9---anye-vyAkaraNa-sambaddha-viShayAH/10---Natvam: Difference between revisions
9---anye-vyAkaraNa-sambaddha-viShayAH/10---Natvam (view source)
Revision as of 13:53, 21 May 2021
, 2 years agocorrected and transferred data as required.
Rajagopalan (talk | contribs) (transferred data from old site web page 10 - Nathvam) |
Rajagopalan (talk | contribs) (corrected and transferred data as required.) |
||
Line 2:
=== 10 - णत्वम् ===
|ध्वनिमुद्रणानि -▼
[https://archive.org/download/Samskritam_2013/189_Natva-sAmAnya-gyAnam--pp.66-70__akhaNDA-padatvam_2018-08-11.mp3 १) Natva-sAmAnya-gyAnam--pp.66-70_+_akhaNDA-padatvam_2018-08-11]▼
१) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/
२) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/
▲३) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/
४) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/192_Natva-abhyAsaH__Natva-niShedhaka-sUtrANi_2018--09-08.mp3 Natva-abhyAsaH_+_Natva-niShedhaka-sUtrANi_2018--09-08]
Line 25 ⟶ 26:
* कुत्र निर्दिष्टं यत् चु, टु, तु इत्येतेषु कश्चन मध्ये अस्ति चेत् '''रषाभ्यां नो णः समानपदे''' इत्यस्य प्रसक्तिर्नास्ति ? '''रषाभ्यां नो णः समानपदे''' इत्यस्य प्रसङ्गः अव्यवहितस्थित्याम् |
* आङ् किमर्थम् ? आ = आ-रूपः उपसर्गः | नाम अन्ये उपसर्गाः मध्ये चेत् णत्वं न भवति | पर्याणद्ध (adj) = परि + आ + नद्धम् | covered | नद्ध = joined, tied, bound
Line 38 ⟶ 39:
यथा समासे—
प्र + नी + ल्युट् → प्र + नयनम् → प्रणयनम्
परि + नामः → परिणामः
परि + नी + ण्वुल् → परिणायकः
परि + नम् + क्तिन् → परिणतिः
परि + नह् + क्त → परिणद्धः
परि + नम् + घञ् → परिणामः
Line 59 ⟶ 54:
असमासे—
प्र + नम् + शप् + ति → प्रणमति
परि + नम् + शप् + ति → परिणमति
Line 77 ⟶ 70:
कृत्-प्रत्ययाः यत्र णत्वं भवति एते—
अन (यु) = प्रयाणम्, परिमाणम्, प्रमाणम्, परियाणम्
मान (शानच्) = प्रयायमाणम्, परियायमाणम्
आनीय = प्रयाणीयम्, परियाणीयम्
आनि = अप्रयाणि, अपरियाणि
इनि/णिनि = प्रयायिन् → प्रयायिणौ, परियायिन् → परियायिणौ
निष्ठा = प्रहीणः, परिहीणः, प्रहीणवान्, परिहीणवान्
किमर्थम् अचः ? प्रभुग्नः, परिभुग्नः |
प्र + भुजो + क्त → प्र + भुज् + त → '''ओदितश्च''' (८.२.४५) इत्यनेन ओकारेतः धातोरुत्तरस्य निष्ठातकारस्य नकारादेशः → प्र + भुज् + न → '''चोः कुः''' (८.२.३०) → प्र + भुग् + न → प्रभुग्नः
Line 108 ⟶ 93:
राम + अयनम् → रामायणम्
शूर्प + नखा → शूर्पणखा [रावणस्य भगिनी]
संज्ञायां विषये इति किम् ? चर्मनासिकः |
गकारवर्जिताद् इति किम् ? ऋगयनम् |
▲'''B.''' <u>णत्व-निषेधकसूत्राणि</u>
Line 128 ⟶ 109:
यथा—
वृक्षान्, रामान्, हरीन्, त्रीन्, गिरीन्
Line 138 ⟶ 117:
यथा—
भा → प्रभानम्, परिभानम्
भू → प्रभवनम्, परिभवनम्
पू → प्रपवनम्, परिपवनम्
[अत्र पूञ्-धातोः एव ग्रहणम् | पूङ्-धातोः णत्वं भवति— प्रपवणम् |]
कमि → प्रकमनम्, परिकमनम्
गमि → प्रगमनम्, परिगमनम्
प्यायी → प्रप्यायनम्, परिप्यायनम्
वेप → प्रवेपनम्, परिवेपनम्
Line 165 ⟶ 136:
वार्तिकेन ज्ञायते यत् ण्यन्तानां भादीनाम् अपि ग्रहणम् | नाम णिजन्तेभ्यः अपि उपसर्गस्थात् निमित्तादुत्तरस्य कृत्स्थस्य नकारस्य णत्वं न भवति— प्रभापनम्, परिभापनम् |
Line 172 ⟶ 142:
प्र + नश् + क्त → प्रनष्टः
परि + नश् + क्त → परिनष्टः
Line 183 ⟶ 152:
Swarup – November 2013 (updated Aug 2018)▼
<small>Ċ</small>▼
<small>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=
<small>Ċ</small>
<small>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=
<small>Ċ</small>
<small>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=
<small>Ċ</small>
<small>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=
<small>Ċ</small>
<small>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=
<small>Ċ</small>
<small>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=
<small>Ċ</small>
<small>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=
▲<small>Ċ</small>
▲Swarup – November 2013 (updated Aug 2018)
▲<small>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjU3ZjNjNTJiYjA2NmJhMWQ p.6.pdf (2555k)] Swarup Bhai,Jun 7, 2014, 1:25 AM v.2 ď</small>
<nowiki>---------------------------------</nowiki>
| |||