13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/kuTumba-sambandAni-zabdAH: Difference between revisions
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/kuTumba-sambandAni-zabdAH
Content deleted Content added
No edit summary |
Replaced content with "{{DISPLAYTITLE:कुटुम्ब सम्बन्दानि शब्दाः}} 48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home''']] कुटुम्ब सम्बन्धानि शब्दाः " Tags: Replaced Visual edit |
||
Line 2: | Line 2: | ||
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
||
कुटुम्ब सम्बन्धानि शब्दाः |
कुटुम्ब सम्बन्धानि शब्दाः |
||
[Picture to be inserted] |
|||
=== <big>शरिरावयवनामानि</big> === |
|||
{| class="wikitable" |
|||
!<big>क्र.</big> |
|||
!<big>संस्कृतम्</big> |
|||
!<big>मराठी</big> |
|||
!<big>English</big> |
|||
|- |
|||
|१ |
|||
|<big>मस्तकम्</big> |
|||
|<big>डोके</big> |
|||
|<big>Head</big> |
|||
|- |
|||
|२ |
|||
|<big>केशः</big> |
|||
|<big>केस</big> |
|||
|<big>Hair</big> |
|||
|- |
|||
|३ |
|||
|<big>शिखा</big> |
|||
|<big>वेणी</big> |
|||
|<big>Breaded hair</big> |
|||
|- |
|||
|४ |
|||
|<big>ललाटम्</big> |
|||
|<big>कपाळ</big> |
|||
|<big>Forehead</big> |
|||
|- |
|||
|५ |
|||
|<big>भ्रूवा</big> |
|||
|<big>भुवई</big> |
|||
|<big>Eyebrow</big> |
|||
|- |
|||
|६ |
|||
|<big>नयनम्</big> |
|||
|<big>डोळा</big> |
|||
|<big>Eye</big> |
|||
|- |
|||
|७ |
|||
|<big>नासिका</big> |
|||
|<big>नाक</big> |
|||
|<big>Nose</big> |
|||
|- |
|||
|८ |
|||
|<big>मुखम् / आस्यम्</big> |
|||
|<big>तोंड</big> |
|||
|<big>Mouth</big> |
|||
|- |
|||
|९ |
|||
|<big>ओष्ठम्</big> |
|||
|<big>ओठ</big> |
|||
|<big>Upper lip</big> |
|||
|- |
|||
|१० |
|||
|<big>अधरम्</big> |
|||
|<big>खालचा ओठ</big> |
|||
|<big>Lower lip</big> |
|||
|- |
|||
|११ |
|||
|<big>जिह्वा</big> |
|||
|<big>जिभ</big> |
|||
|<big>Tongue</big> |
|||
|- |
|||
|१२ |
|||
|<big>कर्ण / श्रवणम्</big> |
|||
|<big>कान</big> |
|||
|<big>Ear</big> |
|||
|- |
|||
|१३ |
|||
|<big>चुबुक:/चिबुकम्</big> |
|||
|<big>हनुवटी</big> |
|||
|<big>Chin</big> |
|||
|- |
|||
|१४ |
|||
|<big>श्मश्रु</big> |
|||
|<big>दाढी, मिशी</big> |
|||
|<big>Beard, Mustache</big> |
|||
|- |
|||
|१५ |
|||
|<big>कण्ठः</big> |
|||
|<big>गळा</big> |
|||
|<big>Throat</big> |
|||
|- |
|||
|१६ |
|||
|<big>ग्रीवा</big> |
|||
|<big>मान</big> |
|||
|<big>Neck</big> |
|||
|- |
|||
|१७ |
|||
|<big>स्कन्धः</big> |
|||
|<big>खांदा</big> |
|||
|<big>Shoulder</big> |
|||
|- |
|||
|१८ |
|||
|<big>भुजा / बाहु</big> |
|||
|<big>दंड</big> |
|||
|<big>Arm</big> |
|||
|- |
|||
|१९ |
|||
|<big>कफोणिः</big> |
|||
|<big>कोपरा</big> |
|||
|<big>Elbow</big> |
|||
|- |
|||
|२० |
|||
|<big>करः / हस्तः</big> |
|||
|<big>हात</big> |
|||
|<big>Hand</big> |
|||
|- |
|||
|२१ |
|||
|<big>मणिबन्धः</big> |
|||
|<big>मनगट</big> |
|||
|<big>Wrist</big> |
|||
|- |
|||
|२२ |
|||
|<big>अङ्गुष्ठः</big> |
|||
|<big>अंगठा</big> |
|||
|<big>Thumb</big> |
|||
|- |
|||
|२३ |
|||
|<big>अंङ्गुलयः</big> |
|||
|<big>बोटे</big> |
|||
|<big>FIngers</big> |
|||
|- |
|||
|२४ |
|||
|<big>वक्षः</big> |
|||
|<big>स्तन</big> |
|||
|<big>Breast</big> |
|||
|- |
|||
|२५ |
|||
|<big>उरस्</big> |
|||
|<big>छाती</big> |
|||
|<big>Chest</big> |
|||
|- |
|||
|२६ |
|||
|<big>उदरम्</big> |
|||
|<big>पोट</big> |
|||
|<big>abdomen</big> |
|||
|- |
|||
|२७ |
|||
|<big>नितम्बः</big> |
|||
|<big>नितंब</big> |
|||
|<big>Buttock</big> |
|||
|- |
|||
|२८ |
|||
|<big>उरुः</big> |
|||
|<big>मांडी</big> |
|||
|<big>Thigh</big> |
|||
|- |
|||
|२९ |
|||
|<big>जानुः</big> |
|||
|<big>गुडघा</big> |
|||
|<big>Knee</big> |
|||
|- |
|||
|३० |
|||
|<big>टङ्का</big> |
|||
|<big>पाय</big> |
|||
|<big>Leg</big> |
|||
|- |
|||
|३१ |
|||
|<big>पीठिका</big> |
|||
|<big>पोटरी</big> |
|||
|<big>Calf / back side of the leg</big> |
|||
|- |
|||
|३२ |
|||
|<big>घुटिकाः</big> |
|||
|<big>घोटा</big> |
|||
|<big>Ankle</big> |
|||
|- |
|||
|३३ |
|||
|<big>चरणः</big> |
|||
|<big>पाउल</big> |
|||
|<big>Foot</big> |
|||
|- |
|||
|३४ |
|||
|<big>पादतलम् / तलवः</big> |
|||
|<big>तळपाय</big> |
|||
|<big>Bottom of the foot</big> |
|||
|- |
|||
|३५ |
|||
|<big>पाष्णिम्</big> |
|||
|<big>टाच</big> |
|||
|<big>Heel</big> |
|||
|- |
|||
|३६ |
|||
|<big>पादाङ्गुष्ठः</big> |
|||
|<big>पायाची बोटे</big> |
|||
|<big>Toes</big> |
|||
|} |
|||
=== <big>शरिरावयवनामानि अभ्यासः</big> === |
|||
=== १) अधोलिखित् कोष्टके शरिरावयवस्य नामानि अन्वेषणं करोतु --- === |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|'''धः''' |
|||
|'''रौ''' |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|'''फै''' |
|||
|'''म्''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''बो''' |
|||
|'''म्''' |
|||
|'''हः''' |
|||
|'''षी''' |
|||
|'''झ''' |
|||
|'''शः''' |
|||
|'''यी''' |
|||
|'''झा''' |
|||
|'''सु''' |
|||
|- |
|||
|'''फी''' |
|||
|'''टौ''' |
|||
|'''यी''' |
|||
|'''झा''' |
|||
|'''णो''' |
|||
|'''ढै''' |
|||
|'''छु''' |
|||
|'''दू''' |
|||
|'''सु''' |
|||
|'''जै''' |
|||
|'''थौ''' |
|||
|'''दू''' |
|||
|'''थू''' |
|||
|'''ञं''' |
|||
|'''ठू''' |
|||
|- |
|||
|'''झा''' |
|||
|'''थू''' |
|||
|'''जं''' |
|||
|'''छि''' |
|||
|'''ची''' |
|||
|'''लौ''' |
|||
|'''अ''' |
|||
|'''डो''' |
|||
|'''टु''' |
|||
|'''थि''' |
|||
|'''णै''' |
|||
|'''खा''' |
|||
|'''ढ''' |
|||
|'''टि''' |
|||
|'''दं''' |
|||
|- |
|||
|'''रा''' |
|||
|'''लौ''' |
|||
|'''न''' |
|||
|'''षी''' |
|||
|'''खा''' |
|||
|'''अं''' |
|||
|'''ङ्गु''' |
|||
|'''ल''' |
|||
|'''यः''' |
|||
|'''षी''' |
|||
|'''रा''' |
|||
|'''टौ''' |
|||
|'''श्र''' |
|||
|'''ङी''' |
|||
|'''टु''' |
|||
|- |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|'''श्म''' |
|||
|'''य''' |
|||
|'''छि''' |
|||
|'''बं''' |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|'''ष्ठः''' |
|||
|'''ला''' |
|||
|'''बं''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''ओ''' |
|||
|'''बं''' |
|||
|'''व''' |
|||
|'''क्षः''' |
|||
|'''झ''' |
|||
|- |
|||
|'''खा''' |
|||
|'''ढै''' |
|||
|'''न''' |
|||
|'''षौ''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''छु''' |
|||
|'''थू''' |
|||
|'''ट''' |
|||
|'''फै''' |
|||
|'''श्म''' |
|||
|'''षौ''' |
|||
|'''ष्ठ''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''रौ''' |
|||
|'''मी''' |
|||
|- |
|||
|'''मु''' |
|||
|'''ख''' |
|||
|'''म्''' |
|||
|'''शः''' |
|||
|'''म''' |
|||
|'''स्त''' |
|||
|'''क''' |
|||
|'''म्''' |
|||
|'''रौ''' |
|||
|'''ची''' |
|||
|'''पा''' |
|||
|'''थि''' |
|||
|'''म्''' |
|||
|'''सि''' |
|||
|'''यी''' |
|||
|- |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''यी''' |
|||
|'''षी''' |
|||
|'''रौ''' |
|||
|'''णि''' |
|||
|'''बं''' |
|||
|'''ची''' |
|||
|'''षी''' |
|||
|'''ञं''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''दः''' |
|||
|'''हु''' |
|||
|'''फै''' |
|||
|'''छि''' |
|||
|'''ठू''' |
|||
|- |
|||
|'''जं''' |
|||
|'''स्क''' |
|||
|'''न्धः''' |
|||
|'''फै''' |
|||
|'''ब''' |
|||
|'''षौ''' |
|||
|'''रा''' |
|||
|'''छि''' |
|||
|'''बा''' |
|||
|'''हु''' |
|||
|'''षी''' |
|||
|'''षौ''' |
|||
|'''ह''' |
|||
|'''स्तः''' |
|||
|'''थौ''' |
|||
|- |
|||
|'''लौ''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''छु''' |
|||
|'''णो''' |
|||
|'''न्धः''' |
|||
|'''छु''' |
|||
|'''श्म''' |
|||
|'''श्रु''' |
|||
|'''खा''' |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''खा''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''दू''' |
|||
|'''टौ''' |
|||
|- |
|||
|'''जि''' |
|||
|'''व्हा''' |
|||
|'''छं''' |
|||
|'''बो''' |
|||
|'''छि''' |
|||
|'''शि''' |
|||
|'''छं''' |
|||
|'''लौ''' |
|||
|'''ढै''' |
|||
|'''डो''' |
|||
|'''के''' |
|||
|'''लौ''' |
|||
|'''उ''' |
|||
|'''रुः''' |
|||
|'''णै''' |
|||
|- |
|||
|'''षौ''' |
|||
|'''ची''' |
|||
|'''लौ''' |
|||
|'''यी''' |
|||
|'''ढै''' |
|||
|'''फी''' |
|||
|'''खा''' |
|||
|'''जै''' |
|||
|'''सु''' |
|||
|'''जै''' |
|||
|'''शः''' |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|'''द''' |
|||
|'''झा''' |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|- |
|||
|'''ना''' |
|||
|'''जं''' |
|||
|'''नि''' |
|||
|'''त''' |
|||
|'''म्बः''' |
|||
|'''झा''' |
|||
|'''ढै''' |
|||
|'''भु''' |
|||
|'''ढ''' |
|||
|'''बो''' |
|||
|'''रा''' |
|||
|'''उ''' |
|||
|'''र''' |
|||
|'''स्''' |
|||
|'''हः''' |
|||
|- |
|||
|'''भी''' |
|||
|'''टौ''' |
|||
|'''लौ''' |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|'''जं''' |
|||
|'''श्म''' |
|||
|'''थि''' |
|||
|'''जा''' |
|||
|'''नुः''' |
|||
|'''ठू''' |
|||
|'''षी''' |
|||
|'''ची''' |
|||
|'''म्''' |
|||
|'''थू''' |
|||
|'''फी''' |
|||
|- |
|||
|'''छं''' |
|||
|'''वा''' |
|||
|'''भ्रू''' |
|||
|'''ढै''' |
|||
|'''थौ''' |
|||
|'''झा''' |
|||
|'''ञं''' |
|||
|'''षी''' |
|||
|'''ची''' |
|||
|'''ण''' |
|||
|'''छं''' |
|||
|'''ङी''' |
|||
|'''टु''' |
|||
|'''थौ''' |
|||
|'''दू''' |
|||
|- |
|||
|'''म्''' |
|||
|'''ग्री''' |
|||
|'''वा''' |
|||
|'''झा''' |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|'''दू''' |
|||
|'''ना''' |
|||
|'''सि''' |
|||
|'''का''' |
|||
|'''दं''' |
|||
|'''रा''' |
|||
|'''क''' |
|||
|'''फो''' |
|||
|'''णिः''' |
|||
|'''हु''' |
|||
|- |
|||
|'''फी''' |
|||
|'''ऋ''' |
|||
|'''टु''' |
|||
|'''जै''' |
|||
|'''सु''' |
|||
|'''म्''' |
|||
|'''थि''' |
|||
|'''ठू''' |
|||
|'''थू''' |
|||
|'''णै''' |
|||
|'''थू''' |
|||
|'''ण्ठः''' |
|||
|'''मी''' |
|||
|'''शो''' |
|||
|'''म्''' |
|||
|} |
|||
<big>'''शरिरावयवनामानि -'''</big> |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|<big>मस्तकम्</big> |
|||
|<big>केशः</big> |
|||
|<big>शिखा</big> |
|||
|<big>भुजा</big> |
|||
|<big>कफोणीः</big> |
|||
|<big>बाहु</big> |
|||
|<big>जिव्हा</big> |
|||
|<big>ग्रीवा</big> |
|||
|<big>उदरम्</big> |
|||
|<big>उरुः</big> |
|||
|- |
|||
|<big>ललाटम्</big> |
|||
|<big>भ्रूवा</big> |
|||
|<big>नयनम्</big> |
|||
|<big>मणिबन्धः</big> |
|||
|<big>हस्तः</big> |
|||
|<big>अङ्गुष्ठः</big> |
|||
|<big>कण्ठः</big> |
|||
|<big>श्मश्रु</big> |
|||
|<big>जानुः</big> |
|||
|<big>नाभी</big> |
|||
|- |
|||
|<big>नासिका</big> |
|||
|<big>मुखम्</big> |
|||
|<big>ओष्ठम्</big> |
|||
|<big>अंङ्गुलयः</big> |
|||
|<big>वक्षः</big> |
|||
|<big>उरस्</big> |
|||
|<big>श्रवणम्</big> |
|||
|<big>स्कन्धः</big> |
|||
|<big>नितम्बः</big> |
|||
|<big>पादः</big> |
|||
|} |
|||
<small>[ Puzzle created by Sameer Talar]</small> |
|||
उत्तरम् - |
|||
==== <big>२) उचित क्रमानुसारेण शरिरस्य अवयवानां नामानि लिखतु ---</big> ==== |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|+ |
|||
!अङ्गुष्ठः, अङ्गुलयः उदरम्, ऊरुः, ओष्ठम्, करः, कफोणिः, केशः, ग्रीवाः, घुटिकाः, चरणः, जानुः, नयनम्, नासिका, नितम्बः, पादः, पादतलम्, पादाङ्गुष्ठः, पार्ष्णिः, पीठिका, भुजा, मणिबन्धः मस्तकम्, ललाटम्, वक्षः, स्कन्धः |
|||
!शरिरावयवस्य नामः |
|||
|- |
|||
|Insert diagram |
|||
|१) |
|||
२) |
|||
३) |
|||
४) |
|||
५) |
|||
६) |
|||
७) |
|||
८) |
|||
९) |
|||
१०) |
|||
११) |
|||
१२) |
|||
१३) |
|||
१४) |
|||
१५) |
|||
१६) |
|||
१७) |
|||
१८) |
|||
१९) |
|||
२०) |
|||
२१) |
|||
२२) |
|||
२३) |
|||
२४) |
|||
२५) |
|||
२६) |
|||
|- |
|||
| colspan="2" |<small>Reproduced with permission from Professor Madanmohan Jhaa.</small> <small>Assistance from Sameer Talar for creating the puzzle.</small> |
|||
|} |
|||
उत्तरम् - |