9---anye-vyAkaraNa-sambaddha-viShayAH/11---preraNArthe-Nic---paricayaH: Difference between revisions

no edit summary
No edit summary
No edit summary
 
(16 intermediate revisions by 5 users not shown)
Line 1:
{{DISPLAYTITLE: 11 - प्रेरणार्थे णिच्‌ - परिचयः}}
 
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
!ध्वनिमुद्रणानि -
 
|-
|१) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/193_Natva-niShedhaka-sUtrANi__Nijanta-paricayaH_2018--09-15.mp3 Natva-niShedhaka-sUtrANi_+_Nijanta-paricayaH_2018-09-15]
 
|-
|२) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/194_Nijanta-rUpANAM-trayaH-pramukha-prakArAH_2018-09-22.mp3 Nijanta-rUpANAM-trayaH-pramukha-prakArAH_2018-09-22]
 
|-
|३) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/195_AkArAnta-dhAtUnAM-Nijanta-rUpANi__sAmagrika-abhyAsaH_2018-09-29.mp3 AkArAnta-dhAtUnAM-Nijanta-rUpANi_+_sAmagrika-abhyAsaH_2018-09-29]
 
|-
|४) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/196_sAmagrika-rUpAbhyAsaH---ajantAnAM-halantAnAM-ca_2018-10-06.mp3 sAmagrika-rUpAbhyAsaH---ajantAnAM-halantAnAM-ca_2018-10-06]
 
|-
|५) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/197_NijantAnAM-prayogaH---kutra-prayojyakartuH-dvitiiyA-kutra-tRutiiyA_2018-10-13.mp3 NijantAnAM-prayogaH---kutra-prayojyakartuH-dvitiiyA-kutra-tRutiiyA_2018-10-13]
 
|-
|६) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/198_nijantanam-ktavatvante-neh-lopah__prayojyakartuh-dvitiiyantabhyashah_2018-10-20.mp3 NijantAnAM-ktavatvante-NeH -lopaH_+_prayojyakartuH-dvitiiyAntAbhyAshaH_2018-10-20]
 
|-
|७) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/199_prayojyakartuH-dvitiiyAntAbhyAsaH-tRutiiyAntAbhyAsashca_2018-10-27.mp3 prayojyakartuH-dvitiiyAntAbhyAsaH-tRutiiyAntAbhyAsashca_2018-10-27]
 
|-
|८) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/200_kartuH-karmaNaH-ca-uktAnuktatvAt-vibhaktikatvaM__nIjantasya-karmaNiprayogaH_2018-11-03.mp3 kartuH-karmaNaH-ca-uktAnuktatvAt-vibhaktikatvaM_+_nIjantasya-karmaNiprayogaH_2018-11-03]
 
|-
|९) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/201_aNijante-Nijante-ca-kartariprayoge-karmaNiprayoge-ca-kartuH-karmaNaH-vibhaktyabhyAsaH_2018-11-10.mp3 aNijante-Nijante-ca-kartariprayoge-karmaNiprayoge-ca-kartuH-karmaNaH-vibhaktyabhyAsaH_2018-11-10]
 
|-
|१०) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/202_NijantAbhyAsaH--dhAtunirmANasya__tingantasya__kRudantasya-ca_2018-11-17.mp3 NijantAbhyAsaH--dhAtunirmANasya_+_tingantasya_+_kRudantasya-ca_2018-11-17]
 
|-
|११) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/203_NijantAnAM-kRudanta-cintanam---tumun__ktvA__lyap__ktavatu_2018-11-24.mp3 NijantAnAM-kRudanta-cintanam---tumun_+_ktvA_+_lyap_+_ktavatu_2018-11-24]
 
|-
|१२) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/204_NijantAnAM-prayogAbhyAsaH---prayojyakartuH-kiM-vibhaktikatvam_2018-12-01.mp3 NijantAnAM-prayogAbhyAsaH---prayojyakartuH-kiM-vibhaktikatvam_2018-12-01]
 
|-
|१३) [https://archive.org/download/Samskritam_2013/205_NijantAnAM-prayogAbhyAsaH---gati-buddhi-pratyavasANArtha-shabdakarma-akarmakANAm_2018-12-08.mp3 NijantAnAM-prayogAbhyAsaH---gati-buddhi-pratyavasANArtha-shabdakarma-akarmakANAm_2018-12-08]
|}
 
 
Line 134 ⟶ 136:
<big>वद्‌ + णिच्‌ → वादि → वादयति</big>
 
<big>पत्‌ + णिच्‌ → पाति → पातयति</big>
 
<big>नट्‌ + णिच्‌ → नाटि → नाटयति</big>
Line 184 ⟶ 186:
<big>द्रु + णिच्‌ → द्रौ + इ → द्राव्‌ + इ → द्रावि → '''सनाद्यन्ता धातवः''' (३.१.३२) → द्रावि + शप्‌ + ति → द्रावयति</big>
 
 
<big><br />
 
<big>c) ऋकारान्ताः ॠकारान्ताः च</big>
 
 
<big>'''अचो ञ्णिति''' (७.२.११५) इत्यनेन एषां धातूनाम्‌ अन्त्यस्य ऋकारस्य ॠकारस्य वा वृद्धिः | यथा—</big><font size="4"></font><font size="4"></font>
 
 
 
<big>कृ + णिच्‌ → कार् + इ → कारि → '''सनाद्यन्ता धातवः''' (३.१.३२) → कारि + शप्‌ + ति → कारयति</big>
 
<font size="4"></font>
 
<big>हृ + णिच्‌ → हार् + इ → हारि → '''सनाद्यन्ता धातवः''' (३.१.३२) → हारि + शप्‌ + ति → हारयति</big>
 
<font size="4"></font>
 
<big>तॄ + णिच्‌ → तार् + इ → तारि → '''सनाद्यन्ता धातवः''' (३.१.३२) → तारि + शप्‌ + ति → तारयति</big>
 
 
 
<big><br />
d) <u>आकारान्ताः</u></big>
 
Line 292 ⟶ 315:
 
<big><br />
चुरादिगणे णिच्‌-प्रत्ययः स्वार्थे विधीयते एव चुर्‍चुर् + णिच्‌ → चोरि; तदा प्रेरणार्थे विवक्षा भवति चेत्‌, द्वितीयः णिच्‌-प्रत्ययः विधीयते चोरि + णिच्‌ | अस्यां दशायां किं भवति इत्यस्य निर्णयार्थं सूत्रम्‌ इदम्—</big>
 
<big><br />
Line 301 ⟶ 324:
 
<big><br />
चुर्‍चुर् → '''पाश-रूप-वीणा-तूल-श्लोक-सेना-लोम-त्वच-वर्म-वर्ण-चूर्ण -चुरादिभ्यो णिच्''' (३.१.२५) इयनेनइत्यनेन चुरादिगणे णिच्‌-प्रत्ययः विधीयते स्वार्थे → चुर्‍चुर् + णिच्‌ → चोरि स्वार्थे → '''हेतुमति च''' (३.१.२६) इत्यनेन प्रेरणार्थे णिच्‌ → चोरि + णिच्‌ → चोरि + इ → '''णेरनिटि''' (६.४.५१) इत्यनेन प्रथम-णिचः लोपः → चोर्‍चोर् + इ → चोरि प्रेरणार्थे</big>
 
<big><br />
Line 416 ⟶ 439:
|<big>कर्मणिप्रयोगः</big>
|-
|<big><nowiki>गुरुः छात्रं श्ल्कार्थंश्लोकार्थं बोधयति |</nowiki></big>
|<big><nowiki>गुरुणा छात्रः श्लोकार्थं बोध्यते / गुरुणा छात्रं श्लोकार्थः बोध्यते |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>माता शिशुं ओदनं भोजयति |</nowiki></big>
|<big><nowiki>मात्रा शिशुः ओधनंओदनं भोज्यते / मात्रा शिशुम्‌ ओदनः भोज्यते |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अध्यापकः बालं वेदम्‌ अध्यापयति |</nowiki></big>
Line 432 ⟶ 455:
|-
|<big><nowiki>गुरुः विद्यार्थिनं पद्यार्थं जल्पयति |</nowiki></big>
|<big><nowiki>गुरुणा विद्यार्तीविद्यार्थी पद्यार्थं जल्प्यते |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>पिता शिशुं शुकं दर्शयति |</nowiki></big>
Line 446 ⟶ 469:
 
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjUzMzYyOTMwZDhjODlhYzMsamskritavyakaranamwiki/e/e3/P.1.9.11.pdf p.1.pdf] (3423k) Swarup Bhai, Jun 28, 2014, 6:33 PM</small>
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjUzYjE2OGI5NGNlMWMyZjcsamskritavyakaranamwiki/5/5f/P.2.9.11.pdf p.2.pdf] (2830k) Swarup Bhai, Jun 28, 2014, 6:33 PM</small>
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/samskritavyakaranamwiki/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjNjOTYzYjJjMTA5NjU1M2I/a6/P.3.9.11.pdf p.3.pdf] (3138k) Swarup Bhai, Jun 28, 2014, 6:33 PM</small>
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjNlMTEwNWJiMjRiOGRmMmIsamskritavyakaranamwiki/c/c2/P.4.9.11.pdf p.4.pdf] (2946k) Swarup Bhai, Jun 28, 2014, 6:33 PM</small>
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjQ2OWM1ZTJlZjYyNTY1ZTQsamskritavyakaranamwiki/5/59/P.5.9.11.pdf p.5.pdf] (2090k) Swarup Bhai, Jun 28, 2014, 6:33 PM</small>
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjIwNTk1MjE3NjZkZDU1Mwsamskritavyakaranamwiki/e/e1/P.6_%281%29.9.11.pdf p.6.pdf] (2356k) Swarup Bhai, Jun 28, 2014, 6:33 PM</small>
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjcxYTI3ZWYwNGU5NGQyNzUsamskritavyakaranamwiki/c/c6/P.7.pdf p.7.pdf] (2755k) Swarup Bhai, Jun 28, 2014, 6:34 PM</small>
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjM4MGVjYzIyYTVlYjU3NGUsamskritavyakaranamwiki/8/88/P.8.pdf p.8.pdf] (1162k) Swarup Bhai, Jun 28, 2014, 6:34 PM</small>
 
<small>[https://docsstatic.googlemiraheze.comorg/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzYW1za3JpdGF2eWFrYXJhbmFtfGd4OjQyYTcxNWExODE1ODQ2MWQsamskritavyakaranamwiki/4/4d/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%A3%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A5%87_%E0%A4%A3%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E2%80%8C_-_%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%AF%E0%A4%83.pdf प्रेरणार्थे णिच्‌ - परिचयः.pdf] (76k) Swarup Bhai, Mar 31, 2019, 4:02 PM</small>
 
 
Swarup – June 2014 (Updated Sept 2018)
 
<nowiki>---------------------------------</nowiki>
page_and_link_managers, Administrators
5,097

edits