13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/esha-saH-sA-tat: Difference between revisions

From Samskrita Vyakaranam
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/esha-saH-sA-tat
Jump to navigation Jump to search
Content deleted Content added
Aurobind Padiyath (talk | contribs)
No edit summary
Aurobind Padiyath (talk | contribs)
No edit summary
Line 12: Line 12:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!'''<big>भवनम्</big>'''
!'''<big>भवनम्</big>'''
|}
|}[[File:Bhavana.jpeg|268x268px|center|frameless]]
[[File:Bhavana new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>'''''एतत्''<nowiki> भवनम् |</nowiki>'''</big>
!<big>'''''एतत्''<nowiki> भवनम् |</nowiki>'''</big>
Line 21: Line 22:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!'''<big>मन्दिरम्</big>'''
!'''<big>मन्दिरम्</big>'''
|}
|}[[File:Mandiram.jpeg|frameless|195x195px]]
[[File:Mandiram new.jpeg|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>'''''तत्''<nowiki> मन्दिरम् |</nowiki>'''</big>
!<big>'''''तत्''<nowiki> मन्दिरम् |</nowiki>'''</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!वातायनम्
!वातायनम्
|}
|}[[File:Vātāyanam.jpeg|191x191px|center|frameless]]
[[File:Vātāyanam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् वातायनम्
!एतत् वातायनम्
Line 38: Line 41:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!सोपानम्
!सोपानम्
|}
|}[[File:Sopānam.jpeg|frameless|203x203px]]
[[File:Sopānam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् सोपानम्
!तत् सोपानम्
Line 46: Line 50:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!'''कमलम्'''
!'''कमलम्'''
|}
|}[[File:Kamalam.jpeg|center|frameless|178x178px]]
[[File:Kamalam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् कमलम्
!एतत् कमलम्
Line 55: Line 60:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! चम्पकम्
! चम्पकम्
|}
|}[[File:Campakam.jpeg|center|frameless|163x163px]]
[[File:Campakam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् चम्पकम्
!तत् चम्पकम्
Line 63: Line 69:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!छत्रम्
!छत्रम्
|}
|}[[File:Chatram.jpeg|center|frameless|162x162px]]
[[File:Chatram new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् छात्रम्
!एतत् छात्रम्
Line 72: Line 79:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!पर्णम्
!पर्णम्
|}
|}[[File:Parṇam.jpeg|center|frameless|211x211px]]
[[File:Parṇam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् पर्णम्
!तत् पर्णम्
Line 80: Line 88:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!क्रीडनकम्
!क्रीडनकम्
|}
|}[[File:Krīḍanakam.jpeg|center|frameless|166x166px]]
[[File:Krīḍanakam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् क्रीडनकम्  
!एतत् क्रीडनकम्  
Line 89: Line 98:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!पुस्तकम्
!पुस्तकम्
|}
|}[[File:Pustakam.jpeg|center|frameless]]
[[File:Pustakam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् पुस्तकम्
!तत् पुस्तकम्
Line 97: Line 107:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!नेत्रम्
!नेत्रम्
|}
|}[[File:Netram.jpeg|center|frameless|230x230px]]
[[File:Netram new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् नेत्रम्
!एतत् नेत्रम्
Line 103: Line 114:
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!उपनेत्रम्
!उपनेत्रम्
|}
|}[[File:Upanetram.jpg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Upanetram new.jpg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् उपनेत्रम्
!तत् उपनेत्रम्
Line 114: Line 126:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!दुग्धम्
!दुग्धम्
|}
|}[[File:Dugdham.jpeg|center|frameless|235x235px]]
[[File:Dugdham new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् दुग्धम्
!एतत् दुग्धम्
Line 123: Line 136:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!जलम्
!जलम्
|}
|}[[File:Jalam.jpeg|center|frameless|181x181px]]
[[File:Jalam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् जलम्
!तत् जलम्
Line 131: Line 145:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!विमानम्
!विमानम्
|}
|}[[File:VimAnam.jpg|center|frameless|241x241px]]
[[File:Vimanam new.jpg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् विमानम्
!एतत् विमानम्
Line 140: Line 155:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!रेलयानम्
!रेलयानम्
|}
|}[[File:Relayanam.jpeg|center|frameless|232x232px]]
[[File:Relayanam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् रेलयानम्
!तत् रेलयानम्
Line 148: Line 164:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!फलम्
!फलम्
|}
|}[[File:Phalam.jpeg|center|frameless|187x187px]]
[[File:Phalam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् फलम्
!एतत् फलम्
Line 157: Line 174:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!पुष्पम्
!पुष्पम्
|}
|}[[File:Pushpam.jpg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Puspam new.jpg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् पुष्पम्
!तत् पुष्पम्
Line 165: Line 183:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!उद्यानम्
!उद्यानम्
|}
|}[[File:Udyanam.jpeg|center|frameless|201x201px]]
[[File:Udyanam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!एतत् उद्यानम्
!एतत् उद्यानम्
Line 174: Line 193:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!सस्यम्
!सस्यम्
|}
|}[[File:Sasyam.jpeg|center|frameless|180x180px]]
[[File:Sasyam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!तत् सस्यम्
!तत् सस्यम्
Line 189: Line 209:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>नर्तकः</big>
!<big>नर्तकः</big>
|}
|}[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|241x241px]]
[[File:Nartakaḥ 2.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः नर्तकः</big>
!<big>एषः नर्तकः</big>
Line 198: Line 219:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>गायकः</big>
!<big>गायकः</big>
|}
|}[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|203x203px]]
[[File:Gāyakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः गायकः</big>
!<big>सः गायकः</big>
Line 206: Line 228:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>चालकः</big>
!<big>चालकः</big>
|}
|}[[File:Cālakaḥ.jpeg|center|frameless|182x182px]]
[[File:Cālakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः चालकः</big>
!<big>एषः चालकः</big>
Line 215: Line 238:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>पत्रवाहकः</big>
!<big>पत्रवाहकः</big>
|}
|}[[File:Patravāhakaḥ.jpeg|center|frameless|216x216px]]
[[File:Patravāhakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः पत्रवाहकः</big>
!<big>सः पत्रवाहकः</big>
Line 223: Line 247:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सौचिकः</big>
!<big>सौचिकः</big>
|}
|}[[File:Saucikaḥ.jpeg|center|frameless|198x198px]]
[[File:Saucikaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः सौचिकः</big>
!<big>एषः सौचिकः</big>
Line 232: Line 257:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>कुम्भकारः</big>
!<big>कुम्भकारः</big>
|}
|}[[File:Kumbhakāraḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Kumbhakāraḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः कुम्भकारः</big>
!<big>सः कुम्भकारः</big>
Line 240: Line 266:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>बालकः</big>
!<big>बालकः</big>
|}
|}[[File:Bālakaḥ.jpeg|center|frameless|226x226px]]
[[File:Bālakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः बालकः</big>
!<big>एषः बालकः</big>
Line 249: Line 276:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>वृद्धः</big>
!<big>वृद्धः</big>
|}
|}[[File:Vṛddhaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Vṛddhaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः वृद्धः</big>
!<big>सः वृद्धः</big>
Line 257: Line 285:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>वानरः</big>
!<big>वानरः</big>
|}
|}[[File:Vānaraḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Vānaraḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः वानरः</big>
!<big>एषः वानरः</big>
Line 266: Line 295:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! <big>गजः</big>
! <big>गजः</big>
|}
|}[[File:Gajaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Gajaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः गजः</big>
!<big>सः गजः</big>
Line 274: Line 304:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>हरिणः</big>
!<big>हरिणः</big>
|}
|}[[File:Hariṇaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Hariṇaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः हरिणः</big>
!<big>एषः हरिणः</big>
Line 283: Line 314:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>भल्लूकः</big>
!<big>भल्लूकः</big>
|}
|}[[File:Bhallūkaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Bhallūkaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः भल्लूकः</big>
!<big>सः भल्लूकः</big>
Line 291: Line 323:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>मयूरः</big>
!<big>मयूरः</big>
|}
|}[[File:Mayūraḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Mayūraḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः मयूरः</big>
!<big>एषः मयूरः</big>
Line 300: Line 333:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>शुकः</big>
!<big>शुकः</big>
|}
|}[[File:Śukaḥ.jpeg|center|frameless|251x251px]]
[[File:Śukaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः शुकः</big>
!<big>सः शुकः</big>
Line 308: Line 342:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>भिक्षुकः</big>
!<big>भिक्षुकः</big>
|}
|}[[File:Bhikṣukaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Bhikṣukaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः भिक्षुकः</big>
!<big>एषः भिक्षुकः</big>
Line 317: Line 352:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>नृपः</big>
!<big>नृपः</big>
|}
|}[[File:Nṛpaḥ.jpeg|center|frameless|233x233px]]
[[File:Nṛpaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः नृपः</big>
!<big>सः नृपः</big>
Line 325: Line 361:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>छात्रः</big>
!<big>छात्रः</big>
|}
|}[[File:Chātraḥ.jpeg|center|frameless|285x285px]]
[[File:Chātraḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः छात्रः</big>
!<big>एषः छात्रः</big>
Line 334: Line 371:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>अध्यापकः</big>
!<big>अध्यापकः</big>
|}
|}[[File:Adhyāpakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Adhyāpakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः अध्यापकः</big>
!<big>एषः अध्यापकः</big>
Line 358: Line 396:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>शिक्षिका</big>
!<big>शिक्षिका</big>
|}
|}[[File:Śikṣikā.jpeg|center|frameless|203x203px]]
[[File:Śikṣikā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सा शिक्षिका</big>
!<big>सा शिक्षिका</big>
Line 366: Line 405:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>मक्षिका</big>
!<big>मक्षिका</big>
|}
|}[[File:Makṣikā.jpeg|center|frameless|210x210px]]
[[File:Makṣikā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषा मक्षिका</big>
!<big>एषा मक्षिका</big>
Line 375: Line 415:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>पिपीलिका</big>
!<big>पिपीलिका</big>
|}
|}[[File:Pipīlikā.jpeg|center|frameless|198x198px]]
[[File:Pipīlikā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सा पिपीलिका</big>
!<big>सा पिपीलिका</big>
Line 383: Line 424:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>लेखिका</big>
!<big>लेखिका</big>
|}
|}[[File:Lekhikā.jpeg|center|frameless|209x209px]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषा लेखिका</big>
!<big>एषा लेखिका</big>
Line 392: Line 433:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>द्विचक्रिका</big>
!<big>द्विचक्रिका</big>
|}
|}[[File:Dvicakrikā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Dvicakrikā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सा द्विचक्रिका</big>
!<big>सा द्विचक्रिका</big>
Line 409: Line 451:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>वृद्धा</big>
!<big>वृद्धा</big>
|}
|}[[File:Vṛddhā.jpeg|center|frameless|205x205px]]
[[File:Vṛddhā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सा वृद्धा</big>
!<big>सा वृद्धा</big>
Line 417: Line 460:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>माला</big>
!<big>माला</big>
|}
|}[[File:Mālā.jpeg|center|frameless|210x210px]]
[[File:Mālā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषा माला</big>
!<big>एषा माला</big>
Line 427: Line 471:
!<big>शाटिका</big>
!<big>शाटिका</big>
|}
|}
[[File:Śāṭikā new.jpeg|center|thumb]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सा शाटिका</big>
!<big>सा शाटिका</big>
Line 434: Line 479:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>लता</big>
!<big>लता</big>
|}
|}[[File:Lāta.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Lāta new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सा लता</big>
!<big>सा लता</big>
Line 443: Line 489:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>कलिका</big>
!<big>कलिका</big>
|}
|}[[File:Kalikā.jpeg|center|frameless|209x209px]]
[[File:Kalikā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सा कलिका</big>
!<big>सा कलिका</big>
Line 451: Line 498:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>पत्रिका</big>
!<big>पत्रिका</big>
|}
|}[[File:Patrikā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Patrikā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषा पत्रिका</big>
!<big>एषा पत्रिका</big>
Line 461: Line 509:
!<big>पुस्तिका</big>
!<big>पुस्तिका</big>
|}
|}
[[File:Pusthakam.jpeg|center|frameless|197x197px]]
[[File:Pustakam new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सा पुस्तिका</big>
!<big>सा पुस्तिका</big>
Line 478: Line 526:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>गोशाला</big>
!<big>गोशाला</big>
|}
|}[[File:Gośālā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Gośālā new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! <big>सा गोशाला</big>
! <big>सा गोशाला</big>
Line 529: Line 578:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>नर्तकः</big>
!<big>नर्तकः</big>
|}
|}[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|315x315px]]
[[File:Nartakaḥ 2.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>एषः कः?</big> <big>एषः नर्तकः ।</big>
!<big>एषः कः?</big> <big>एषः नर्तकः ।</big>
Line 538: Line 588:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>गायकः</big>
!<big>गायकः</big>
|}
|}[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Gāyakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सः कः?</big> <big>सः गायकः ।</big>
!<big>सः कः?</big> <big>सः गायकः ।</big>
Line 558: Line 609:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>शिक्षिका</big>
!<big>शिक्षिका</big>
|}
|}[[File:Śikṣikā.jpeg|center|frameless|201x201px]]<big>सा का?</big>
[[File:Śikṣikā new.jpeg|center|frameless]]<big>सा का?</big>


<big>सा शिक्षिका।</big>
<big>सा शिक्षिका।</big>
Line 570: Line 622:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>भवनम्</big>
!<big>भवनम्</big>
|}
|}[[File:Bhavana.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Bhavana new.jpeg|center|frameless]]



<big>एतत् किम् ?</big>
<big>एतत् किम् ?</big>
Line 581: Line 633:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>मन्दिरम्</big>
!<big>मन्दिरम्</big>
|}
|}[[File:Mandiram.jpeg|center|frameless|195x195px]]<big>तत् किम् ?</big>
[[File:Mandiram new.jpeg|center|frameless]]<big>तत् किम् ?</big>


<big>तत् मन्दिरम्।</big>
<big>तत् मन्दिरम्।</big>
Line 597: Line 650:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>चालकः</big>
!<big>चालकः</big>
|}
|}[[File:Cālakaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Cālakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 606: Line 660:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>रजकः</big>
!<big>रजकः</big>
|}
|}[[File:Rajakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Rajakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 615: Line 670:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>तक्षकः</big>
!<big>तक्षकः</big>
|}
|}[[File:Takṣakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Takṣakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 634: Line 690:
!<big>विदूषकः</big>
!<big>विदूषकः</big>
|}
|}
[[File:Vidūṣakaḥ.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 651: Line 708:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>कुम्भकारः</big>
!<big>कुम्भकारः</big>
|}
|}[[File:Kumbhakāraḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Kumbhakāraḥ new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 669: Line 727:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>गोपालकः</big>
!<big>गोपालकः</big>
|}
|}[[File:Gopālakaḥ.jpeg|center|frameless|199x199px]]
[[File:Gopālakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 678: Line 737:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>हस्तिपकः</big>
!<big>हस्तिपकः</big>
|}
|}[[File:Hastipakaḥ.jpeg|center|frameless|188x188px]]
[[File:Hastipakaḥ new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 688: Line 748:
!<big>गायिका</big>
!<big>गायिका</big>
|}
|}
[[File:Gāyikā.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 703: Line 764:
!<big>परिचारिका</big>
!<big>परिचारिका</big>
|}
|}
[[File:Paricārikā.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 711: Line 773:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>तुला</big>
!<big>तुला</big>
|}
|}[[File:Tulā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Tulā new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 720: Line 783:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>छात्रा</big>
!<big>छात्रा</big>
|}
|}[[File:Chātrā.jpeg|center|frameless|305x305px]]
[[File:Chātrā new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 729: Line 793:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>नदी</big>
!<big>नदी</big>
|}
|}[[File:Nadī.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Nadī wider.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 738: Line 803:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>समदर्वी</big>
!<big>समदर्वी</big>
|}
|}[[File:Samadarvī.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Samadarvī new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 747: Line 813:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>घटी</big>
!<big>घटी</big>
|}
|}[[File:Ghaṭī.jpeg|center|frameless|241x241px]]
[[File:Ghaṭī new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 762: Line 829:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>द्विचक्रिका</big>
!<big>द्विचक्रिका</big>
|}
|}[[File:Dvicakrikā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
[[File:Dvicakrikā new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 771: Line 839:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>कर्तरी</big>
!<big>कर्तरी</big>
|}
|}[[File:Kartarī.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Kartarī new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 780: Line 849:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>छुरिका</big>
!<big>छुरिका</big>
|}
|}[[File:Churikā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Churikā new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 789: Line 859:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>नेत्रम्</big>
!<big>नेत्रम्</big>
|}
|}[[File:Netram.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Netram new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 798: Line 869:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>उपनेत्रम्</big>
!<big>उपनेत्रम्</big>
|}
|}[[File:Upanetram.jpg|center|frameless|197x197px]]
[[File:Upanetram new.jpg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
| <big>किम् ?</big>
| <big>किम् ?</big>
Line 807: Line 879:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>पर्णम्</big>
!<big>पर्णम्</big>
|}
|}[[File:Parṇam.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Parṇam new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 816: Line 889:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>पुष्पम्</big>
!<big>पुष्पम्</big>
|}
|}[[File:Pushpam.jpg|center|frameless|193x193px]]
[[File:Puspam new.jpg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 825: Line 899:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>गृहम्</big>
!<big>गृहम्</big>
|}
|}[[File:Gṛham.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Gṛham new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 834: Line 909:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>विमानम्</big>
!<big>विमानम्</big>
|}
|}[[File:VimAnam.jpg|center|frameless|197x197px]]
[[File:Vimanam new.jpg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 844: Line 920:
!<big>लोकयानम्</big>
!<big>लोकयानम्</big>
|}
|}
[[File:Lokayanam.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 852: Line 929:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>उद्यानम्</big>
!<big>उद्यानम्</big>
|}
|}[[File:Udyanam.jpeg|center|frameless|191x191px]]
[[File:Udyanam new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 861: Line 939:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>सस्यम्</big>
!<big>सस्यम्</big>
|}
|}[[File:Sasyam.jpeg|center|frameless|195x195px]]
[[File:Sasyam new.jpeg|center|frameless]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 885: Line 964:


|-
|-
|[[File:Mūṣakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]<big>प्र. एषः कः?</big>
|[[File:Mūṣakaḥ new.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. एषः कः?</big>


<big>उ. एषः मूषकः।</big>
<big>उ. एषः मूषकः।</big>
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Mārjāraḥ.jpeg|center|frameless|193x193px]]
|[[File:Mārjāraḥ new.jpeg|center|frameless]]



<big>प्र. सः कः ?</big>
<big>प्र. सः कः ?</big>
Line 897: Line 975:
<big>उ. सः मार्जारः ।</big>
<big>उ. सः मार्जारः ।</big>
|-
|-
|[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|192x192px]]<big>प्र. एषः कः ?</big>
|[[File:Gāyakaḥ new.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. एषः कः ?</big>


<big>उ. --- --- ।</big>
<big>उ. --- --- ।</big>
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|197x197px]]<big>प्र. सः कः ?</big>
|[[File:Nartakaḥ 2.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. सः कः ?</big>


<big>उ. --- --- ।</big>
<big>उ. --- --- ।</big>
|-
|-
|[[File:Mayūraḥ.jpeg|center|frameless|198x198px]]<big>प्र. एषः कः?</big>
|[[File:Mayūraḥ new.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. एषः कः?</big>


<big>उ. --- --- ।</big>
<big>उ. --- --- ।</big>
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Śukaḥ.jpeg|center|frameless|197x197px]]<big>प्र. सः कः ?</big>
|[[File:Śukaḥ new.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. सः कः ?</big>


<big>उ. --- --- ।</big>
<big>उ. --- --- ।</big>
|-
|-
|[[File:Hṛdaya.jpeg|center|frameless|197x197px]]<big>प्र. एतत् किम् ?</big>
|[[File:Hṛdaya new.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. एतत् किम् ?</big>


<big>उ. --- ---?</big>
<big>उ. --- ---?</big>
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Uttarādhara.jpeg|center|frameless|196x196px]] <big>प्र. तत् किम् ?</big>
|[[File:Uttarādhara new.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. तत् किम् ?</big>


<big>उ. --- --- ?</big>
<big>उ. --- --- ?</big>
|-
|-
|[[File:Vyajanam.jpeg|center|frameless|198x198px]] <big>प्र. एतत् किम् ?</big>
|[[File:Vyajanam new.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. एतत् किम् ?</big>


<big>उ. एतत् व्यजनम्।</big>
<big>उ. एतत् व्यजनम्।</big>
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Cakra.jpeg|center|frameless|191x191px]] <big>प्र. तत् किम् ?</big>
|[[File:Cakra new.jpeg|center|frameless]]<big>प्र. तत् किम् ?</big>


<big>उ. --- --- ।</big>
<big>उ. --- --- ।</big>

Revision as of 13:36, 15 May 2023

Home

(2A) एतत् / तत् [ समीपस्थस्य बोधनाय - एतत्; दूरस्य तु तत् इति नपुंसकलिंगे प्रयोगः]

एतत् तत्
भवनम्
एतत् भवनम् |
मन्दिरम्

तत् मन्दिरम् |
वातायनम्
एतत् वातायनम्
सोपानम्
तत् सोपानम्
कमलम्
एतत् कमलम्
चम्पकम्
तत् चम्पकम्
छत्रम्
एतत् छात्रम्
पर्णम्
तत् पर्णम्
क्रीडनकम्
एतत् क्रीडनकम्  
पुस्तकम्
तत् पुस्तकम्
नेत्रम्
एतत् नेत्रम्
उपनेत्रम्
तत् उपनेत्रम्
दुग्धम्
एतत् दुग्धम्
जलम्
तत् जलम्
विमानम्
एतत् विमानम्
रेलयानम्
तत् रेलयानम्
फलम्
एतत् फलम्
पुष्पम्
तत् पुष्पम्
उद्यानम्
एतत् उद्यानम्
सस्यम्
तत् सस्यम्

(2B) एषः / सः [समीपस्थस्य बोधनाय - एषः; दूरस्य तु सः इति पुंल्लिंगे प्रयोगः]

एषः सः
नर्तकः
एषः नर्तकः
गायकः
सः गायकः
चालकः
एषः चालकः
पत्रवाहकः
सः पत्रवाहकः
सौचिकः
एषः सौचिकः
कुम्भकारः
सः कुम्भकारः
बालकः
एषः बालकः
वृद्धः
सः वृद्धः
वानरः
एषः वानरः
गजः
सः गजः
हरिणः
एषः हरिणः
भल्लूकः
सः भल्लूकः
मयूरः
एषः मयूरः
शुकः
सः शुकः
भिक्षुकः
एषः भिक्षुकः
नृपः
सः नृपः
छात्रः
एषः छात्रः
अध्यापकः
एषः अध्यापकः

(2C) एषा / सा [समीपस्थस्य बोधनाय - एषा ; दूरस्य तु सा इति प्रयोगः]

एषा सा
वैद्या
एषा वैद्या
शिक्षिका
सा शिक्षिका
मक्षिका
एषा मक्षिका
पिपीलिका
सा पिपीलिका
लेखिका
एषा लेखिका
द्विचक्रिका
सा द्विचक्रिका
बालिका
एषा बालिका
वृद्धा
सा वृद्धा
माला
एषा माला
शाटिका
सा शाटिका
लता
सा लता
कलिका
सा कलिका
पत्रिका
एषा पत्रिका
पुस्तिका
सा पुस्तिका
पाठशाला
एषा पाठशाला
गोशाला
सा गोशाला
सरस्वती
एषा सरस्वती
पार्वती
सा पार्वती

(2D) एते प्रश्नवाचकाः  

कः ?        का  ?        किम्   ?

सम्यक् स्मरन्तु—

प्रश्नः लिंङ्गम् उत्तरम्
एषः / सः -कः ? पुंलिंङ्गम् एषः नर्तकः / सः गायकः
एषा / सा - का ? स्त्रीलिंङ्गम् एषा वैद्या  / सा शिक्षिका
एतत् / तत्  - किम् ? नपुंसक लिंङ्गम् एतत् भवनम् / तत् मन्दिरम्
एषः सः
नर्तकः
एषः कः? एषः नर्तकः ।
गायकः
सः कः? सः गायकः ।


एषा सा
एषा का?

एषा वैद्या ।

शिक्षिका
सा का?

सा शिक्षिका।

एतत् तत्
भवनम्

एतत् किम् ?

एतत् भवनम्।

मन्दिरम्
तत् किम् ?

तत् मन्दिरम्।

एषः/सः /एषा/सा /

एतत्/तत्

कः/का/किम् ? प्रश्नः   उत्तरम्
चालकः
कः ? एषः कः ? एषः चालकः ।
रजकः
कः ? सः कः ? सः रजकः।
तक्षकः
कः ? एषः कः ? एषः तक्षकः।
सैनिकः
कः ? सः कः ? सः सैनिकः ।
विदूषकः
कः ? एषः कः ? एषः विदूषकः ।
न्यायाधीशः
कः ? सः कः ? सः न्यायाधीशः ।
कुम्भकारः
कः ? एषः कः ? एषः कुम्भकारः ।
धीवरः
कः ? सः कः ? सः धीवरः ।
गोपालकः
कः ? एषः कः ? एषः गोपालकः ।
हस्तिपकः
कः ? सः कः ? सः हस्तिपकः ।
गायिका
का ? एषा का ? एषा गायिका।
परिचारिका
का ? सा का? सा परिचारिका।
तुला
का ? एषा का ? एषा तुला।
छात्रा
का ? सा का? सा छात्रा।
नदी
का ? एषा का ? एषा नदी।
समदर्वी
का ? सा का? सा समदर्वी।
घटी
का ? एषा का ? एषा घटी।
द्विचक्रिका
का ? सा का? सा द्वीचक्रिका।
कर्तरी
का ? एषा का ? एषा कर्तरी।
छुरिका
का ? सा का? सा छुरिका।
नेत्रम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् नेत्रम् ।
उपनेत्रम्
किम् ? तत् किम्? तत् उपनेत्रम् ।
पर्णम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् पर्णम्।
पुष्पम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् पुष्पम्।
गृहम्
किम् ? तत् किम्? तत् गृहम्।
विमानम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् विमानम्।
लोकयानम्
किम् ? तत् किम्? तत् लोकयानम्।
उद्यानम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् उद्यानम्।
सस्यम्
किम् ? तत् किम्? तत् सस्यम्।
व्यजनम्
किम् ? एतत् किम् ? तत् व्यजनम्।

(2E) अभ्यासः

  1. चित्रानी दॄष्ट्वा उत्तराणि लिखन्तु ---
एषः/एषा /एतत्
सः /सा/तत्


प्र. एषः कः?

उ. एषः मूषकः।

प्र. सः कः ?

उ. सः मार्जारः ।

प्र. एषः कः ?

उ. --- --- ।

प्र. सः कः ?

उ. --- --- ।

प्र. एषः कः?

उ. --- --- ।

प्र. सः कः ?

उ. --- --- ।

प्र. एतत् किम् ?

उ. --- ---?

प्र. तत् किम् ?

उ. --- --- ?

प्र. एतत् किम् ?

उ. एतत् व्यजनम्।

प्र. तत् किम् ?

उ. --- --- ।

एषः / एषा / एतत् ; कः / का / किम्

  उत्तरानुगुणम् रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -

  1. प्र. …..  ……….? उ.  एषा बालिका ।
  2. प्र.  एषः कः ? उ.  ….. गणेशः।
  3. प्र. …..  ……….?उ. एषा माला।
  4. प्र. …..  ……….?उ. एतत् कमलम्।
  5. प्र. …..  ……….? उ. एतत् पुष्पम्।
  6. प्र. …..  ……….? उ. एषः बालकः।
  7. प्र. …..  ……….? उ. एषः शङ्करः ।
  8. प्र. …..  ……….? उ. एषा शिक्षिका।
  9. प्र. …..  ……….? उ. एषः वृध्दः ।
  10. प्र. …..  ……….? उ. एषा नर्मदा।
  11. प्र. …..  ……….? उ. एषः  तरुणः।
  12. प्र. …..  ……….? उ. एतत् नगरम्।

एषः / एषा / एतत् ; सः / सा / तत् ; कः / का / किम्

रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -  

  1. प्र.  एषः ……? उ.  ….  रामः ।
  2. प्र.  तत् ….. ? उ.  ….. देवालयम्।
  3. प्र. एषा  ……….? उ.  ….. माला।
  4. प्र. …..  कः ? उ. सः  भारवाहकः।
  5. प्र. तत्  ……….? उ. ….. नयनम्।
  6. प्र. …..  ……….? उ. सः …..  बालकः।
  7. प्र. …..  ……….? उ. एषः शङ्करः ।
  8. प्र. …..  ……….? उ. सा नायिका।
  9. प्र. …..  ……….? उ. सः स्वर्णकारः ।
  10. प्र. …..  ……….? उ. सा मालती।
  11. प्र. …..  ……….?   उ. सः  तरुणः।
  12. प्र. …..  ……….? उ. तत् करवस्त्रम्।

पश्यन्तु  अपिच प्रश्नवाक्यं उत्तरवाक्यं च लिखन्तु ----

भल्लूकः देवता
माला लेखनी
धीवरः नर्तकः  
द्रोणी दर्वी
प्रश्नः ---

एषः / एषा / एतत्

कः / का / किम्

युतकम् गोशाला उत्तरम्‌ ---

एषः / एषा / एतत्  

दाडिमम् अध्यापिका
द्विचक्रिका श्वेतफलकम्
हरिणः सम्मार्जनी
अनुजः वृक्षः
जलम् सोपानम्
प्रश्नः ---

सः / सा / तत्

कः / का/ किम्  

शाटिका अध्यापकः उत्तरम्‌ ---

सः / सा / तत्

वानरः वातायनम्

उदाहरणम् ---

प्र.  एषः कः ?

उ.  एषः भल्लूकः।

प्र. सा का?

उ. सा द्विचक्रिका ।

Lessons 2A - 2B - 2C - 2D -2E PDF