + स्‌</big>
|<big>त्‌ + स्‌</big>
|<big>थकारस्य चर्त्वेन तकारः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>सामन्थ्‌ + सि → सामन्त्‌सि</big>
|-
|<big>द्‌ + स्‌</big>
|<big>त्‌ + स्‌</big>
|<big>दकारस्य चर्त्वेन तकारः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>अद्‌ + सि → अत्सि</big>
|-
|<big>ध्‌ + स्‌</big>
|<big>त्‌ + स्‌</big>
|<big>धकारस्य चर्त्वेन तकारः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>क्रोध्‌ + स्यति → क्रोत्स्यति</big>
|-
| rowspan="2" |<big>न्‌ + स्‌</big>
| rowspan="2" |<big>ं + स्‌</big>
| rowspan="2" |<big>नकारस्य अनुस्वारादेशः</big>
|<big>नश्चापदान्तस्य</big>
| rowspan="2" |<big>मन्‌ + स्यते → मंस्यते</big>
|-
|<big>झलि</big>
|-
|<big>प्‌ + स्‌</big>
|<big>प्‌ + स्‌</big>
|<big>पकारस्य चर्त्वे पकार एव भवति</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>तप्‌ + स्यति → तप्स्यति</big>
|-
|<big>फ्‌ + स्‌</big>
|<big>प्‌ + स्‌</big>
|<big>फकारस्य चर्त्वेन पकारः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>जोगुम्फ्‌ + सि → जोगुम्प्‌सि</big>
|-
|<big>ब्‌ + स्‌</big>
|<big>प्‌ + स्‌</big>
|<big>बकारस्य चर्त्वेन पकारः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>लालम्ब्‌ + सि → लालम्प्‌सि</big>
|-
|<big>भ् + स्‌</big>
|<big>प्‌ + स्‌</big>
|<big>भकारस्य चर्त्वेन पकारः</big>
|<big>खरि च</big>
|<big>लभ्‌ + स्यते → लप्स्यते</big>
|-
|<big>य्‌ + स्‌</big>
|<big>स्‌</big>
|<big>यकारस्य लोपः</big>
|<big>लोपो व्योर्वलि</big>
|<big>जाहय्‌ + सि → जाहसि</big>
|-
|<big>र्‍ + स्‌</big>
|<big>र्‍ + ष्‌</big>
|<big>रेफस्य किमपि कार्यं न, सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
|<big>जागर्‍ + सि → जागर्षि</big>
|-
|<big>ल्‌ + स्‌</big>
|<big>ल्‌ + ष्‌</big>
|<big>लकारस्य किमपि कार्यं न, सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
|<big>पम्फुल्‌ + सि → पम्फुल्षि*</big>
|-
|<big>व्‌ + स्‌</big>
|<big>स्‌</big>
|<big>वकारस्य लोपः</big>
|<big>लोपो व्योर्वलि</big>
|<big>अवसरः  नास्ति</big>
|-
| rowspan="5" |<big>श्‌ + स्‌</big>
| rowspan="5" |<big>क्‌ + ष्‌</big>
| rowspan="5" |<big>शकारस्य व्रश्चादिना षः, तस्य ककारादेशः, सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>व्रश्चभ्रस्जसृज...</big>
|<big>क्रोश्‌ + स्यति → क्रोष्‌ + स्यति</big>
|-
|
|
|-
|<big>षढोः कः सि</big>
| <big>                   → क्रोक् + स्यति‌</big>
|-
|
|
|-
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>                   → क्रोक्ष्यति</big>
|-
| rowspan="3" |<big>ष्‌ + स्‌</big>
| rowspan="3" |<big>क्‌ + ष्‌</big>
| rowspan="3" |<big>षकारस्य ककारादेशः, सकारस्य षत्वम्‌</big>
|<big>षढोः कः सि</big>
|<big>चरीकर्ष + सि → सरीकर्क्‌ + सि</big>
|-
|
|
|-
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big>                  → चरीकर्क्षि</big>
|-
| rowspan="4" |<big>स्‌ + स्‌</big>
|<big>स्‌ + स्‌</big>
|<big>१. सार्वधातुके सकारे परे न किमपि</big>
| rowspan="4" |<big>सः स्यार्धधातुके</big>
|<big>चकास्‌ + सि → चकास्सि</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>त्‌ + स्‌</big>
|<big>२. आर्धधातुके सकारे परे पूर्वसकारस्य तकारादेशः</big>
|
|-
|
|
|<big>वस्‌ + स्यति → वत्स्यति</big>
|}
Shubhada V
teachers
73

edits

Retrieved from "https://worldsanskrit.net/wiki/Special:MobileDiff/4533"