6---sArvadhAtukaprakaraNam-anadantam-aGgam/12---tinganteShu-halsandhi-kAryANi---saMgrahaH
6---sArvadhAtukaprakaraNam-anadantam-aGgam/12---tinganteShu-halsandhi-kAryANi---saMgrahaH
[WORK IN PROGRESS]
ध्वनिमुद्रणानि--
2018-वर्गः
१) dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-1_sakAre-pare_2018-08-29
२) dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-2_takAre-thakAre-ca-pare_2018-09-05
३) dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-3_sa-ta-tha-cintanam_+_dhakAre-pare_2018-09-12
४) dhAtu-pAThe-hal-sandhi-samagra-cintanam-4_dhakAre-pare_+_vishiShTAbhyAsaH---लोलुञ्च्-लटि_2018-09-19
2015-वर्गः
१) dhAtu-pAThe hal-sandhi-saMgrahaH-1__2015-07-01
२) dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-1_sakArAdi-pare_2015-07-08
३) dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-2_takArAdi-pare_thakArAdi-pare-ca_2015-07-15
४) dhAtu-pAThe_hal-sandhi-saMgrahaH-3_dhakArAdi-pare_2015-07-22
हलन्तधातुभ्यः प्रमुखतः स्, त्, थ्, ध् इत्येषु अक्षरेषु परेषु प्रमुखसन्धिकार्याणि भवन्ति | अधः एषां सन्धीनां सङ्ग्रहः |
सकारादौ प्रत्यये परे सन्धिकार्याणि
| पूर्ववर्णः | आदेशः | कार्यम् | सूत्रम् | उदाहरणम् |
| क् + स् | क् + ष् | सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | शक् + स्यति → शक्ष्यति |
| ख् + स् | क् + ष् | खकारस्य चर्त्वेन कः | खरि च | लेलेख् + सि → लेलेक् + सि |
| सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | → लेलेक्षि | ||
| ग् + स् | क् + ष् | गकारस्य चर्त्वेन कः | खरि च | तात्वङ्ग् + सि → तात्वङ्क् + सि |
| सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | → तात्वङ्क्षि | ||
| घ् + स् | क् + ष् | घकारस्य चर्त्वेन कः | खरि च | जाघघ् + सि → जाघक् + सि |
| सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | → जाघक्षि | ||
| च् + स् | क् + ष् | चकारस्य कुत्वेन कः | चोः कुः | पच् + स्यति → पक् + स्यति |
| सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | → पक्ष्यति | ||
| छ् + स् | क् + ष् | छकारस्य शत्वं, व्रश्चादिना च षत्वम् | च्छ्वोः शूडनुनासिके | प्रच्छ् + स्यति → प्रश् + स्यति |
| तस्य ककारादेशः | व्रश्चभ्रस्जसृज... | → प्रष् + स्यति | ||
| सकारस्य षत्वम् | षढोः कः सि | → प्रक् + स्यति | ||
| आदेशप्रत्यययोः | → प्रक्ष्यति | |||
| ज् + स् | क् + ष् | जकारस्य कुत्वेन गः | चोः कुः | त्यज् + स्यति → त्यग् + स्यति |
| तस्य चर्त्वेन कः | खरि च | → स्यक् + स्यति | ||
| सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | → त्यक्ष्यति | ||
| झ् + स् | क् + ष् | झकारस्य कुत्वेन गः | चोः कुः | जझर्झ् + सि → जाझर्घ् + सि |
| तस्य चर्त्वेन कः | खरि च | → जाझर्क् + सि | ||
| सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | → जाझर्क्षि | ||
| ट् + स् | ट् + स् | टकारस्य चर्त्वे टकार एव भवति | ष्टुना ष्टुः | नानट् + सि → नानट्षि |
| ठ् + स् | ट् + स् | ठकारस्य चर्त्वेन टकारः | ष्टुना ष्टुः | लोलुण्ठ् + सि → लोलुण्ठ् + षि |
| खरि च | → लोलुण्ट्षि | |||
| ड् + स् | ट् + स् | डकारस्य चर्त्वेन टकारः | ष्टुना ष्टुः | जागण्ड् + सि → जागण्ड् + षि |
| खरि च | → जागण्ट्षि | |||
| ढ् + स् | क् + स् | ढकारस्य ककारादेशः | षढोः कः सि | लेढ् + सि → लेक् + सि |
| सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | → लेक्षि | ||
| त् + स् | त् + स् | तकारस्य चर्त्वे तकार एव भवति | खरि च | चाचत् + सि → चाचत्सि |
| थ् + स् | त् + स् | थकारस्य चर्त्वेन तकारः | खरि च | सामन्थ् + सि → सामन्त्सि |
| द् + स् | त् + स् | दकारस्य चर्त्वेन तकारः | खरि च | अद् + सि → अत्सि |
| ध् + स् | त् + स् | धकारस्य चर्त्वेन तकारः | खरि च | क्रोध् + स्यति → क्रोत्स्यति |
| न् + स् | ं + स् | नकारस्य अनुस्वारादेशः | नश्चापदान्तस्य | मन् + स्यते → मंस्यते |
| झलि | ||||
| प् + स् | प् + स् | पकारस्य चर्त्वे पकार एव भवति | खरि च | तप् + स्यति → तप्स्यति |
| फ् + स् | प् + स् | फकारस्य चर्त्वेन पकारः | खरि च | जोगुम्फ् + सि → जोगुम्प्सि |
| ब् + स् | प् + स् | बकारस्य चर्त्वेन पकारः | खरि च | लालम्ब् + सि → लालम्प्सि |
| भ् + स् | प् + स् | भकारस्य चर्त्वेन पकारः | खरि च | लभ् + स्यते → लप्स्यते |
| य् + स् | स् | यकारस्य लोपः | लोपो व्योर्वलि | जाहय् + सि → जाहसि |
| र् + स् | र् + ष् | रेफस्य किमपि कार्यं न, सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | जागर् + सि → जागर्षि |
| ल् + स् | ल् + ष् | लकारस्य किमपि कार्यं न, सकारस्य षत्वम् | आदेशप्रत्यययोः | पम्फुल् + सि → पम्फुल्षि* |
| व् + स् | स् | वकारस्य लोपः | लोपो व्योर्वलि | अवसरः नास्ति |
| श् + स् | क् + ष् | शकारस्य व्रश्चादिना षः, तस्य ककारादेशः, सकारस्य षत्वम् | व्रश्चभ्रस्जसृज... | क्रोश् + स्यति → क्रोष् + स्यति |
| षढोः कः सि | → क्रोक् + स्यति | |||
| आदेशप्रत्यययोः | → क्रोक्ष्यति | |||
| ष् + स् | क् + ष् | षकारस्य ककारादेशः, सकारस्य षत्वम् | षढोः कः सि | चरीकर्ष + सि → सरीकर्क् + सि |
| आदेशप्रत्यययोः | → चरीकर्क्षि | |||
| स् + स् | स् + स् | १. सार्वधातुके सकारे परे न किमपि | सः स्यार्धधातुके | चकास् + सि → चकास्सि |
| त् + स् | २. आर्धधातुके सकारे परे पूर्वसकारस्य तकारादेशः | वस् + स्यति → वत्स्यति |
| पूर्ववर्णः | आदेशः | कार्यम् | सूत्रम् | उदाहरणम् |
| ह् + स् | क् + ष् | १. हकारस्य ढकारः, तस्य ककारादेशः, सकारस्य षत्वम् | हो ढः | लिह् → लेह् + सि → लेढ् + सि |
| षढोः कः सि | → लेक् + सि | |||
| आदेशप्रत्यययोः | → लेक्षि | |||
| क् + ष् | २. यदि धातुः दकारादि | दादेर्धातोर्घः | दुह् → दोह् + स्यति → दोघ् + स्यति | |
| तर्हि हकारस्य घकारः | एकाचो बशो... | → धोघ् + स्यति | ||
| दकारस्य भष्भावः, घकारस्य | खरि च | → धोक् + स्यति | ||
| चर्त्वेन ककारः, सकारस्य | आदेशप्रत्यययोः | → धोक्ष्यति | ||
| षत्वम् | ||||
| क् + ष् | ३. द्रुह्, मुह्, स्नुह्, स्निह् | वा द्रुहमुहष्णुहष्णिहाम् | मुह् → मोह् + स्यति → मोघ् + स्यति | |
| एषां धातूनां हकारस्य विकल्पेन घकारः, तस्य चर्त्वेन ककारः, सकारस्य षत्वम् | खरि च | → मोक् + स्यति | ||
| आदेशप्रत्यययोः | → मोक्ष्यति | |||
| पक्षे ढकारः, तस्य ककारादेशः, सकारस्य षत्वम् | ||||
| हो ढः | ||||
| मोह् + स्यति → मोढ् + स्यति | ||||
| षढोः कः सि | ||||
| → मोक् + स्यति | ||||
| आदेशप्रत्यययोः | ||||
| → मोक्ष्यति | ||||
| क् + ष् | ४. नह्-धातोः हकारस्य धकारादेशः, तस्य चर्त्वेन तकारः | नहो धः | नह् + स्यति → नध् + स्यति | |
| खरि च | → नत्स्यति |
| पूर्ववर्णाः | आदेशः |
| क्, ख्, ग्, घ्, च्, छ्, ज्, झ्, ढ्, श्, ष्, ह् | क् |
| ट्, ठ्, ड् | ट् |
| त्, थ्, द्, ध् | त् |
| प्, फ्, ब्, भ् | प् |
| म्, न् | अनुस्वारः |
| य्, व् | लोपः |
| र्, ल् | न किमपि |
| स् | सार्वधातुके सकारे न किमपि,
आर्धधातुके परे तकारः |