6---sArvadhAtukaprakaraNam-anadantam-aGgam/12---tinganteShu-halsandhi-kAryANi---saMgrahaH: Difference between revisions
6---sArvadhAtukaprakaraNam-anadantam-aGgam/12---tinganteShu-halsandhi-kAryANi---saMgrahaH (view source)
Revision as of 20:07, 28 May 2021
, 2 years agono edit summary
Shubhada V (talk | contribs) No edit summary |
Shubhada V (talk | contribs) No edit summary |
||
Line 274:
| <big>वस् + स्यति → वत्स्यति</big>
|}
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|'''<big>पूर्ववर्णः</big>'''
|'''<big>आदेशः</big>'''
Line 575:
| <big> → लेढा</big>
|}
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|<big>'''पूर्ववर्णः'''</big>
|<big>'''आदेशः'''</big>
Line 696:
|<big>चाकस् + ति → चाकस्ति</big>
|}
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|'''<big>पूर्ववर्णः</big>'''
|'''<big>आदेशः</big>'''
Line 705:
| rowspan="4" |<big>ह् + त्/थ्</big>
| rowspan="4" |<big>ढ्</big>
|<big>१. हकारस्य ढकारः
|<big>हो ढः</big>
|<big>लिह् → लेह् + ति → लेढ् + ति</big>
|-
|<big>तथयोः धकारादेशः
|<big>झषस्तथोर्धोऽधः</big>
| <big> → लेढ् + धि</big>
|-
|<big>धकारस्य ष्टुत्वेन ढकारः
|<big>ष्टुना ष्टुः</big>
| <big> → लेढ् + ढि</big>
Line 727:
|<big>दुह् + ते → दुघ् + ते</big>
|-
|<big>तर्हि हकारस्य घकारः
|<big>झषस्तथोर्धोऽधः</big>
| <big> → दुघ् + धे</big>
|-
|<big>तथयोः धकारादेशः
|<big>झलां जश् झशि</big>
| <big> → दुग्धे</big>
Line 751:
|-
|
|<big>विकल्पेन घकारः, तथयोः</big
|<big>झषस्तथोर्धोऽधः</big>
| <big> → द्रोग्धा</big>
|-
|<big>ढ्</big>
|<big>धकारादेशः, घकारस्य</big
|<big>झलां जश् झशि</big>
|
Line 776:
|-
|
|<big>पक्षे हकारस्य ढकारः
|<big>झषस्तथोर्धोऽधः</big>
| <big> → द्रोढ् + ढा</big>
Line 786:
|-
|
|<big>तथयोः धकारादेशः
|
|
Line 796:
|-
|
|<big>धकारस्य ष्टुत्वेन ढकारः
|
|
Line 807:
| rowspan="4" |
| rowspan="4" |<big>द् + ध्</big>
|<big>४. नह्-धातोः हकारस्य</big
|<big>नहो धः</big>
|<big>नह् + ता → नध् + ता</big>
|-
|<big>धकारादेशः, तथयोः</big
|<big>झषस्तथोर्धोऽधः</big>
| <big> → नध् + धा</big>
|-
|<big>धकारादेशः, पूर्वधकारस्य</big
|<big>झलां जश् झशि</big>
| <big> → नद्धा</big>
Line 1,133:
|<big>वावस् + धि → वावधि</big>
|}
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|<big>'''पूर्ववर्णः'''</big>
|<big>'''आदेशः'''</big>
Line 1,146:
|<big>लिह् + धि → लिढ् + धि</big>
|-
|<big>धकारस्य ष्टुत्वेन ढकारः
|<big>ष्टुना ष्टुः</big>
| <big> → लिढ् + ढि</big>
|-
|<big>पूर्वढकारस्य लोपः
|<big>ढो ढे लोपः</big>
| <big> → लिढि</big>
Line 1,164:
|<big>वावह् + धि → वावढ् + धि</big>
|-
|<big>ढकारः, पूर्वढकारस्य लोपः, लुप्तढकारात्</big
|<big>ष्टुना ष्टुः</big>
| <big> → वावढ् + ढि</big>
Line 1,182:
|<big>दुह् + धि → दुघ् + धि</big>
|-
|<big>तर्हि हकारस्य घकारः
|<big>झलां जश् झशि</big>
| <big> → दुग्धि</big>
Line 1,192:
| rowspan="4" |
|<big>ग् + ध्</big>
|<big>२अ. दकारादि-हकारान्तः
|<big>दादेर्धातोर्घः</big>
|<big>दिह् + ध्वे → दिघ् + ध्वे</big>
|-
|<big>(+ भष्भावः)</big>
|<big>ध्वे परे, तर्हि हकारस्य</big
|<big>एकाचो बशो भष्</big>
| <big> → धिघ् + ध्वे</big>
|-
|
|<big>घकारः, आदौ बशः भष्
|<big>झषन्तस्य स्ध्वोः</big>
| <big> → धिग्ध्वे</big>
Line 1,212:
|-
| rowspan="13" |
|<big>ग् + ध्</big
|<big>३. द्रुह्, मुह्, स्नुह्, स्निह् एषां धातूनां</big>
|<big>वा द्रुहमुहष्णुहष्णिहाम्</big>
Line 1,218:
|-
|
|<big>हकारस्य विकल्पेन घकारः
|<big>झलां जश् झशि</big
| <big> → द्रुग्धि</big
|-
|
|<big>घकारस्य जश्त्वेन गः</big
|
|
Line 1,234:
|
|
|<big>हो ढः</big
|<big>द्रुह् + धि → द्रुढ् + धि</big>
|-
Line 1,248:
|-
|
|<big>धकारस्य ष्टुत्वेन ढकारः
|
|
Line 1,258:
|-
|
|<big>पूर्वढकारस्य लोपः
|
|
Line 1,279:
| rowspan="2" |
| rowspan="2" |<big>द् + ध्</big>
|<big>४. नह्-धातोः हकारस्य</big
|<big>नहो धः</big>
|<big>नानह् + धि → नानध् + धि</big>
Line 1,287:
| <big> → नानद्धि</big>
|}
<big>*पम्फुल् + सि → पम्फुल्षि | अत्र प्रश्नः उदेति किमर्थं गुणो न स्यात् |</big>
| |||