13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/asti-nAsti-atra-sarvatra: Difference between revisions
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/asti-nAsti-atra-sarvatra
Content added Content deleted
No edit summary |
No edit summary |
||
(3 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 5:
==='''<big>अस्ति अपि च नास्ति
#<big>अस्य अभ्यासस्य कृते '''वस्तूनां परिचयः''' इति पाठे दत्तानि वस्तूनि अवलोकयतु, तेषां नामानि अवगच्छतु स्मरतु च। Link to '''[https://worldsanskrit.net/wiki/13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/vastUnAM-paricaya वस्तूनां परिचयः]।'''</big>
#<big>इदानीं कोष्ठके स्थितानि वस्तूनि परिशीलयतु। '''अत्र''' किम् '''अस्ति''' किं '''नास्ति''' इति अधोभागे स्थिते कोष्ठके लिखतु।</big>
Line 193:
<big>अव्ययं [Indeclinable] नाम् किम्?</big>
<big>
<big>'''वचनेषु च
<big>यस्य शब्दस्य सर्वदा एकम् एव रूपं भवति, लिङ्गं विभक्तिं वचनं च अनुसृत्य यस्य परिवर्तनं न भवति, सः शब्दः अव्ययम् इति नाम्ना ज्ञायते।
<big>यथा ---</big>
Line 223:
#<big>बालकाः '''अपि''' पुस्तकं पठन्ति। <sup>[ब. व.]</sup></big>
<big>“'''अपि'''” इति अव्ययम् । तस्य एकम् एव रूपम् उपरि लिखितेषु वाक्येषु दृश्यते। लिङ्गविभक्तिवचनमनुसृत्य परिवर्तनं
{| class="wikitable"
| colspan="3" |<big>'''List of commonly used अव्ययानि'''</big>
|-
|<big>'''क्र.'''</big>
|<big>'''अव्ययम्'''</big>
|<big>'''Meaning in English'''</big>
|-
|<big>१</big>
Line 394:
|<big>४१</big>
|<big>प्रपरह्यः</big>
|<big>
|}
Line 402:
[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/0/03/PAGE_6.2_PDF.pdf <big>'''परिशिष्टम्''' '''PDF'''</big>]
<big>[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/006%20-%20Asthi%20Nasthi%20Atra%20Sarvatra.ppsx '''अस्ति नास्ति अत्र सर्वत्र''' '''PPT with audio''']</big>
<big>[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/006%20-%20Asthi%20Nasthi%20Atra%20Sarvatra%20NA.ppsx '''अस्ति नास्ति अत्र सर्वत्र''' '''PPT without audio''']</big>
'''PAGE 6'''
|
Latest revision as of 04:39, 7 April 2024
अस्ति, नास्ति
अस्ति अपि च नास्ति इत्येतयोः पदयोः अभ्यासः
- अस्य अभ्यासस्य कृते वस्तूनां परिचयः इति पाठे दत्तानि वस्तूनि अवलोकयतु, तेषां नामानि अवगच्छतु स्मरतु च। Link to वस्तूनां परिचयः।
- इदानीं कोष्ठके स्थितानि वस्तूनि परिशीलयतु। अत्र किम् अस्ति किं नास्ति इति अधोभागे स्थिते कोष्ठके लिखतु।
उदाहरणम् अनुसृत्य वाक्यानि लिखतु।
अत्र अस्ति |
अत्र नास्ति |
अत्र वातायनम् अस्ति ।
|
अत्र जङ्गम-दूरवाणी नास्ति।
|
सर्वत्र अस्ति , सर्वत्र नास्ति
सर्वत्र इति अव्ययपदम्।
जगति किं सर्वत्र अस्ति अपि च किं सर्वत्र नास्ति इति चिन्तयतु।
यथा
वायुः सर्वत्र अस्ति। जलं सर्वत्र नास्ति।
तथा एव अन्यानि वाक्यानि अधोभागे स्थिते कोष्ठके लिखतु।
अभ्यासः
सर्वत्र अस्ति | सर्वत्र नास्ति |
---|---|
|
|
परिशिष्टम्
अव्ययपदानि
अव्ययं [Indeclinable] नाम् किम्?
सदृशं त्रिषु लिङ्गेषु, सर्वासु च विभक्तिषु ।
वचनेषु च सर्वेषु, यन्नव्येति तदव्ययम् ।
यस्य शब्दस्य सर्वदा एकम् एव रूपं भवति, लिङ्गं विभक्तिं वचनं च अनुसृत्य यस्य परिवर्तनं न भवति, सः शब्दः अव्ययम् इति नाम्ना ज्ञायते।
यथा ---
त्रिषु लिङ्गेषु –
- मोहनः अपि पतति। [पुं]
- माला अपि पतति। [स्त्री]
- फलम् अपि पतति। [नपुं]
सप्तसु विभक्तिषु –
- गणेशः अपि मन्दिरे अस्ति। [प्र. वि.]
- गणेशम् अपि हारं अर्पयतु। [द्वि. वि.]
- गणेशेन सह पार्वती अपि अस्ति। [तृ. वि.]
- गणेशाय नमस्करोतु। पार्वत्यै अपि नमस्करोतु। [च. वि.]
- गणेशात् अपि आशीर्वादं स्वीकरोतु। [पं. वि. ]
- गणेशस्य अपि पूजां करोतु। [ष. वि.]
- गणेशे अपि भक्तिः भवतु। [स. वि.]
त्रिषु वचनेषु –
- बालकः अपि पुस्तकं पठति। [ए. व.]
- बालकौ अपि पुस्तकं पठतः। [द्वि. व.]
- बालकाः अपि पुस्तकं पठन्ति। [ब. व.]
“अपि” इति अव्ययम् । तस्य एकम् एव रूपम् उपरि लिखितेषु वाक्येषु दृश्यते। लिङ्गविभक्तिवचनमनुसृत्य परिवर्तनं न भवति।
List of commonly used अव्ययानि | ||
क्र. | अव्ययम् | Meaning in English |
१ | अत्र | Here |
२ | तत्र | There |
३ | कुत्र | Where |
४ | अन्यत्र | Somewhere |
५ | सर्वत्र | Everywhere |
६ | एकत्र | Together |
७ | च | And |
८ | अपि | Also or Too |
९ | एव | Only |
१० | इति | That is what |
११ | यत् | That |
१२ | पूर्वम् | Before |
१३ | इदानीम् | Now |
१४ | कदा | When |
१५ | कुतः | From where |
१६ | इतः | From here |
१७ | ततः | From there |
१८ | सह | With |
१९ | विना | Without |
२० | कथम् | How |
२१ | किमर्थम् | Why |
२२ | आम् | Yes |
२३ | न | No |
२४ | यतः | Because |
२५ | निश्चयेन | Definitely |
२६ | शनैः | Slowly, gradually |
२७ | उच्चैः | Loudly, high |
२८ | पुरतः | In front |
२९ | पृष्ठतः | Behind |
३० | वामतः | To the left |
३१ | दक्षिणतः | To the right |
३२ | उपरि | Above |
३३ | अधः | Under |
३४ | अन्तः | Inside |
३५ | अद्य | Today |
३६ | श्वः | Tomorrow |
३७ | परश्वः | Day after tomorrow |
३८ | प्रपरश्वः | Three days after today |
३९ | ह्यः | Yesterday |
४० | परह्यः | The day before yesterday |
४१ | प्रपरह्यः | Three days before today |
अस्ति नास्ति अत्र सर्वत्र PPT with audio
अस्ति नास्ति अत्र सर्वत्र PPT without audio
PAGE 6