04---aShTAdhyAyI-paricayaH/06---kRut-pratyayAH-api-sArvadhAtukAH-ArdhadhAtukAshca: Difference between revisions
04---aShTAdhyAyI-paricayaH/06---kRut-pratyayAH-api-sArvadhAtukAH-ArdhadhAtukAshca
Content added Content deleted
No edit summary |
No edit summary |
||
| Line 95: | Line 95: | ||
<big><br /> |
<big><br /> |
||
a) विकरणप्रत्ययेन गुणकार्यम्— भ्वादिगणे, चुरादिगणे च | भू + शप् + अत् → '''सार्वधातुकार्धधातुकयोः''' इत्यनेन इगन्त-धातोः इकः गुणः → भो + अ + अत् → भव + अत् → भवत्, पुंसि भवन् | |
a) विकरणप्रत्ययेन गुणकार्यम्— भ्वादिगणे, चुरादिगणे च | भू + शप् + अत् → '''सार्वधातुकार्धधातुकयोः''' इत्यनेन इगन्त-धातोः इकः गुणः → भो + अ + अत् → भव + अत् → भवत्, पुंसि भवन् | चुर् + इ → चोरि + शप् + अत् → '''सार्वधातुकार्धधातुकयोः''' इत्यनेन इगन्त-धातोः इकः गुणः → चोरे + अ + अत् → चोरय + अत् → चोरयत्, पुंसि चोरयन् |</big> |
||
<big>b) विकरणप्रत्ययस्य लोपे सति शतृ-प्रत्ययेन इयङ्/उवङ् आदेशः— अदादिगणे जुहोत्यादिगणे च | ब्रू + अत् → शपः लुक् (लोपः) → ब्रू + अत् → '''अचि श्नुधातुभ्रुवां य्वोरियङुवङौ''' (६.४.७७) इत्यनेन उ/ऊकारान्तधातुरूपि-अङ्गस्य उ/ऊकारस्य स्थाने उवङ् आदेशः → ब्र् + उव + अत् → ब्रुव् + अत् → ब्रुवत् (पुंसि ब्रुवन्) | जुहोत्यदौ अपि तथा; अत्र ह्री-धातुः इकारान्तः अतः इयङ्— ह्री → जिह्री + अत् → जिह्र् + इय् + अत् → जिह्रियत्</big> |
<big>b) विकरणप्रत्ययस्य लोपे सति शतृ-प्रत्ययेन इयङ्/उवङ् आदेशः— अदादिगणे जुहोत्यादिगणे च | ब्रू + अत् → शपः लुक् (लोपः) → ब्रू + अत् → '''अचि श्नुधातुभ्रुवां य्वोरियङुवङौ''' (६.४.७७) इत्यनेन उ/ऊकारान्तधातुरूपि-अङ्गस्य उ/ऊकारस्य स्थाने उवङ् आदेशः → ब्र् + उव + अत् → ब्रुव् + अत् → ब्रुवत् (पुंसि ब्रुवन्) | जुहोत्यदौ अपि तथा; अत्र ह्री-धातुः इकारान्तः अतः इयङ्— ह्री → जिह्री + अत् → जिह्र् + इय् + अत् → जिह्रियत्</big> |
||