४१. अपेक्षया
अपेक्षया
ध्यानेन पठतु ---
नागराजः – ह्यः अपेक्षया अद्य शैत्यम् अधिकं खलु ?
चन्द्रकान्तः – आम् | गतवर्षापेक्षया एतस्मिन् वर्षे एव शैत्यम् अधिकम् |
नागराजः – गतवर्षापेक्षया अस्मिन् वर्षे वृष्टिः अपि अधिका अस्ति |
चन्द्रकान्तः – पूर्वापेक्षया इदानीं परिसरमालिन्यम् अधिकम् | अतः एतत्सर्वं संभवति |
विशेषः
अपेक्षया
यदा द्वयोः तोलनं कृत्वा आधिक्यं न्यूनता वा उच्यते तदा “अपेक्षया “ इत्यस्य उपयोगः क्रियते |
उदा - बकासुरस्य अपेक्षया भीमः बलवान् |
अभ्यासः
१) पार्श्वे चित्रद्वयं दत्तम् अस्ति ।
अधः तत्सम्बन्धीनि विवरणानि अपि सूचितानि सन्ति ।
एतदाधारेण अधः निर्दिष्टानां प्रश्नानाम् उत्तराणि “अपेक्षया” इति पदेन युक्तेन वाक्येन लिखन्तु ।
| उद्योगः | लिपिकारः | अधिकारी |
| वेतनम् | रू १,५०००.०० | रू २,०००.०० |
| भारः | ४२ किलो | ५८ किलो |
| परीक्षायाम् | प्रथमस्थानम् | प्रथमश्रेणी |
| आसक्तिः | परिसरः | क्रिडा |
| प्रियखाद्यम् | शष्कुली | लड्डुकः |
| वयः | ४० वर्षाणि | ३८ वर्षाणि |
| वित्तकोषे धनम् | रू १२,०००.०० | रू ३४,०००.०० |
उदा -
एतयोः कः स्थूलः ?
मोहनस्य अपेक्षया अर्जुनः स्थूलः ।
1.एतयोः कः उन्नतः ?
_____________________
2. एतयोः कः कृशः ?
_____________________
3. एतयोः कस्य वेतनम् अधिकम् ?
______________________
4. एतयोः कः ज्येष्ठः ?
______________________
5.एतयोः कस्य भारः अधिक:?
______________________
6.एतयोः कस्य परिसरप्रीतिः अधिका?
_______________________
7.एतयोः कस्मिन् मधुरप्रीतिः अधिका?
________________________
8. एतयोः कः बुद्धिमान्?
____________________________
9. एतयोः कस्य उद्योगः उच्चः?
__________________________
10.एतयोः कः अधिकम् व्यायं करोति?
__________________________
२) आवरणे विद्यमानस्य पदस्य साहाय्येन वाक्यानि लिखतु –
उदा –
मम गृहस्य अपेक्षया विद्यालयं विशालम् अस्ति।
१. ------- ----------- मुम्बई नगरं बृहत्। (जयपुर)
२. ---------- ------------ जयश्री उन्नता। (मालती)
३. ---------- ------------ लेखनं कठिनम्। (पठनम्)
४. ---------- ------------ विजयः चतुरः। (मोहितः)
५. ---------- ------------ मन्दिरं सुन्दरम्। (ग्रन्थालयम्)
६. ---------- ----------- गोविन्दः स्थूलः। (अमितः)
७. --------- ----------- आम्रफलं बहु मधुरम्। (कदलीफलम्)
८. ---------- ----------- देहरादून शीतलम्। (प्रयागराजः)
९. ---------- ----------- द्रोण्याम् अधिक-जलम्। (चषकः)
१०. ---------- ----------- शशकः शीघ्रं धावति। (कूर्मः)
PAGE 41