Samskrita Vyakaranam

13---bhAShita-saMskRutam//saMskrutashiKshaNasAmagrI/1---prathamastaraH: Difference between revisions

Page Discussion

13---bhAShita-saMskRutam//saMskrutashiKshaNasAmagrI/1---prathamastaraH (view source)

Revision as of 06:39, 31 July 2023

12,380 bytes added ,  10 months ago
no edit summary
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Line 4,307:
|
|}'''PAGE 10 PDF'''
----
 
== '''<big>११. कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानि</big>''' ==
 
=== '''<big>कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् (लट् – लकारः)</big>''' ===
 
===<big>'''लट्‌लकारः वर्तमानकालं सूचयति'''</big>===
<big>वर्तमानः कालः इत्युक्ते यत् किमपि कार्यम् आरब्धम् आसीत् तत् कार्यम् इदानीम् अपि प्रचलत् अस्ति |  </big>
 
==== <big>'''वाक्यम्'''</big> ====
<big>वाक्ये कर्तृसूचकं पदं कर्तृपदम् |</big> <big>कर्तरिप्रयोगे कर्तृपदस्य प्रथमाविभक्तिः भवति |</big>
{| class="wikitable"
|+
!उदाहरणानि
|-
|<big><nowiki>बालकः वदति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>शिष्यः नमति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अग्रजः वदति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>जनकः पश्यति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>पुत्रः गच्छति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>बाला पठति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>गायिका गायति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अनुजा क्रीडति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अम्बा पचति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>रमा नृत्यति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>फलं पतति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>पुष्पं विकसति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>मित्रं यच्छति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>जलं स्रवति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>नयनं स्फुरति |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहं गच्छामि |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहम् आगच्छामि |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहं पठामि |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहं हसामि |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहं वदामि |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहं खादामि |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहं नमामि |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहं क्रीडामि |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>अहं ध्यायामि |</nowiki></big>
|}
 
=== '''<big>अभ्यासः</big> <big>-</big> <big>कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम्</big>'''   ===
 
====<big>'''चित्रं दृष्ट्वा वाक्यानि लिखतु'''</big>====
{| class="wikitable"
|+
|<big>'''कर्ता'''</big>
|<big>'''क्रियाः'''</big>
|<big>'''वाक्यम्'''</big>
|-
| colspan="1" rowspan="15" |<big>एषः</big>
 
<big>एषा</big>
 
<big>एतत्</big>
 
<big>सः</big>
 
<big>सा</big>
 
<big>तत्</big>
 
<big>भवान्</big>
 
<big>भवती</big>
 
<big>छात्रः</big>
 
<big>बालकः</big>
 
<big>बाला</big>
|[[File:Gachati.jpg|frameless|143x143px]]
|<big><nowiki>एषा गच्छति |</nowiki></big><big><nowiki>सा गच्छति |</nowiki></big>
 
<big>बालिका गच्छति |</big>
|-
|
|
|-
|[[File:Agachati.jpg|frameless|174x174px]]
|
|-
|
|
|-
|[[File:Kridati.jpg|frameless|168x168px]]
|
|-
|
|
|-
|[[File:Khadati.jpg|frameless|153x153px]]
|
|-
|
|
|-
|[[File:Pashyati.jpg|frameless|163x163px]]
|
|-
|
|
|-
|[[File:Nrutyati.jpg|frameless|160x160px]]
|
|-
|
|
|-
|[[File:BhavAn kathayati.png|frameless|208x208px]]
|
|-
|
|
|-
|[[File:Bhavati Avhayati.png|frameless|220x220px]]
|
|-
|
|
|
|}
==='''<big>अभ्यासः</big>'''===
 
==== '''अधः लिखितानि नामानि क्रियापदानि चित्राणि च परिशीलयतु। कः / का किं करोति इति लिखतु।''' ====
{| class="wikitable"
|+
|'''<big>नामपदानि</big>'''
|'''<big>क्रियापदानि</big>'''
|-
|<big>लेखिका, विदूषकः, पत्रकारः,</big> <big>वृद्धः, गजः,</big> <big>नर्तकः</big><big>,</big> <big>छात्रः</big><big>,</big> <big>गायिका, सैनिकः</big>
|<big>चलति, नृत्यति, हसति, यच्छति,</big> <big>गायति, रक्षति</big><big>, लिखति,</big> <big>पश्यति</big><big>, आगच्छति</big>
|}
{| class="wikitable"
|+
|१.
[[File:Vidūṣakaḥ.jpeg|frameless|167x167px]]
|
|२.
[[File:Sainikaḥ.jpeg|frameless|163x163px]]
|
|<big>३</big>
 
[[File:Chātraḥ new.jpeg|frameless|159x159px]]
|-
|
|
|
|
|
|-
|<big>४.</big>
 
[[File:Gajaḥ.jpeg|frameless|205x205px]]
|
|५.
 
[[File:Patravāhakaḥ new.jpeg|frameless|166x166px]]
|
|<big>६.</big>
 
[[File:Vṛddhaḥ new.jpeg|frameless|143x143px]]
|-
|
|
|
|
|
|-
|<big>७.</big>
 
[[File:Lekhikā new.jpeg|frameless|170x170px]]
|
|<big>८.</big>
 
[[File:Gāyikā.jpeg|frameless|170x170px]]
|
|<big>९.</big>
 
[[File:Nartakaḥ 2.jpeg|frameless|163x163px]]
|}
{| class="wikitable"
|+
|<big>'''यथा'''<nowiki> - 1. विदूषकः हसति |</nowiki></big>
|<big><nowiki>2. --------- |</nowiki></big> <big> </big>
|<big><nowiki>3. ---------- |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>4. ---------- |</nowiki></big>
|<big><nowiki>5. ---------- |</nowiki></big>
|<big><nowiki>6. ---------- |</nowiki></big>
|-
|<big><nowiki>7. ---------- |</nowiki></big>
|<big><nowiki>8. ---------- |</nowiki></big>
|<big><nowiki>9. ---------- |</nowiki></big>
|}
==== <big>'''उदाहारणानुसारं लट्‌लकारे उत्तमपुरुषे एकवचनान्त-रूपम् उपयुज्य वाक्यानि लिखतु'''</big>====
'''<big>यथा -</big>'''
 
<big>(गच्छति) -----  1. अहं गच्छामि |</big>
 
<big>(आगच्छति) --- 2. अहम् आगच्छामि |</big>
 
<big>(पठति] --- 3. अहं पठामि |</big>
#<big>---  [ लिखति ] ----|</big>
#<big>---  [ पतति ]  ----|</big>
#<big>---  [ निन्दति ] ----|</big>
#<big>---  [ विशति ]  ----|</big>
#<big>---  [ उपविशति ] ----|</big>
#<big>---  [ नमति ]  ----|</big>
#<big>---  [ क्रीडति ] ----|</big>
#<big>---  [ हसति ] ----|</big>
#<big>--- [ धावति ] ----|</big>
#<big>--- [अर्चति ] ----|</big>
#<big>--- [ गायति ] ----|</big>
#<big>--- [ यच्छति ] ----|</big>
#<big>--- [ पचति ] ----|</big>
#<big>--- [ खादति ] ----|</big>
#<big>--- [ स्नाति ] ----|</big>
#<big>--- [ भ्रमति ] ----|</big>
#<big>--- [ पृच्छति ] ----|</big>
#<big>--- [ प्रक्षालयति ] ----|</big>
#<big>--- [ नृत्यति ] ----|</big>
#<big>--- [ पश्यति ] ----|</big>
===<big>'''क्रियापदानां क्रीडा |  परस्परसम्बद्धानि क्रियापदानि |'''</big>===
———————————————-
 
<big>गच्छति |</big>
 
<big>गच्छति आगच्छति |</big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति |</big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति  उत्तिष्ठति  पठति |</big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति श्रृणोति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति |</big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति | </big>
 
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति आनयति |</big> 
 
 
'''PAGE 11 PDF'''
----
----
Aurobind Padiyath
deletepagepermission, page_and_link_managers, teachers
2,636

edits

Retrieved from "https://worldsanskrit.net/wiki/Special:MobileDiff/20777"