13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/kartRpadayukta-kriyApadAni: Difference between revisions
No edit summary |
No edit summary |
||
(12 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानि}} |
{{DISPLAYTITLE:११. कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानि}} |
||
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
||
== '''<big>कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् (लट् – लकारः)</big>''' == |
== '''<big>कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् (लट् – लकारः)</big>''' == |
||
=== |
=== <big>'''लट्लकारः वर्तमानकालं सूचयति'''</big> === |
||
<big>वर्तमानः कालः इत्युक्ते यत् किमपि कार्यम् आरब्धम् आसीत् तत् कार्यम् इदानीम् अपि प्रचलत् अस्ति | </big> |
<big>वर्तमानः कालः इत्युक्ते यत् किमपि कार्यम् आरब्धम् आसीत् तत् कार्यम् इदानीम् अपि प्रचलत् अस्ति | </big> |
||
=== <big>वाक्यम्</big> === |
=== <big>'''वाक्यम्'''</big> === |
||
<big>वाक्ये कर्तृसूचकं पदं कर्तृपदम् |</big> <big>कर्तरिप्रयोगे कर्तृपदस्य प्रथमाविभक्तिः भवति |</big> |
<big>वाक्ये कर्तृसूचकं पदं कर्तृपदम् |</big> <big>कर्तरिप्रयोगे कर्तृपदस्य प्रथमाविभक्तिः भवति |</big> |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|+ |
||
Line 64: | Line 63: | ||
<big> </big> |
<big> </big> |
||
=== |
==='''<big>अभ्यासः</big> <big>-</big> <big>कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम्</big>''' === |
||
==== |
====<big>'''चित्रं दृष्ट्वा वाक्यानि लिखतु'''</big>==== |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|+ |
||
Line 94: | Line 93: | ||
<big>बालकः</big> |
<big>बालकः</big> |
||
<big>बाला</big> |
<big>बाला</big> |
||
| |
|[[File:Gachati.jpg|frameless|143x143px]] |
||
|<big><nowiki>एषा गच्छति |</nowiki></big> |
|<big><nowiki>एषा गच्छति |</nowiki></big> |
||
Line 106: | Line 105: | ||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:Agachati.jpg|frameless|174x174px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:Kridati.jpg|frameless|168x168px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:Khadati.jpg|frameless|153x153px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:Pashyati.jpg|frameless|163x163px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:Nrutyati.jpg|frameless|160x160px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:BhavAn kathayati.png|frameless|208x208px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
Line 151: | Line 150: | ||
==='''अभ्यासः'''=== |
|||
=== |
==='''अधः लिखितानि नामानि क्रियापदानि चित्राणि च परिशीलयतु। कः / का किं करोति इति लिखतु।'''=== |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|+ |
||
Line 158: | Line 157: | ||
|'''<big>क्रियापदानि</big>''' |
|'''<big>क्रियापदानि</big>''' |
||
|- |
|- |
||
|<big>लेखिका, विदूषकः, पत्रकारः,</big> <big>वृद्धः, गजः,</big> <big>नर्तकः</big><big>,</big> <big>छात्रः</big><big>,</big> <big>गायिका, |
|<big>लेखिका, विदूषकः, पत्रकारः,</big> <big>वृद्धः, गजः,</big> <big>नर्तकः</big><big>,</big> <big>छात्रः</big><big>,</big> <big>गायिका, सैनिकः</big> |
||
|<big>चलति, नृत्यति, हसति, यच्छति,</big> <big>गायति, रक्षति</big><big>, लिखति,</big> <big>पश्यति</big><big>, आगच्छति</big> |
|<big>चलति, नृत्यति, हसति, यच्छति,</big> <big>गायति, रक्षति</big><big>, लिखति,</big> <big>पश्यति</big><big>, आगच्छति</big> |
||
|} |
|} |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|+ |
||
| |
|१. |
||
[[File:Vidūṣakaḥ.jpeg|frameless|167x167px]] |
[[File:Vidūṣakaḥ.jpeg|frameless|167x167px]] |
||
| |
| |
||
Line 232: | Line 231: | ||
⚫ | |||
⚫ | |||
'''<big>यथा -</big>''' |
'''<big>यथा -</big>''' |
||
Line 241: | Line 239: | ||
<big>(आगच्छति) --- 2. अहम् आगच्छामि |</big> |
<big>(आगच्छति) --- 2. अहम् आगच्छामि |</big> |
||
<big>(पठति] --- 3. अहं पठामि|</big> |
<big>(पठति] --- 3. अहं पठामि |</big> |
||
# <big>--- [लिखति] ----|</big> |
# <big>--- [ लिखति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [पतति] ----|</big> |
# <big>--- [ पतति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [निन्दति] ----|</big> |
# <big>--- [ निन्दति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [विशति] ----|</big> |
# <big>--- [ विशति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [उपविशति] ----|</big> |
# <big>--- [ उपविशति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [नमति] ----|</big> |
# <big>--- [ नमति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [क्रीडति] ----|</big> |
# <big>--- [ क्रीडति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [हसति] ----|</big> |
# <big>--- [ हसति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [धावति] ----|</big> |
# <big>--- [ धावति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [अर्चति] ----|</big> |
# <big>--- [अर्चति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [गायति] ----|</big> |
# <big>--- [ गायति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [यच्छति] ----|</big> |
# <big>--- [ यच्छति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [पचति] ----|</big> |
# <big>--- [ पचति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [खादति] ----|</big> |
# <big>--- [ खादति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [स्नाति] ----|</big> |
# <big>--- [ स्नाति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [भ्रमति] ----|</big> |
# <big>--- [ भ्रमति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [ |
# <big>--- [ पृच्छति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [प्रक्षालयति] ----|</big> |
# <big>--- [ प्रक्षालयति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [नृत्यति] ----|</big> |
# <big>--- [ नृत्यति ] ----|</big> |
||
# <big>--- [पश्यति ----|</big> |
# <big>--- [ पश्यति ] ----|</big> |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
———————————————- |
|||
<big>गच्छति |</big> |
<big>गच्छति |</big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |</big> |
<big>गच्छति आगच्छति |</big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति |</big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति | </big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति |</big> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति श्रृणोति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति |</big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति आनयति |</big> |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
'''<big>[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/0/07/PAGE_11_PDF.pdf कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PDF]</big>''' |
|||
⚫ | |||
'''<big>[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/011%20-%20Karthrupadayukth%20Kriyapadani.ppsx कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PPTX with audio]</big>''' |
|||
⚫ | |||
'''<big>[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/011%20-%20Karthrupadayukth%20Kriyapadani%20NA.ppsx कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PPTX without audio]</big>''' |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति | </big> |
|||
'''PAGE 11''' |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदितिपश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति आनयति |</big> |
Latest revision as of 20:31, 6 April 2024
![](http://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/thumb/e/e9/Home_13-2023.png/48px-Home_13-2023.png)
कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् (लट् – लकारः)
लट्लकारः वर्तमानकालं सूचयति
वर्तमानः कालः इत्युक्ते यत् किमपि कार्यम् आरब्धम् आसीत् तत् कार्यम् इदानीम् अपि प्रचलत् अस्ति |
वाक्यम्
वाक्ये कर्तृसूचकं पदं कर्तृपदम् | कर्तरिप्रयोगे कर्तृपदस्य प्रथमाविभक्तिः भवति |
उदाहरणानि |
---|
बालकः वदति | |
शिष्यः नमति | |
अग्रजः वदति | |
जनकः पश्यति | |
पुत्रः गच्छति | |
बाला पठति | |
गायिका गायति | |
अनुजा क्रीडति | |
अम्बा पचति | |
रमा नृत्यति | |
फलं पतति | |
पुष्पं विकसति | |
मित्रं यच्छति | |
जलं स्रवति | |
नयनं स्फुरति | |
अहं गच्छामि | |
अहम् आगच्छामि | |
अहं पठामि | |
अहं हसामि | |
अहं वदामि | |
अहं खादामि | |
अहं नमामि | |
अहं क्रीडामि | |
अहं ध्यायामि | |
अभ्यासः - कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम्
चित्रं दृष्ट्वा वाक्यानि लिखतु
कर्ता | क्रियाः | वाक्यम् |
एषः एषा एतत् सः सा तत् भवान् भवती छात्रः बालकः बाला |
एषा गच्छति |
सा गच्छति | बालिका गच्छति | | |
अभ्यासः
अधः लिखितानि नामानि क्रियापदानि चित्राणि च परिशीलयतु। कः / का किं करोति इति लिखतु।
नामपदानि | क्रियापदानि |
लेखिका, विदूषकः, पत्रकारः, वृद्धः, गजः, नर्तकः, छात्रः, गायिका, सैनिकः | चलति, नृत्यति, हसति, यच्छति, गायति, रक्षति, लिखति, पश्यति, आगच्छति |
१. | २. |
३ | ||
४. |
५. |
६. | ||
७. |
८. |
९. |
यथा - 1. विदूषकः हसति | | 2. --------- | | 3. ---------- | |
4. ---------- | | 5. ---------- | | 6. ---------- | |
7. ---------- | | 8. ---------- | | 9. ---------- | |
उदाहारणानुसारं लट्लकारे उत्तमपुरुषे एकवचनान्त-रूपम् उपयुज्य वाक्यानि लिखतु
यथा -
(गच्छति) ----- 1. अहं गच्छामि |
(आगच्छति) --- 2. अहम् आगच्छामि |
(पठति] --- 3. अहं पठामि |
- --- [ लिखति ] ----|
- --- [ पतति ] ----|
- --- [ निन्दति ] ----|
- --- [ विशति ] ----|
- --- [ उपविशति ] ----|
- --- [ नमति ] ----|
- --- [ क्रीडति ] ----|
- --- [ हसति ] ----|
- --- [ धावति ] ----|
- --- [अर्चति ] ----|
- --- [ गायति ] ----|
- --- [ यच्छति ] ----|
- --- [ पचति ] ----|
- --- [ खादति ] ----|
- --- [ स्नाति ] ----|
- --- [ भ्रमति ] ----|
- --- [ पृच्छति ] ----|
- --- [ प्रक्षालयति ] ----|
- --- [ नृत्यति ] ----|
- --- [ पश्यति ] ----|
क्रियापदानां क्रीडा | परस्परसम्बद्धानि क्रियापदानि |
गच्छति |
गच्छति आगच्छति |
गच्छति आगच्छति उपविशति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति श्रृणोति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति आनयति |
कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PDF
कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PPTX with audio
कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PPTX without audio
PAGE 11