13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/ca-eva-api-iti: Difference between revisions
No edit summary |
No edit summary |
||
| Line 24: | Line 24: | ||
<big>सुरेशः – किरणः '''अपि''' नाटके भवामि इति उक्तवान् खलु? ।</big> |
<big>सुरेशः – किरणः '''अपि''' नाटके भवामि इति उक्तवान् खलु? ।</big> |
||
<big>आनन्दः – सः अद्य नगरे नास्ति '''एव''' भोः । प्रवासे अस्ति । तस्य स्थाने |
<big>आनन्दः – सः अद्य नगरे नास्ति '''एव''' भोः । प्रवासे अस्ति । तस्य स्थाने अहं नटिष्यामि '''इति''' प्रसादः उक्तवान्।</big> |
||
<big>सुरेशः – '''एवं''' वा ? अस्तु । तर्हि सायङ्काले मिलामः । भवतः कार्यक्रमः यशस्वी भवतु ।</big> |
<big>सुरेशः – '''एवं''' वा ? अस्तु । तर्हि सायङ्काले मिलामः । भवतः कार्यक्रमः यशस्वी भवतु ।</big> |
||
| Line 33: | Line 33: | ||
==== <big>'''च इत्यस्य प्रयोगः समुच्च्यः (समूहः) इति अर्थे भवति।'''</big> ==== |
==== <big>'''च इत्यस्य प्रयोगः समुच्च्यः (समूहः) इति अर्थे भवति।'''</big> ==== |
||
<big>यथा - रमेशः शालां गच्छति। अच्युतः शालां गच्छति। अनन्तः शालां गच्छति।</big> |
<big>'''यथा''' - रमेशः शालां गच्छति। अच्युतः शालां गच्छति। अनन्तः शालां गच्छति।</big> |
||
<big>रमेशः अच्युतः अनन्तः '''च''' शालां गच्छन्ति।</big> |
<big>रमेशः अच्युतः अनन्तः '''च''' शालां गच्छन्ति।</big> |
||
| Line 60: | Line 60: | ||
# <big>--- --- --- --- --- ---।</big> |
# <big>--- --- --- --- --- ---।</big> |
||
# <big>--- --- --- --- --- ---।</big><br /> |
# <big>--- --- --- --- --- ---।</big><br /> |
||
==== '''<big>एव इत्यस्य प्रयोगः</big>''' ==== |
==== '''<big>एव इत्यस्य प्रयोगः</big>''' ==== |
||
| Line 73: | Line 74: | ||
<big>उदाहरणम् -</big> |
<big>उदाहरणम् -</big> |
||
<big>सीता आम्रफलं कदलीफलं पनसफलं च खादति।</big> |
<big>सीता आम्रफलं कदलीफलं पनसफलं '''च''' खादति।</big> |
||
<big>सीता आम्रफलं '''एव''' खादति।</big> |
<big>सीता आम्रफलं '''एव''' खादति।</big> |
||
| Line 79: | Line 80: | ||
<big>सीता आम्रफलं खादति '''एव''' ।</big> |
<big>सीता आम्रफलं खादति '''एव''' ।</big> |
||
<big>सीता |
<big>सीता '''एव''' आम्रफलं खादति।</big> |
||
| ⚫ | |||
# <big>अरुणः --- --- --- च गच्छति।</big> |
|||
<big>अरुणः --- --- |
<big>अरुणः लेखनीम् --- --- च पश्यति।</big> |
||
<big>अरुणः --- --- |
<big>अरुणः --- --- पश्यति।</big> |
||
<big>अरुणः --- |
<big>अरुणः --- पश्यति ---।</big> |
||
<big> |
<big>अरुणः --- --- पश्यति।</big> |
||
<big>--- --- --- --- --- --- ।</big> |
|||
<big>--- --- --- --- --- --- ।</big> |
|||
<big>--- --- --- --- --- --- ।</big> |
|||
<big>--- --- --- --- --- --- ।<br /></big> |
|||
| Line 101: | Line 111: | ||
<big>अनन्तः कन्दुकेन '''अपि''' क्रीडति । '''अर्थः''' - अनन्तः अन्याः क्रीडाः अपि क्रीडति। यथा - अध्ययनम् अपि करोति।</big> |
<big>अनन्तः कन्दुकेन '''अपि''' क्रीडति । '''अर्थः''' - अनन्तः अन्याः क्रीडाः अपि क्रीडति। यथा - अध्ययनम् अपि करोति।</big> |
||
<big>अनन्तः क्रीडति '''अपि''' । '''अर्थः''' - अनन्तः आपणं गच्छति। कन्दुकं क्रीणाति। गृहम् आगच्छति। क्रीडति |
<big>अनन्तः क्रीडति '''अपि''' । '''अर्थः''' - अनन्तः अन्यानि कार्याणि अपि करोति, यथा, आपणं गच्छति। कन्दुकं क्रीणाति। गृहम् आगच्छति। '''क्रीडति अपि'''।</big> |
||
===== <big>अभ्यासः</big> ===== |
|||
<big>'''विमला वाणी च क्रीडतः।'''</big> |
|||
<big>'''कमला ---''' क्रीडति।</big> |
|||
<big>--- --- '''---''' क्रीडति ।</big> |
|||
<big>--- --- '''---'''।</big> |
|||
==== '''<big>इति इत्यस्य प्रयोगः -</big>''' <big>"</big><big>इति"</big> <big>पूर्वं यत् वाक्</big><big>यं</big> <big>भवति तत् '''यथावत्''' भवति। इत्युक्ते "---" मध्ये यथा भवति तथा एव।</big> ==== |
|||
<big>उदाहरणम् -</big> |
|||
<big>तस्य स्थाने अहं नटिष्यामि '''इति''' प्रसादः उक्तवान्।</big> |
|||
<big>अद्द्यतन नाटके अहम् आगमिष्यामि '''इति''' सुरेशः वदति।</big> |
|||
<big>सायङ्काले मिलामः '''इति''' आनन्दः वदति।</big> |
|||
===== <big>अभ्यासः</big> ===== |
===== <big>अभ्यासः</big> ===== |
||
<big>--- --- --- --- --- --- वदति।</big> |
|||
<big>--- --- --- --- --- --- पृच्छति।</big> |
|||
<big>--- --- --- --- --- --- उक्तवती।</big> |
|||
'''<big>इति इत्यस्य प्रयोगः</big>''' |
|||
<big>--- --- --- --- --- --- सूचितवान्।<br /></big> |
|||
| ⚫ | |||
===== <big>अभ्यासः</big> ===== |
===== <big>अभ्यासः</big> ===== |
||
==== <big>अभ्यासः – |
==== <big>अभ्यासः – उपरिदत्तं सम्भाषणम् अनुसृत्य स्व-शब्दैः एकं सम्भाषणं लिखतु ।</big> ==== |
||
<nowiki>----------------------------------------------------------------------</nowiki> |
<nowiki>----------------------------------------------------------------------</nowiki> |
||
Revision as of 23:31, 19 June 2023
च , एव , अपि , इति
च , एव , अपि , इति - एते अव्ययपदानि।
एतत् सम्भाषणं पठतु ।
सुरेशः – आनन्द ! अद्यतनस्य कार्यक्रमार्थं सर्वे सिद्धाः सन्ति किम् ?
आनन्दः – आम् भोः । सर्वे सिद्धाः एव ।
सुरेशः – तर्हि के के किं किं कुर्वन्ति ?
आनन्दः – नलिनी माला दिव्या च गानं गायन्ति । राधा अपि गायामि इति उक्तवती। यदि आगच्छति चेत् ।
सुरेशः – अपि च अन्ये किं कुर्वन्ति ?
आनन्दः – अहं कृष्णः गोविन्दः दिलीपः वाणी ललिता चन्द्रिका च मिलित्वा एकं नाटकं प्रदर्शयामः ।
सुरेशः – किरणः अपि नाटके भवामि इति उक्तवान् खलु? ।
आनन्दः – सः अद्य नगरे नास्ति एव भोः । प्रवासे अस्ति । तस्य स्थाने अहं नटिष्यामि इति प्रसादः उक्तवान्।
सुरेशः – एवं वा ? अस्तु । तर्हि सायङ्काले मिलामः । भवतः कार्यक्रमः यशस्वी भवतु ।
आनन्दः – धन्यवादः सुरेश ! सायङ्काले मिलामः ।
च इत्यस्य प्रयोगः समुच्च्यः (समूहः) इति अर्थे भवति।
यथा - रमेशः शालां गच्छति। अच्युतः शालां गच्छति। अनन्तः शालां गच्छति।
रमेशः अच्युतः अनन्तः च शालां गच्छन्ति।
तथा एव -
गौरी लता लक्ष्मीः च ग्रन्थालयं गतवत्यः।
माता ओदनं क्वथितं च पचति।
पिता फलानि शाकानि पुष्पाणि च क्रीतवान्।
अभ्यासः
उदाहरणम् -
गृहे द्वारम् वातायनम् जवनिका च सन्ति।
मार्गे लोकयानानि कारयानानि द्विचक्रिकाः च सन्ति।
- आकाशे --- --- --- च सन्ति।
- आपणे --- --- --- --- सन्ति।
- विद्द्यालये --- --- --- --- ---।
- --- --- --- --- --- ---।
- --- --- --- --- --- ---।
- --- --- --- --- --- ---।
- --- --- --- --- --- ---।
- --- --- --- --- --- ---।
एव इत्यस्य प्रयोगः
रमेशः अच्युतः अनन्तः च मन्दिरं गतवन्तः।
रमेशः अच्युतः अनन्तः च मन्दिरं एव गतवन्तः। अर्थः - अन्यत्र कुत्रापि न गतवन्तः।
रमेशः अच्युतः अनन्तः च मन्दिरं गतवन्तः एव। अर्थः - निश्चयेन मन्दिरं गतवन्तः।
रमेशः एव मन्दिरं गतवान्। अर्थः - अच्युतः अनन्तः च मन्दिरं न गतवन्तौ।
अभ्यासः
उदाहरणम् -
सीता आम्रफलं कदलीफलं पनसफलं च खादति।
सीता आम्रफलं एव खादति।
सीता आम्रफलं खादति एव ।
सीता एव आम्रफलं खादति।
एवम् -
अरुणः लेखनीम् --- --- च पश्यति।
अरुणः --- --- पश्यति।
अरुणः --- पश्यति ---।
अरुणः --- --- पश्यति।
--- --- --- --- --- --- ।
--- --- --- --- --- --- ।
--- --- --- --- --- --- ।
--- --- --- --- --- --- ।
अपि इत्यस्य प्रयोगः
रमेशः अच्युतः च क्रीडतः।
अनन्तः अपि क्रीडति। अर्थः - रमेशः अच्युतः च क्रीडतः। तदा अनन्तः अपि क्रीडति।
अनन्तः कन्दुकेन अपि क्रीडति । अर्थः - अनन्तः अन्याः क्रीडाः अपि क्रीडति। यथा - अध्ययनम् अपि करोति।
अनन्तः क्रीडति अपि । अर्थः - अनन्तः अन्यानि कार्याणि अपि करोति, यथा, आपणं गच्छति। कन्दुकं क्रीणाति। गृहम् आगच्छति। क्रीडति अपि।
अभ्यासः
विमला वाणी च क्रीडतः।
कमला --- क्रीडति।
--- --- --- क्रीडति ।
--- --- ---।
इति इत्यस्य प्रयोगः - "इति" पूर्वं यत् वाक्यं भवति तत् यथावत् भवति। इत्युक्ते "---" मध्ये यथा भवति तथा एव।
उदाहरणम् -
तस्य स्थाने अहं नटिष्यामि इति प्रसादः उक्तवान्।
अद्द्यतन नाटके अहम् आगमिष्यामि इति सुरेशः वदति।
सायङ्काले मिलामः इति आनन्दः वदति।
अभ्यासः
--- --- --- --- --- --- वदति।
--- --- --- --- --- --- पृच्छति।
--- --- --- --- --- --- उक्तवती।
--- --- --- --- --- --- सूचितवान्।
अभ्यासः
अभ्यासः – उपरिदत्तं सम्भाषणम् अनुसृत्य स्व-शब्दैः एकं सम्भाषणं लिखतु ।
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------