13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bahuvacanakriyApadani: Difference between revisions
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bahuvacanakriyApadani
Content added Content deleted
No edit summary |
No edit summary |
||
Line 2: | Line 2: | ||
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
||
== <big>'''बहुवचनक्रियापदनि''' '''(वर्तमानकालः / लट्कारः)'''</big> == |
|||
<big>'''(वर्तमानकालः / लट्कारः)'''</big> |
|||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
| |
| |
||
|<big>प्र. पु. ए. व.</big> |
|<big>'''प्र. पु. ए. व'''.</big> |
||
| |
| |
||
|<big>प्र. पु. ब. व.</big> |
|<big>'''प्र. पु. ब. व.'''</big> |
||
|- |
|- |
||
| [[File:Gachati.jpg|left|frameless|200x200px]] |
| [[File:Gachati.jpg|left|frameless|200x200px]] |
||
Line 89: | Line 88: | ||
|<big>११</big> |
|<big>११</big> |
||
|<big>पिबति</big> |
|<big>पिबति</big> |
||
|<big> |
|<big>पिबन्ति</big> |
||
|- |
|- |
||
|<big>१२</big> |
|<big>१२</big> |
||
Line 132: | Line 131: | ||
|- |
|- |
||
|<big>२२</big> |
|<big>२२</big> |
||
|<big> |
|<big>पृच्छति</big> |
||
|<big> |
|<big>पृच्छन्ति</big> |
||
|- |
|- |
||
|<big>२३</big> |
|<big>२३</big> |
||
Line 168: | Line 167: | ||
|} |
|} |
||
=== <big>'''लोट्लकारे ( |
=== <big>'''लोट्लकारे (प्रार्थना अथवा आज्ञा) बहुवचनानि'''</big> === |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|<big>क्र.</big> |
|<big>क्र.</big> |
||
Line 259: | Line 258: | ||
|- |
|- |
||
|<big>२२</big> |
|<big>२२</big> |
||
|<big> |
|<big>पृच्छतु</big> |
||
|<big>पृच्छन्तु</big> |
|<big>पृच्छन्तु</big> |
||
|- |
|- |
||
Line 333: | Line 332: | ||
|- |
|- |
||
|<big>७</big> |
|<big>७</big> |
||
|<big>प्र+ |
|<big>प्र+आप्</big> |
||
|<big>प्राप्नोति</big> |
|<big>प्राप्नोति</big> |
||
|<big>प्राप्नुवन्ति</big> |
|<big>प्राप्नुवन्ति</big> |
||
Line 343: | Line 342: | ||
|- |
|- |
||
|<big>९</big> |
|<big>९</big> |
||
|दा |
|||
|<big>द</big> |
|||
|<big>ददाति</big> |
|<big>ददाति</big> |
||
|<big>ददति</big> |
|<big>ददति</big> |
||
Line 438: | Line 437: | ||
|- |
|- |
||
| colspan="2" |<big>एषः अस्ति ।</big> |
| colspan="2" |<big>एषः अस्ति ।</big> |
||
| colspan="2" | <big>एते |
| colspan="2" | <big>एते सन्ति ।</big> |
||
|- |
|- |
||
|<big>एषः</big> |
|<big>एषः</big> |
||
Line 547: | Line 546: | ||
<big>'''उदाहरणारुपं रिक्तस्थानानि पुरयन्तु ---''' </big> |
<big>'''उदाहरणारुपं रिक्तस्थानानि पुरयन्तु ---''' </big> |
||
<big>१. सिंहः गर्जति |
<big>१. सिंहः गर्जति ------ ------ सिंहाः गर्जन्ति</big> |
||
<big>२. मूषकः खादति |
<big>२. मूषकः खादति ------ ------</big> |
||
<big>३. मृगः धावति |
<big>३. मृगः धावति ------ ------</big> |
||
<big>४. बिडालः पिबति |
<big>४. बिडालः पिबति ------ ------</big> |
||
<big>५. पिकः कूजति |
<big>५. पिकः कूजति ------ ------</big> |
||
<big>६. |
<big>६. मयूरः नृत्यति ------ ------</big> |
||
<big>७. कृषकः कर्षति |
<big>७. कृषकः कर्षति ------ ------</big> |
||
<big>८. सैनिकः रक्षति |
<big>८. सैनिकः रक्षति ------ ------</big> |
||
<big>९. अजा चरति |
<big>९. अजा चरति ------ ------</big> |
||
<big>१०. बाला वदति |
<big>१०. बाला वदति ------ ------</big> |
||
<big>११. महिला गायति |
<big>११. महिला गायति ------ ------</big> |
||
<big>१२. अम्बा पचति |
<big>१२. अम्बा पचति ------ ------</big> |
||
<big>१३. पुष्पं विकसति |
<big>१३. पुष्पं विकसति ------ ------</big> |
||
<big>१४. छात्रः तिष्ठति |
<big>१४. छात्रः तिष्ठति ------ ------</big> |
||
<big>१५. फलं पतति |
<big>१५. फलं पतति ------ ------</big> |
||
<big>१६. वाहनं चलति |
<big>१६. वाहनं चलति ------ ------</big> |
||
<big>१७. बालः हसति |
<big>१७. बालः हसति ------ ------</big> |
||
<big>१८. |
<big>१८. वृध्दः पश्यति ------ ------</big> |
||
<big>१९. बालिका पठति |
<big>१९. बालिका पठति ------ ------</big> |
||
<big>२०. चोरः धावति |
<big>२०. चोरः धावति ------ ------</big> |
||
=== <big>यथोचितानि रूपाणि रिक्तस्थानेषु लिखन्तु |
=== <big>यथोचितानि रूपाणि रिक्तस्थानेषु लिखन्तु</big> === |
||
# <big>पिबति |
# <big>पिबति ------------ पिबन्ति।</big> |
||
# <big>खादति |
# <big>खादति ------------</big> |
||
# <big>----- |
# <big>----------- धावन्ति ।</big> |
||
# <big>जिघ्रति |
# <big>जिघ्रति ------------</big> |
||
# <big>----- |
# <big>------------ पश्यन्ति ।</big> |
||
# <big>नमति |
# <big>नमति ------------</big> |
||
# <big>गच्छति |
# <big>गच्छति ------------</big> |
||
# <big>----- |
# <big>------------ रटन्ति ।।</big> |
||
# <big>----- |
# <big>------------ आरोहन्ति ।</big> |
||
# <big>----- |
# <big>------------ अर्चन्ति ।</big> |
||
# <big>रक्षति |
# <big>रक्षति ------------</big> |
||
# <big>गायति |
# <big>गायति -----------</big> |
||
# <big>----- |
# <big>----------- विकसन्ति ।</big> |
||
# <big>----- |
# <big>-----------चलन्ति ।</big> |
||
# <big>----- |
# <big>------------हसन्ति ।</big> |
||
# <big>स्नाति |
# <big>स्नाति -----------</big> |
||
# <big>पठति |
# <big>पठति ------------</big> |
||
# <big>नृत्यति |
# <big>नृत्यति ------------</big> |
||
# <big>पतति |
# <big>पतति -----------</big> |
||
# <big>तिष्ठति |
# <big>तिष्ठति ------------</big> |
||
=== <big>उदाहरणानुसारं वाक्यानि लिखन्तु ---</big> === |
=== <big>उदाहरणानुसारं वाक्यानि लिखन्तु ---</big> === |
||
Line 647: | Line 646: | ||
<big>यथाः</big> |
<big>यथाः</big> |
||
<big>सः विद्यालये पठति । |
<big>सः विद्यालये पठति । ------------ ते विद्यालये पठन्ति ।</big> |
||
# <big>सा गृहे वसति। --- -- ------- ------- ।</big> |
# <big>सा गृहे वसति। --- -- ------- ------- ।</big> |
||
Line 671: | Line 670: | ||
=== <big>वचनपरिवर्तनं करोतु</big> === |
=== <big>वचनपरिवर्तनं करोतु</big> === |
||
<big>१. बालकः पठति । |
<big>१. बालकः पठति । ------------ बालकाः पठन्ति ।</big> |
||
<big>२. गजः चलति । --- --------------- ।</big> |
<big>२. गजः चलति । --- --------------- ।</big> |
||
Line 711: | Line 710: | ||
<big>२०. मयूरः नॄत्यति । --- --------------- ।</big> |
<big>२०. मयूरः नॄत्यति । --- --------------- ।</big> |
||
=== |
=== अधोलिखितानि क्रियापदानि उपयुज्य उदाहरणानुसारं उचितक्रियापदैः रिक्तस्थानानि पूरयन्तु === |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|<big>करोति – कुर्वन्ति</big> |
|<big>करोति – कुर्वन्ति</big> |
||
Line 750: | Line 749: | ||
# <big>वयं पूजां कर्तुं -- ।</big> |
# <big>वयं पूजां कर्तुं -- ।</big> |
||
=== <big>उदाहरणानुगुणम् उचितैः क्रियापदरूपै: रिक्तस्थानानि पूरयन्तु |
=== <big>उदाहरणानुगुणम् उचितैः क्रियापदरूपै: रिक्तस्थानानि पूरयन्तु</big> === |
||
# <big>उदाः सा संस्कृतं जानाति । (ज्ञा)</big> |
# <big>उदाः सा संस्कृतं जानाति । (ज्ञा)</big> |
||
# <big>वयं संस्कृतं न ----- । (ज्ञा)</big> |
# <big>वयं संस्कृतं न ----- । (ज्ञा)</big> |
||
Line 760: | Line 759: | ||
# <big>अनुजः चित्रं ------- । (दृश्)</big> |
# <big>अनुजः चित्रं ------- । (दृश्)</big> |
||
# <big>वैद्याः औषधं ------ । (दा)</big> |
# <big>वैद्याः औषधं ------ । (दा)</big> |
||
# <big>भवन्तः पुस्ताकानि --। (क्री)</big> |
# <big>भवन्तः पुस्ताकानि -----। (क्री)</big> |
||
# <big>अहं फलानि ------ । (क्री)</big> |
# <big>अहं फलानि ------ । (क्री)</big> |
||
# <big>ते कोलाहलं -------- । (श्रु)</big> |
# <big>ते कोलाहलं -------- । (श्रु)</big> |
||
Line 770: | Line 769: | ||
=== <big>बहुवचनक्रियापदनि </big> === |
=== <big>बहुवचनक्रियापदनि </big> === |
||
<big>'''बहुवचनयुक्तानि प्रश्नवाक्यानि।'''</big> |
|||
<big>'''बहुवचनयुक्त -प्रश्न – वाक्यानि।'''</big> |
|||
<big>सम्यक स्मरन्तु -</big> |
<big>सम्यक स्मरन्तु -</big> |
||
Line 865: | Line 864: | ||
<big>तरुणाः किमर्थं चित्रालयं गच्छन्ति? तरुणाः चलचित्रदर्शनाय [ चलचित्रदर्शनम्] चित्रालयं गच्छन्ति।</big> |
<big>तरुणाः किमर्थं चित्रालयं गच्छन्ति? तरुणाः चलचित्रदर्शनाय [ चलचित्रदर्शनम्] चित्रालयं गच्छन्ति।</big> |
||
<big>छात्राः किमर्थं पठन्ति? छात्राः ज्ञानार्जनाय [ज्ञानार्जनम्] पठन्ति।</big> |
<big>छात्राः किमर्थं पठन्ति? छात्राः ज्ञानार्जनाय [ज्ञानार्जनम्] पठन्ति।</big> |
||
=== <big>बहुवचनक्रियापदनि अभ्यासः</big> === |
=== <big>बहुवचनक्रियापदनि अभ्यासः</big> === |
||
Line 1,139: | Line 1,138: | ||
<big>गायिकाः</big> |
<big>गायिकाः</big> |
||
| |
| |
||
# <big>फल</big> |
# <big>फल</big> |
||
# <big>पुस्तक</big> |
# <big>पुस्तक</big> |
||
# <big>पत्र</big> |
# <big>पत्र</big> |
||
# <big>दुग्ध</big> |
# <big>दुग्ध</big> |
||
# <big>दूरदर्शन</big> |
# <big>दूरदर्शन</big> |
||
# <big>पुष्प</big> |
# <big>पुष्प</big> |
||
# <big>पुस्तक</big> |
# <big>पुस्तक</big> |
||
# <big>मोदक</big> |
# <big>मोदक</big> |
||
# <big>क्रीडनक</big> |
# <big>क्रीडनक</big> |
||
# <big>गीत</big> |
# <big>गीत</big> |
||
| |
| |
||
# <big>खादति</big> |
# <big>खादति</big> |
||
Line 1,161: | Line 1,160: | ||
# <big>गायति</big> |
# <big>गायति</big> |
||
|} |
|} |
||
<big>यथा ---</big> |
<big>यथा ---</big> |