6---sArvadhAtukaprakaraNam-anadantam-aGgam/12---tinganteShu-halsandhi-kAryANi---saMgrahaH: Difference between revisions
6---sArvadhAtukaprakaraNam-anadantam-aGgam/12---tinganteShu-halsandhi-kAryANi---saMgrahaH (view source)
Revision as of 22:25, 25 May 2021
, 2 years agono edit summary
Shubhada V (talk | contribs) No edit summary |
Shubhada V (talk | contribs) No edit summary |
||
Line 272:
|<big>त् + स्</big>
|<big>२. आर्धधातुके सकारे परे पूर्वसकारस्य तकारादेशः</big>
| <big>वस् + स्यति → वत्स्यति</big>
|}
{| class="wikitable"
|'''<big>पूर्ववर्णः</big>'''
|'''<big>आदेशः</big>'''
|'''<big>कार्यम्</big>'''
|'''<big>सूत्रम्</big>'''
|'''<big>उदाहरणम्</big>'''
|-
| rowspan="5" |<big>ह् + स्</big>
| rowspan="5" |<big>क् + ष्</big>
| rowspan="5" |<big>१. हकारस्य ढकारः, तस्य ककारादेशः, सकारस्य षत्वम्</big>
|<big>हो ढः</big>
|<big>लिह् → लेह् + सि → लेढ् + सि</big>
|-
|
|
|-
|<big>षढोः कः सि</big>
| <big> → लेक् + सि</big>
|-
|
|
|-
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big> → लेक्षि</big>
|-
| rowspan="9" |
| rowspan="9" |<big>क् + ष्</big>
|<big>२. यदि धातुः दकारादिः,</big><span lang="hi-IN">वस् + स्यति → वत्स्यति</span>
|<big>दादेर्धातोर्घः</big>
|<big>दुह् → दोह् + स्यति → दोघ् + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>तर्हि हकारस्य घकारः,</big><span lang="hi-IN">वस् + स्यति → वत्स्यति</span>
|<big>एकाचो बशो...</big>
| <big> → धोघ् + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>दकारस्य भष्भावः, घकारस्य</big><span lang="hi-IN">वस् + स्यति → वत्स्यति</span>
|<big>खरि च</big>
| <big> → धोक् + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>चर्त्वेन ककारः, सकारस्य</big><span lang="hi-IN">वस् + स्यति → वत्स्यति</span>
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big> → धोक्ष्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>षत्वम्</big>
|
|
|-
| rowspan="13" |
| rowspan="13" |<big>क् + ष्</big>
|<big>३. द्रुह्, मुह्, स्नुह्, स्निह्</big>
|<big>वा द्रुहमुहष्णुहष्णिहाम्</big>
|<big>मुह् → मोह् + स्यति → मोघ् + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|<big>एषां धातूनां हकारस्य विकल्पेन घकारः, तस्य चर्त्वेन ककारः, सकारस्य षत्वम्</big>
|<big>खरि च</big>
| <big> → मोक् + स्यति</big>
|-
|
|
|
|-
|
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
| <big> → मोक्ष्यति</big>
|-
|<big>पक्षे ढकारः, तस्य ककारादेशः, सकारस्य षत्वम्</big>
|
|
|-
|
|
|
|-
|
|<big>हो ढः</big>
|
|-
|
|
|<big>मोह् + स्यति → मोढ् + स्यति</big>
|-
|
|<big>षढोः कः सि</big>
|
|-
|
|
| <big> → मोक् + स्यति</big>
|-
|
|<big>आदेशप्रत्यययोः</big>
|
|-
|
|
| <big> → मोक्ष्यति</big>
|-
| rowspan="3" |
| rowspan="3" |क् + ष्
| rowspan="3" |४. नह्-धातोः हकारस्य धकारादेशः, तस्य चर्त्वेन तकारः
|नहो धः
|नह् + स्यति → नध् + स्यति
|-
|
|
|-
|खरि च
| → नत्स्यति
|}
| |||