12---vyAvahArikii-shikShikA/satatamsantatam: Difference between revisions
m (Aurobind Padiyath moved page सततम्, सन्ततम् to सततम्, सन्ततम् over a redirect without leaving a redirect) |
m (Protected "सततम्, सन्ततम्" ([Edit=Allow only administrators] (indefinite) [Move=Allow only administrators] (indefinite))) |
||
| (One intermediate revision by one other user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:सततम्, सन्ततम्}} |
{{DISPLAYTITLE:सततम्, सन्ततम्}} |
||
'''<big>विषयः'''—''' सततम्, सन्ततम्</ |
'''<big>विषयः'''—''' <u>सततम्, सन्ततम्</u>'''</big> |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
<big>- सततम् इति प्रयोक्तव्यम् उत सन्ततम् इति संशये सति उभयथापि प्रयोगः नैव दोषाय |</big> |
<big>- सततम् इति प्रयोक्तव्यम् उत सन्ततम् इति संशये सति उभयथापि प्रयोगः नैव दोषाय |</big> |
||
Latest revision as of 23:52, 18 July 2021
विषयः— सततम्, सन्ततम्
प्रश्नः
"सः सततं कार्यं करोति" उत "सः सन्ततं कार्यं करोति"? कः प्रयोगः साधुः?
उत्तरम्
- सततम् इति प्रयोक्तव्यम् उत सन्ततम् इति संशये सति उभयथापि प्रयोगः नैव दोषाय |
उभयत्र च अर्थः समानः-- "सः निरन्तरं कार्यं करोति" |
- सम् + तत इति दशायां समो वा हितततयोः इति वार्तिकेन 'तत' परे विकल्पेन मलोपः | तेन सतत इति भवति |
- मलोपाभावे सम् + तत इति दशायां मस्य अनुस्वारः नश्चापदान्तस्य झलि (८.३.२४) सूत्रेण | सम् + तत -> संतत |
- तदनन्तरं परसवर्णादेशः च अनुस्वारस्य ययि परसवर्णः (८.४.५८) सूत्रेण | संतत -> सन्तत इति भवति |
- अतः उभयथापि प्रयोगे नास्ति क्लेशः | "सः सततं कार्यं करोति" च "सः सन्ततं कार्यं करोति" उभावपि साधू प्रयोगौ |
- धेयं यत् सतत, सन्तत इति पदद्वयं विषेष्यनिघ्नम् | अतः त्रिषु लिङ्गेषु, त्रिषु वचनेषु, सप्तसु विभक्तिषु च रूपाणि भवन्ति |
किन्तु 'सः सततं कार्यं करोति' इत्यस्मिन् वाक्ये सततं-पदं क्रियाविशेषणत्वात् अव्ययम् |