|
=== <big>पठत अवगच्छत च -</big> ===
1. सः ______ इच्छति (पठनम्) । सः पठितुम् इच्छति |
==== ' इच्छते , शक्नोति च ' प्रयोगे तुमुन् ====
2. सः ______ इच्छति (गानम्) । सः गातुम् इच्छति |
रामनाथः लेखनम् इच्छति। ———> रामनाथः लेखितुम् इच्छति।
माला पठनम् इच्छति। ———> माला पठितुम् इच्छति।
3. सः ______ इच्छति (लेखनम्) । सः लेखितुम् इच्छति |
राघवः पानम् इच्छति। ———> राघवः पातुम् इच्छति।
4.सः ______ इच्छति (कथनम्) । सः लेखितुम् इच्छति |
गीता हसनम् इच्छति। ———> गीता हसितुम् इच्छति।
5.सः ______ इच्छति (गमनम्) । सः गन्तुम् इच्छति |
रिषभः क्रीडनम् इच्छति। ———> रिषभः क्रीडितुम् इच्छति।
6.सः ______ इच्छति (पानम्) । सः पातुम् इच्छति |
7.सः ______ इच्छति (खादनम्) । सः खदितुम् इच्छति |
लता (गानम्) गातुं शक्नोति।
8.सः ______ इच्छति (दानम्) । सः दातुम् इच्छति |
राधा ( नर्तनम्) नर्तितुं शक्नोति।
9.सः ______ इच्छति (हसनम्)। सः हसितुम् इच्छति |
बालकः ( धावनम्) धावितुं शक्नोति।
10. सः ______ इच्छति (चलनम्) । सः चलितुम् इच्छति |
धनिकः ( दानम्) दातुं शक्नोति।
11. सः ______ इच्छति (क्रीडनम्) । सः क्रीडितुम् इच्छति |
शिष्यः श्लोकान् (पठनम्) पठितुं शक्नोति।
12. सः ______ इच्छति (धावनम्) । सः धावितुम् इच्छति |
13. सः ______ इच्छति (करणम्) । सः कर्तुम् इच्छति |
14. सः ______ इच्छति (दर्शनम्) । सः द्रष्टुम् इच्छति |
15. सः ______ इच्छति (अर्चनम्) । सः अर्चितुम् इच्छति |
=== <big>अभ्यासः</big> ===
<big>'''1. कोष्ठगतशब्दान् तुमुन्नन्तपदेषु परिवर्त्य रिक्तस्थानानि पूरयन्तु ।'''</big>
<big>'''1. कोष्ठगतशब्दान् तुमुन्नन्तपदेषु परिवर्त्य रिक्तस्थानानि पूरयन्तु ।'''</big>
१. राजेशः ______ इच्छति (कथनम्) ।
१. अहं '''पठितुं''' विद्यालयं गच्छामि । (पठनार्थम्)
२. रमेशः ______ इच्छति (गमनम्) ।
२. सः ……………………………………… गच्छति । (शयनार्थम्)
३. शिशुः ______ इच्छति (खादनम्) ।
३। ते ……………………………………… गच्छन्ति । (वन्दनार्थम्)
४. बालकः ______ इच्छति (चलनम्) ।
४। ताः ……………………………………… मन्दिरं गच्छन्ति । (अर्चनार्थम्)
५. कर्मकारः कर्मं______ इच्छति (करणम्) ।
५। बिडालः ………………………………… भोजनार्थम् प्रविशति । (खादनार्थम्)
६. अहं '''______''' विद्यालयं गच्छामि । (पठनार्थम्)
६। मूषकः ……………………………………… आगच्छति । (कर्तनार्थम्)
७. देवदत्तः ______ गच्छति । (शयनार्थम्)
७। कृषकः ……………………………………… क्षेत्रं गच्छति । (कर्षनार्थम्)
७. शिष्याः ______ गच्छन्ति । (वन्दनार्थम्)
८। ते ……………………………………… द्वारे तिष्ठन्ति । (रक्षनार्थम्)
८. भक्ताः ______ मन्दिरं गच्छन्ति । (अर्चनार्थम्)
९। वयं ……………………………………… प्रातः उत्तिष्ठामः । (स्मरणार्थम्)
९. मूषकः ______ भोजनालयं प्रविशति । (खादनार्थम्)
१०। एते विश्वनाथमन्दिरं ……………………………… काशीं गच्छन्ति । (दर्शनार्थम्)
१०. आरक्षकाः ______ द्वारे तिष्ठन्ति । (रक्षनार्थम्)
११। सा ……………………………………… पाकशालां गच्छति । (पचनार्थम्)
१२। युवकः चायं ……………………………………… उपाहारगृहं गच्छति । (पानार्थम्)
==== <big>'''2. कोष्ठे दत्तेन धातुना सह तुमुन्-प्रत्ययं योजयित्वा उचितं रूपं रिक्ते स्थाने लिखन्तु ।'''</big> ====
१। सः अत्र ……………………………………… शक्नोति । (स्था)
२। सः एतत् पुस्तकं ……………………………………… शक्नोति । (पठ्)
३। किं, सः अस्मिन् आसने ……………………………… शक्नोति ? (उपविश्)
४। अहं गीताम् ………………………………… शक्नोमि । (उपदिश्)
५। किम्, इदानीं सः गृहं ……………………………………… न शक्नोति ? (गम्)
६। न हि, इदानीं सः गृहं ……………………………………… न शक्नोति । (गम्)
७। किम्, अहम् अत्र ……………………………… शक्नोमि ? (आगम्)
८। किम्, अहम् एकं चलचित्रं ……………………………… शक्नोमि ? (दृश्)
९। किं, भवती एकं गीतं ……………………………………… शक्नोति ? (गा)
१०। सः वृक्षम् ……………………………… शक्नोति । (आरुह्)
११। ताः नृत्यं ……………………………………… शक्नुवन्ति । (कृ)
१२। अहं काव्यं ………………………………… न शक्नोमि । (लिख्)
१३। त्वं ……………………………………… न शक्नोषि । (पच्)
१४। ते छात्रे ……………………………………… शक्नुतः । (नृत्)
१५। मूषकः बिलं ………………………………… शक्नोति । (प्रविश्)
==== <big>'''3. कोष्ठके प्रदत्तैः धातुभिः सह तुमुन् प्रत्ययं संयोज्य यथोदाहरणं रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -'''</big> ====
१। वयं नर्त्तितुम् इच्छामः । (नृत्)
२। सः ……………………………………… इच्छति । (खाद्)
३। ते गृहं ……………………………………… इच्छन्ति । (गम्)
४। यूयं किं ……………………………………… इच्छथ । (कृ)
५। रमा प्राङ्गणे ……………………………………… इच्छति । (क्रीड्)
६। देवेशः चलचित्रं ……………………………………… इच्छति । (दृश्)
७। सः आसने ……………………………………… इच्छति । (उपविश्)
१. गोविन्दः तत्र ______ शक्नोति । (स्था)
८। सः श्लोकं ……………………………………… इच्छति । (श्राव्)
२. बालिका एतत् पुस्तकं ______ शक्नोति ।(पठ्)
९। सः गीतं ……………………………………… इच्छति । (गा)
३. यूयं गीताम् ______ शक्नुथ । (उपदिश्)
१०। सः वस्त्राणि ……………………………………… इच्छति । (प्रक्षालय्)
४. वानरः वृक्षम् ______ शक्नोति । (आरुह्)
११। सः समाचारं ……………………………………… इच्छति । (श्रु)
५. सर्पः बिलं ______ शक्नोति । (प्रविश्)
१२। सः उत्तरं ……………………………………… इच्छति । (ज्ञा)
|