४५. शरिरावयवनामानि

Home

शरीरावयवनामानि

क्र.	संस्कृतम्	English
१	मस्तकम्	Head
२	केशः	Hair
३	शिखा वेणी	Lock of hair on the crown of the head [in male]. Braided hair [in female].
४	ललाटम्	Forehead
५	भ्रूः	Eyebrow
६	नयनम्	Eye
७	नासिका	Nose
८	मुखम् / आस्यम्	Mouth
९	ओष्ठः	Upper lip
१०	अधरः	Lower lip
११	जिह्वा	Tongue
१२	कर्ण: / श्रवणम्	Ear
१३	चुबुकम्	Chin
१४	श्मश्रु	Beard, Mustache
१५	कण्ठः	Throat
१६	ग्रीवा	Neck
१७	स्कन्धः	Shoulder
१८	भुजा / बाहुः	Arm
१९	कफोणिः	Elbow
२०	करः / हस्तः	Hand
२१	मणिबन्धः	Wrist
२२	अङ्गुष्ठः	Thumb
२३	अङ्गुल्यः	Finger
२४	वक्षः	Breast
२५	उरः	Chest
२६	उदरम्	Abdomen
२७	नितम्बः	Buttock
२८	उरुः	Thigh
२९	जानु	Knee
३०	टङ्का	Leg
३१	पीठिका	Calf / back side of the leg
३२	घुटिका	Ankle
३३	पादः /चरणः / चरणम्	Foot
३४	पादतलः /पादतलम्	Bottom of the foot
३५	पार्ष्णिः	Heel
३६	पादाङ्गुष्ठः	Toe

शरीरावयवनामानि अभ्यासः

१) अधोदत्ते कोष्टके शरिरावयवस्य नामानि अन्वेषयन्तु ---

धः	रौ	ऋ	फै	म्	ण	बो	म्	हः	षी	झ	शः	यी	झा	सु
फी	टौ	च	र	णः	ढै	छु	दू	सु	जै	थौ	दू	थू	ञं	ठू
झा	थू	जं	छि	ची	लौ	अ	डो	टु	थि	णै	खा	ढ	टि	दं
रा	लौ	न	षी	खा	अ	ङ्गु	ल्यः	त्र	षी	रा	टौ	श्र	ङी	टु
ऋ	श्म	य	छि	बं	ऋ	ष्ठः	ला	बं	ण	ओ	बं	व	क्षः	झ
खा	ढै	न	षौ	ण	छु	थू	ट	फै	श्म	षौ	ष्ठौ	ण	रौ	मी
मु	ख	म्	शः	म	स्त	क	म्	रौ	ची	पा	थि	म्	सि	यी
ण	यी	षी	रौ	णि	बं	ची	षी	ञं	ण	दः	हु	फै	छि	ठू
जं	स्क	न्धः	फै	ब	षौ	रा	छि	बा	हु:	षी	षौ	ह	स्तः	थौ
लौ	ण	छु	णो	न्धः	छु	श्म	श्रु	खा	ऋ	ण	खा	ण	दू	टौ
जि	व्हा	छं	बो	छि	शि	छं	लौ	ढै	डो	के	लौ	उ	रुः	णै
षौ	ची	लौ	यी	ढै	फी	खा	जै	सु	जै	शः	ऋ	द	झा	ऋ
ना	जं	नि	त	म्बः	झा	ढै	भु	ढ	बो	रा	उ	र:	स	हः
भी	टौ	लौ	ऋ	भ्रू	श्म	थि	जा	नुः	ठू	षी	ची	म्	थू	फी
छं	वा	भ्रू	ढै	वौ	झा	ञं	षी	ची	ण	छं	ङी	टु	थौ	दू
म्	ग्री	वा	झा	ऋ	दू	ना	सि	का	दं	रा	क	फो	णिः	हु
फी	ऋ	टु	जै	सु	म्	थि	ठू	थू	णै	थू	ण्ठः	मी	शो	म्
				[ Puzzle created by Sameer Talar]

शरीरावयवनामानि -

मस्तकम्	केशः	शिखा	चरणः	कफोणीः	बाहु:	जिह्वा	ग्रीवा	उदरम्	उरुः
ललाटम्	भ्रूवौ	नयनम्	मणिबन्धः	हस्तः	अङ्गुष्ठः	कण्ठः	श्मश्रु	जानु	नाभी
नासिका	मुखम्	ओष्ठौ	अङ्गुल्यः	वक्षः	उर:	श्रवणम्	स्कन्धः	नितम्बः	पादः

अभ्यासः

उत्तरम् - शरीरावयवनामानि-

२) उचितेन क्रमानुसारेण शरीरस्य अवयवानां नामानि लिखतु ---

शरीरावयवस्य नामानि
अङ्गुष्ठः, अङ्‌गुल्यः उदरम्, ऊरुः, ओष्ठौ, करः, कफोणिः, केशः, ग्रीवा, घुटिका, चरणः, जानु, नयनम्, नासिका, नितम्बः, पादः, पादतलम्, पादाङ्‍गुष्ठः, पार्ष्णिः, पीठिका, भुजा , मणिबन्धः मस्तकम्, ललाटम्, वक्षः, स्कन्धः
	१) --------------- \| २) --------------- \| ३) --------------- \| ४) --------------- \| ५) --------------- \| ६) --------------- \| ७) --------------- \| ८) --------------- \| ९) --------------- \| १०) --------------- \| ११) --------------- \| १२) --------------- \| १३) --------------- \| १४) --------------- \| १५) --------------- \| १६) --------------- \| १७) --------------- \| १८) --------------- \| १९) --------------- \| २०) --------------- \| २१) --------------- \| २२) --------------- \| २३) --------------- \| २४) --------------- \| २५) --------------- \| २६) --------------- \|
^{Reproduced with permission from Professor Madanmohan Jhaa.} ^{Assistance from Sameer Talar for creating the puzzle.}

उत्तरम् - शरीरावयवनामानि

PAGE 45