13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bahuvacanakriyApadani: Difference between revisions
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bahuvacanakriyApadani (view source)
Revision as of 15:27, 26 May 2023
, 11 months agono edit summary
No edit summary |
No edit summary |
||
Line 427:
|<big>जानीमः</big>
|}
=== <big>वाक्यरचनां करोतु </big> ===
<big>यथा ---</big>
<big>एकवचनम् बहुवचनम्</big>
<big>एषः अस्ति । एते सन्ति।</big>
{| class="wikitable"
|+
| colspan="2" |<big>'''एकवचनम्'''</big>
| colspan="2" |<big>'''बहुवचनम्'''</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''प्रथमः पुरुषः'''</big>
| colspan="2" |<big>'''प्रथमः पुरुषः'''</big>
|-
|<big>एषः</big>
<big>एषा</big>
<big>एतत्</big>
<big>सः</big>
<big>सा</big>
<big>तत्</big>
<big>भवान्</big>
<big>भवति</big>
<big>बालकः</big>
<big>बालिका</big>
<big>मित्रम्</big>
<big>फलम्</big>
|
<big>अस्ति</big>
<big>पठति</big>
<big>लिखति</big>
|<big>एते</big>
<big>एताः</big>
<big>एतानि</big>
<big>ते</big>
<big>ताः</big>
<big>तानि</big>
<big>भवन्तः</big>
<big>भवत्यः</big>
<big>बालकाः</big>
<big>बालिकाः</big>
<big>मित्राणि</big>
<big>फलानि</big>
|
<big>सन्ति</big>
<big>पठन्ति</big>
<big>लिखन्ति</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''मध्यमः पुरुषः'''</big>
| colspan="2" |<big>'''मध्यमः पुरुषः'''</big>
|-
|
<big>त्वम् </big>
|<big>असि </big>
<big>पठसि</big>
<big>लिखसि</big>
|
<big>युवां</big>
|<big>स्थ</big>
<big>पठथ</big>
<big>लिखथ</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''उत्तमः पुरुषः'''</big>
| colspan="2" |<big>'''उत्तमः पुरुषः'''</big>
|-
|
<big>अहम् </big>
|<big>अस्मि </big>
<big>पठामि</big>
<big>लिखामि</big>
| <big> </big>
<big>वयं </big>
|<big>स्मः</big>
<big>पठामः</big>
<big>लिखामः</big>
|}
=== <big>बहुवचनक्रियापदनि ( अभ्यासः)</big> ===
<big>(वर्तमानकालः / लट्कारः)</big>
==== <big>अभ्यासः</big> ====
==== <big>उदाहरणारुपं रिक्तस्थानानि पुरयन्तु --- </big> ====
<big>१. सिंहः गर्जति --- सिंहाः गर्जन्ति</big>
<big>२. मूषकः खादति --- ---- -----</big>
<big>३. मृगः धावति --- ---- -----</big>
<big>४. बिडालः पिबति --- ---- -----</big>
<big>५. पिकः कूजति --- ---- -----</big>
<big>६. मय़ुरः नॄत्यति --- ---- -----</big>
<big>७. कृषकः कर्षति --- ---- -----</big>
<big>८. सैनिकः रक्षति --- ---- -----</big>
<big>९. अजा चरति --- ---- -----</big>
<big>१०. बाला वदति --- ---- -----</big>
<big>११. महिला गायति --- ---- -----</big>
<big>१२. अम्बा पचति --- ---- -----</big>
<big>१३. पुष्पं विकसति --- ---- -----</big>
<big>१४. छात्रः तिष्ठति --- ---- -----</big>
<big>१५. फलं पतति --- ---- -----</big>
<big>१६. वाहनं चलति --- ---- -----</big>
<big>१७. बालः हसति --- ---- -----</big>
<big>१८. ऋध्दः पश्यति --- ---- -----</big>
<big>१९. बालिका पठति --- ---- -----</big>
<big>२०. चोरः धावति --- ---- -----</big>
==== <big>यथोचितानि रूपाणि रिक्तस्थानेषु लिखन्तु --- </big> ====
# <big>पिबति --- पिबन्ति ।</big>
# <big>खादति --- -----</big>
# <big>----- --- धावन्ति ।</big>
# <big>जिघ्रति --- ----- ।</big>
# <big>----- --- पश्यन्ति ।</big>
# <big>नमति --- ----- ।</big>
# <big>गच्छति --- ----- ।</big>
# <big>----- --- रटन्ति ।।</big>
# <big>----- -- आरोहन्ति ।</big>
# <big>----- --- अर्चन्ति ।</big>
# <big>रक्षति --- ----- ।</big>
# <big>गायति --- ----- ।</big>
# <big>----- --- विकसन्ति ।</big>
# <big>----- --- चलन्ति ।</big>
# <big>----- --- हसन्ति ।</big>
# <big>स्नाति --- ----- ।</big>
# <big>पठति --- ----- ।</big>
# <big>नृत्यति --- ----- ।</big>
# <big>पतति --- ----- ।</big>
# <big>तिष्ठति --- -----।</big>
==== <big>उदाहरणानुसारं वाक्यानि लिखन्तु ---</big> ====
<big>एषः मयूरः अस्ति --- एते मयुराः सन्ति ।</big>
<big>मयूरः नृत्यति --- मयूराः नृत्यन्ति ।</big>
<big>एषः मयूरः नृत्यति --- एते मयूराः नृत्यन्ति ।</big>
# <big>एषः वानरः अस्ति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>वानरः आरोहति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एषः --- ----- --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एषः हंसः अस्ति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>हंसः तरति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>--- ---- ----- --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एषः सिंहः अस्ति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>सिंहः गर्जति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>--- --- ----- --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एषा बालिका अस्ति --- एताः ----- ----- ।</big>
# <big>बालिका पठति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एषा --- ----- --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एषा लेखिका अस्ति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>लेखिका लिखति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>--- --- ----- --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एषा कलिका --- --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>कलिका विकसति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>--- --- विकसति --- ----- ----- ----- । </big>
# <big>एतत् यानम् अस्ति --- एतानी ----- ----- ।</big>
# <big>यानम् भ्रमति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एतत् --- ----- --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एतत् फलं अस्ति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>फलम् पतति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एतत् --- --- --- ----- ----- ----- । </big>
# <big>एतत् मित्रं अस्ति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>मित्रं क्रीडति --- ----- ----- ----- ।</big>
# <big>एतत् --- --- --- ----- ----- ----- ।</big>
==== <big>अधोरेखाङ्कितस्य केवलं वचनपरिवर्तनं करोतु ---</big> ====
<big>यथाः</big>
<big>सः विद्यालये पठति । --- ते विद्यालये पठन्ति ।</big>
# <big>सा गृहे वसति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>एषः कार्यालये तिष्ठति । --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>लतायां पुष्पं विकसति । --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>भवान् क्रीडाङ्गणे क्रीडति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>भवती प्रतिदिनं नृत्यति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>वने सिहं गर्जति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>एषा चित्रं पश्यति । --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>बालः शालां गच्छति । --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>वानरः फलं खादति । --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>सा गीतं गायति । --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>सैनिकः देशं रक्षति । --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>लेखकः कथां कथयति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>नर्तिका गुरुवन्दनां नृत्यति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>त्वं चलचित्रं पश्यसि। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>अहं शीतपेयं पिबामि। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>बालिका मोदकं खादति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>अध्यापकः पाठं पाठयति । --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>अम्बा देवालयं गच्छति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>अर्चकः पूजां करोति। --- -- ------- ------- ।</big>
# <big>धनिकः धनं ददाति । --- -- ------- ------- ।</big>
==== <big>वचनपरिवर्तनं करोतु</big> ====
<big>१. बालकः पठति । --- बालकाः पठन्ति ।</big>
<big>२. गजः चलति । --- --------------- ।</big>
<big>३. भिक्षुकः अटति। --- --------------- ।</big>
<big>४. दीपः ज्वलति । --- --------------- ।</big>
<big>५. वृक्षः फलति । --- --------------- ।</big>
<big>६. बालिका प्रक्षालयति। --- --------------- ।</big>
<big>७. सर्पः सर्पति। --- --------------- ।</big>
<big>८. नेत्रं स्फुरति। --- --------------- ।</big>
<big>९. व्याघ्रः जिघ्रति। --- --------------- ।</big>
<big>१०. अनुजा वदति । --- --------------- ।</big>
<big>११. महराजाः आरोहति। --- --------------- ।</big>
<big>१२. नदी वहति। --- --------------- ।</big>
<big>१३. परिचारिका मार्जयति। --- --------------- ।</big>
<big>१४. अध्यापिका पाठयति। --- --------------- ।</big>
<big>१५. अग्रजा पृच्छति । --- --------------- ।</big>
<big>१६. छात्रा पश्यति । --- --------------- ।</big>
<big>१७. फलं पतति। --- --------------- ।</big>
<big>१८. देवी तुष्यति । --- --------------- ।</big>
<big>१९. यन्त्र् चलति । --- --------------- ।</big>
<big>२०. मयूरः नॄत्यति । --- --------------- ।</big>
| |||