13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/zarirAvayavanAmAni: Difference between revisions

From Samskrita Vyakaranam
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/zarirAvayavanAmAni
Jump to navigation Jump to search
Content added Content deleted
No edit summary
No edit summary
 
(38 intermediate revisions by 4 users not shown)
Line 1: Line 1:
{{DISPLAYTITLE:शरिरावयवनामानि}}
{{DISPLAYTITLE:४५. शरिरावयवनामानि}}
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']]
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']]

===<big>शरिरावयवनामानि</big>===
== <big>'''शरीरावयवनामानि'''</big> ==
[[File:1 - sharIrAvayavanAmAni.jpg|center|frameless|780x780px]]
[[File:Body Parts.jpg|center|frameless|621x621px]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>क्र.</big>
!<big>क्र.</big>
!<big>संस्कृतम्</big>
!<big>संस्कृतम्</big>
!<big>मराठी</big>
!<big>English</big>
!<big>English</big>
|-
|-
|१
|१
|<big>मस्तकम्</big>
|<big>मस्तकम्</big>
|<big>डोके</big>
|<big>Head</big>
|<big>Head</big>
|-
|-
|२
|२
|<big>केशः</big>
|<big>केशः</big>
|<big>केस</big>
|<big>Hair</big>
|<big>Hair</big>
|-
|-
|३
|३
|<big>शिखा</big>
|<big>शिखा</big>
|<big>Lock of hair on the crown of the head (male).
|<big>वेणी</big>
|<big>Breaded hair</big>
|-
|-
|४
|४
|<big>वेणी</big>
|<big>braided hair (female).</big>
|-
|५
|<big>ललाटम्</big>
|<big>ललाटम्</big>
|<big>कपाळ</big>
|<big>Forehead</big>
|<big>Forehead</big>
|-
|-
|
|
|<big>भ्रूवा</big>
|<big>भ्रूः</big>
|<big>भुवई</big>
|<big>Eyebrow</big>
|<big>Eyebrow</big>
|-
|-
|
|
|<big>नयनम्</big>
|<big>नयनम्</big>
|<big>डोळा</big>
|<big>Eye</big>
|<big>Eye</big>
|-
|-
|
|
|<big>नासिका</big>
|<big>नासिका</big>
|<big>नाक</big>
|<big>Nose</big>
|<big>Nose</big>
|-
|-
|
|
|<big>मुखम् / आस्यम्</big>
|<big>मुखम् / आस्यम्</big>
|<big>तोंड</big>
|<big>Mouth</big>
|<big>Mouth</big>
|-
|-
|१०
|९
|<big>ओष्ठम्</big>
|<big>ओष्ठः</big>
|<big>ओठ</big>
|<big>Upper lip</big>
|<big>Upper lip</big>
|-
|-
|११
|१०
|<big>अधरम्</big>
|<big>अधरः</big>
|<big>खालचा ओठ</big>
|<big>Lower lip</big>
|<big>Lower lip</big>
|-
|-
|१२
|११
|<big>जिह्वा</big>
|<big>जिह्वा</big>
|<big>जिभ</big>
|<big>Tongue</big>
|<big>Tongue</big>
|-
|-
|१३
|१२
|<big>कर्ण / श्रवणम्</big>
|<big>कर्ण: / श्रवणम्</big>
|<big>कान</big>
|<big>Ear</big>
|<big>Ear</big>
|-
|-
|१४
|१३
|<big>चुबुक:/चिबुकम्</big>
|<big>चुबुकम्</big>
|<big>हनुवटी</big>
|<big>Chin</big>
|<big>Chin</big>
|-
|-
|१५
|१४
|<big>श्मश्रु</big>
|<big>श्मश्रु</big>
|<big>दाढी, मिशी</big>
|<big>Beard, Mustache</big>
|<big>Beard, Mustache</big>
|-
|-
|१६
|१५
|<big>कण्ठः</big>
|<big>कण्ठः</big>
|<big>गळा</big>
|<big>Throat</big>
|<big>Throat</big>
|-
|-
|१७
|१६
|<big>ग्रीवा</big>
|<big>ग्रीवा</big>
|<big>मान</big>
|<big>Neck</big>
|<big>Neck</big>
|-
|-
|१८
|१७
|<big>स्कन्धः</big>
|<big>स्कन्धः</big>
|<big>खांदा</big>
|<big>Shoulder</big>
|<big>Shoulder</big>
|-
|-
|१९
|१८
|<big>भुजा / बाहु</big>
|<big>भुजा / बाहुः</big>
|<big>दंड</big>
|<big>Arm</big>
|<big>Arm</big>
|-
|-
|२०
|१९
|<big>कफोणिः</big>
|<big>कफोणिः</big>
|<big>कोपरा</big>
|<big>Elbow</big>
|<big>Elbow</big>
|-
|-
|२१
|२०
|<big>करः / हस्तः</big>
|<big>करः / हस्तः</big>
|<big>हात</big>
|<big>Hand</big>
|<big>Hand</big>
|-
|-
|२२
|२१
|<big>मणिबन्धः</big>
|<big>मणिबन्धः</big>
|<big>मनगट</big>
|<big>Wrist</big>
|<big>Wrist</big>
|-
|-
|२३
|२२
|<big>अङ्गुष्ठः</big>
|<big>अङ्गुष्ठः</big>
|<big>अंगठा</big>
|<big>Thumb</big>
|<big>Thumb</big>
|-
|२३
|<big>अंङ्गुलयः</big>
|<big>बोटे</big>
|<big>FIngers</big>
|-
|-
|२४
|२४
|<big>अङ्गुल्यः</big>
|<big>Finger</big>
|-
|२५
|<big>वक्षः</big>
|<big>वक्षः</big>
|<big>स्तन</big>
|<big>Breast</big>
|<big>Breast</big>
|-
|-
|२६
|२५
|<big>उरस्</big>
|<big>उरः</big>
|<big>छाती</big>
|<big>Chest</big>
|<big>Chest</big>
|-
|-
|२७
|२६
|<big>उदरम्</big>
|<big>उदरम्</big>
|<big>पोट</big>
|<big>Abdomen</big>
|<big>abdomen</big>
|-
|-
|२८
|२७
|<big>नितम्बः</big>
|<big>नितम्बः</big>
|<big>नितंब</big>
|<big>Buttock</big>
|<big>Buttock</big>
|-
|-
|२९
|२८
|<big>उरुः</big>
|<big>उरुः</big>
|<big>मांडी</big>
|<big>Thigh</big>
|<big>Thigh</big>
|-
|-
|३०
|२९
|<big>जानुः</big>
|<big>जानु</big>
|<big>गुडघा</big>
|<big>Knee</big>
|<big>Knee</big>
|-
|-
|३१
|३०
|<big>टङ्का</big>
|<big>टङ्का</big>
|<big>पाय</big>
|<big>Leg</big>
|<big>Leg</big>
|-
|-
|३२
|३१
|<big>पीठिका</big>
|<big>पीठिका</big>
|<big>पोटरी</big>
|<big>Calf / back side of the leg</big>
|<big>Calf / back side of the leg</big>
|-
|-
|३३
|३२
|<big>घुटिकाः</big>
|<big>घुटिका</big>
|<big>घोटा</big>
|<big>Ankle</big>
|<big>Ankle</big>
|-
|-
|३४
|३३
|<big>चरणः</big>
|<big>पादः /चरणः / चरणम्</big>
|<big>पाउल</big>
|<big>Foot</big>
|<big>Foot</big>
|-
|-
|३५
|३४
|<big>पादतलम् / तलवः</big>
|<big>पादतलः /पादतलम्</big>
|<big>तळपाय</big>
|<big>Bottom of the foot</big>
|<big>Bottom of the foot</big>
|-
|-
|३६
|३५
|<big>पाष्णिम्</big>
|<big>पार्ष्णिः</big>
|<big>टाच</big>
|<big>Heel</big>
|<big>Heel</big>
|-
|-
|३७
|३६
|<big>पादाङ्गुष्ठः</big>
|<big>पादाङ्गुष्ठः</big>
|<big>पायाची बोटे</big>
|<big>Toe</big>
|<big>Toes</big>
|}
|}

===<big>शरिरावयवनामानि अभ्यासः</big>===

===१) अधोलिखित् कोष्टके शरिरावयवस्य नामानि अन्वेषणं करोतु ---===
===<big>शरीरावयवनामानि अभ्यासः</big>===

====<big>१) अधोदत्ते कोष्टके शरिरावयवस्य नामानि अन्वेषयतु ---</big>====
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''धः'''
|'''<big>धः</big>'''
|'''रौ'''
|'''<big>रौ</big>'''
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|'''फै'''
|'''<big>फै</big>'''
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''बो'''
|'''<big>बो</big>'''
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''हः'''
|'''<big>हः</big>'''
|'''षी'''
|'''<big>ल</big>'''
|'''झ'''
|'''<big></big>'''
|'''शः'''
|'''<big>शः</big>'''
|'''यी'''
|'''<big>यी</big>'''
|'''झा'''
|'''<big>झा</big>'''
|'''सु'''
|'''<big>सु</big>'''
|-
|-
|'''फी'''
|'''<big>फी</big>'''
|'''टौ'''
|'''<big>टौ</big>'''
|'''यी'''
|'''<big>च</big>'''
|'''झा'''
|'''<big>र</big>'''
|'''णो'''
|'''<big>णः</big>'''
|'''ढै'''
|'''<big>ढै</big>'''
|'''छु'''
|'''<big>छु</big>'''
|'''दू'''
|'''<big>दू</big>'''
|'''सु'''
|'''<big>सु</big>'''
|'''जै'''
|'''<big>ला</big>'''
|'''थौ'''
|'''<big>थौ</big>'''
|'''दू'''
|'''<big>दू</big>'''
|'''थू'''
|'''<big>थू</big>'''
|'''ञं'''
|'''<big>ञं</big>'''
|'''ठू'''
|'''<big>ठू</big>'''
|-
|-
|'''झा'''
|'''<big>झा</big>'''
|'''थू'''
|'''<big>थू</big>'''
|'''जं'''
|'''<big>जं</big>'''
|'''छि'''
|'''<big>छि</big>'''
|'''ची'''
|'''<big>ची</big>'''
|'''लौ'''
|'''<big>लौ</big>'''
|'''अ'''
|'''<big></big>'''
|'''डो'''
|'''<big>डो</big>'''
|'''टु'''
|'''<big>टु</big>'''
|'''थि'''
|'''<big>ट</big>'''
|'''णै'''
|'''<big>णै</big>'''
|'''खा'''
|'''<big>खा</big>'''
|'''ढ'''
|'''<big></big>'''
|'''टि'''
|'''<big>टि</big>'''
|'''दं'''
|'''<big>दं</big>'''
|-
|-
|'''रा'''
|'''<big>रा</big>'''
|'''लौ'''
|'''<big>लौ</big>'''
|'''न'''
|'''<big></big>'''
|'''षी'''
|'''<big>षी</big>'''
|'''खा'''
|'''<big>खा</big>'''
|'''अं'''
|'''<big>अ</big>'''
|'''ङ्गु'''
|'''<big>ङ्गु</big>'''
|''''''
|'''<big>ल्यः</big>'''
|'''यः'''
|'''<big>त्र</big>'''
|'''षी'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''रा'''
|'''<big>रा</big>'''
|'''टौ'''
|'''<big>टौ</big>'''
|'''श्र'''
|'''<big>श्र</big>'''
|'''ङी'''
|'''<big>ङी</big>'''
|'''टु'''
|'''<big>टु</big>'''
|-
|-
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|'''श्म'''
|'''<big>श्म</big>'''
|'''य'''
|'''<big></big>'''
|'''छि'''
|'''<big>छि</big>'''
|'''बं'''
|'''<big>बं</big>'''
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|'''ष्ठः'''
|'''<big>ष्ठः</big>'''
|'''ला'''
|'''<big>ला</big>'''
|'''बं'''
|'''<big>बं</big>'''
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''ओ'''
|'''<big></big>'''
|'''बं'''
|'''<big>बं</big>'''
|'''व'''
|'''<big></big>'''
|'''क्षः'''
|'''<big>क्षः</big>'''
|'''झ'''
|'''<big></big>'''
|-
|-
|'''खा'''
|'''<big>खा</big>'''
|'''ढै'''
|'''<big>ढै</big>'''
|'''न'''
|'''<big></big>'''
|'''षौ'''
|'''<big>षौ</big>'''
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''छु'''
|'''<big>छु</big>'''
|'''थू'''
|'''<big>थू</big>'''
|'''ट'''
|'''<big></big>'''
|'''फै'''
|'''<big>फै</big>'''
|'''श्म'''
|'''<big>श्म</big>'''
|'''षौ'''
|'''<big>षौ</big>'''
|'''ष्ठ'''
|<big>'''ष्ठौ'''</big>
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''रौ'''
|'''<big>रौ</big>'''
|'''मी'''
|'''<big>मी</big>'''
|-
|-
|'''मु'''
|'''<big>मु</big>'''
|'''ख'''
|'''<big></big>'''
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''शः'''
|'''<big>शः</big>'''
|'''म'''
|'''<big></big>'''
|'''स्त'''
|'''<big>स्त</big>'''
|'''क'''
|'''<big></big>'''
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''रौ'''
|'''<big>रौ</big>'''
|'''ची'''
|'''<big>ची</big>'''
|'''पा'''
|'''<big>पा</big>'''
|'''थि'''
|'''<big>थि</big>'''
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''सि'''
|'''<big>सि</big>'''
|'''यी'''
|'''<big>यी</big>'''
|-
|-
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''यी'''
|'''<big>यी</big>'''
|'''षी'''
|'''<big>षी</big>'''
|'''रौ'''
|'''<big>रौ</big>'''
|'''णि'''
|'''<big>णि</big>'''
|'''बं'''
|'''<big>बं</big>'''
|'''ची'''
|'''<big>ची</big>'''
|'''षी'''
|'''<big>षी</big>'''
|'''ञं'''
|'''<big>ञं</big>'''
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''दः'''
|'''<big>दः</big>'''
|'''हु'''
|'''<big>हु</big>'''
|'''फै'''
|'''<big>फै</big>'''
|'''छि'''
|'''<big>छि</big>'''
|'''ठू'''
|'''<big>ठू</big>'''
|-
|-
|'''जं'''
|'''<big>जं</big>'''
|'''स्क'''
|'''<big>स्क</big>'''
|'''न्धः'''
|'''<big>न्धः</big>'''
|'''फै'''
|'''<big>फै</big>'''
|'''ब'''
|'''<big></big>'''
|'''षौ'''
|'''<big>षौ</big>'''
|'''रा'''
|'''<big>रा</big>'''
|'''छि'''
|'''<big>छि</big>'''
|'''बा'''
|'''<big>बा</big>'''
|'''हु'''
|'''<big>हु:</big>'''
|'''षी'''
|'''<big>षी</big>'''
|'''षौ'''
|'''<big>षौ</big>'''
|'''ह'''
|'''<big></big>'''
|'''स्तः'''
|'''<big>स्तः</big>'''
|'''थौ'''
|'''<big>थौ</big>'''
|-
|-
|'''लौ'''
|'''<big>लौ</big>'''
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''छु'''
|'''<big>छु</big>'''
|'''णो'''
|'''<big>णो</big>'''
|'''न्धः'''
|'''<big>न्धः</big>'''
|'''छु'''
|'''<big>छु</big>'''
|'''श्म'''
|'''<big>श्म</big>'''
|'''श्रु'''
|'''<big>श्रु</big>'''
|'''खा'''
|'''<big>खा</big>'''
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''खा'''
|'''<big>खा</big>'''
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''दू'''
|'''<big>दू</big>'''
|'''टौ'''
|'''<big>टौ</big>'''
|-
|-
|'''जि'''
|'''<big>जि</big>'''
|'''व्हा'''
|'''<big>व्हा</big>'''
|'''छं'''
|'''<big>छं</big>'''
|'''बो'''
|'''<big>बो</big>'''
|'''छि'''
|'''<big>छि</big>'''
|'''शि'''
|'''<big>शि</big>'''
|'''छं'''
|'''<big>छं</big>'''
|'''लौ'''
|'''<big>लौ</big>'''
|'''ढै'''
|'''<big>ढै</big>'''
|'''डो'''
|'''<big>डो</big>'''
|'''के'''
|'''<big>के</big>'''
|'''लौ'''
|'''<big>लौ</big>'''
|'''उ'''
|'''<big></big>'''
|'''रुः'''
|'''<big>रुः</big>'''
|'''णै'''
|'''<big>णै</big>'''
|-
|-
|'''षौ'''
|'''<big>षौ</big>'''
|'''ची'''
|'''<big>ची</big>'''
|'''लौ'''
|'''<big>लौ</big>'''
|'''यी'''
|'''<big>यी</big>'''
|'''ढै'''
|'''<big>ढै</big>'''
|'''फी'''
|'''<big>फी</big>'''
|'''खा'''
|'''<big>खा</big>'''
|'''जै'''
|'''<big>जै</big>'''
|'''सु'''
|'''<big>सु</big>'''
|'''जै'''
|'''<big>जै</big>'''
|'''शः'''
|'''<big>शः</big>'''
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|'''द'''
|'''<big></big>'''
|'''झा'''
|'''<big>झा</big>'''
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|-
|-
|'''ना'''
|'''<big>ना</big>'''
|'''जं'''
|'''<big>जं</big>'''
|'''नि'''
|'''<big>नि</big>'''
|'''त'''
|'''<big></big>'''
|'''म्बः'''
|'''<big>म्बः</big>'''
|'''झा'''
|'''<big>झा</big>'''
|'''ढै'''
|'''<big>ढै</big>'''
|'''भु'''
|'''<big>भु</big>'''
|'''ढ'''
|'''<big></big>'''
|'''बो'''
|'''<big>बो</big>'''
|'''रा'''
|'''<big>रा</big>'''
|'''उ'''
|'''<big></big>'''
|'''र'''
|'''<big>:</big>'''
|'''स्'''
|'''<big>स</big>'''
|'''हः'''
|'''<big>हः</big>'''
|-
|-
|'''भी'''
|'''<big>भी</big>'''
|'''टौ'''
|'''<big>टौ</big>'''
|'''लौ'''
|'''<big>लौ</big>'''
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|'''जं'''
|<big>'''भ्रू'''</big>
|'''श्म'''
|'''<big>श्म</big>'''
|'''थि'''
|'''<big>थि</big>'''
|'''जा'''
|'''<big>जा</big>'''
|'''नुः'''
|'''<big>नुः</big>'''
|'''ठू'''
|'''<big>ठू</big>'''
|'''षी'''
|'''<big>षी</big>'''
|'''ची'''
|'''<big>ची</big>'''
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''थू'''
|'''<big>थू</big>'''
|'''फी'''
|'''<big>फी</big>'''
|-
|-
|'''छं'''
|'''<big>छं</big>'''
|'''वा'''
|'''<big>वा</big>'''
|'''भ्रू'''
|'''<big>भ्रू</big>'''
|'''ढै'''
|<big>'''ढै'''</big>
|'''थौ'''
|'''<big>वौ</big>'''
|'''झा'''
|'''<big>झा</big>'''
|'''ञं'''
|'''<big>ञं</big>'''
|'''षी'''
|'''<big>षी</big>'''
|'''ची'''
|'''<big>ची</big>'''
|'''ण'''
|'''<big></big>'''
|'''छं'''
|'''<big>छं</big>'''
|'''ङी'''
|'''<big>ङी</big>'''
|'''टु'''
|'''<big>टु</big>'''
|'''थौ'''
|'''<big>थौ</big>'''
|'''दू'''
|'''<big>दू</big>'''
|-
|-
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''ग्री'''
|'''<big>ग्री</big>'''
|'''वा'''
|'''<big>वा</big>'''
|'''झा'''
|'''<big>झा</big>'''
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|'''दू'''
|'''<big>दू</big>'''
|'''ना'''
|'''<big>ना</big>'''
|'''सि'''
|'''<big>सि</big>'''
|'''का'''
|'''<big>का</big>'''
|'''दं'''
|'''<big>दं</big>'''
|'''रा'''
|'''<big>रा</big>'''
|'''क'''
|'''<big></big>'''
|'''फो'''
|'''<big>फो</big>'''
|'''णिः'''
|'''<big>णिः</big>'''
|'''हु'''
|'''<big>हु</big>'''
|-
|-
|'''फी'''
|'''<big>फी</big>'''
|'''ऋ'''
|'''<big></big>'''
|'''टु'''
|'''<big>टु</big>'''
|'''जै'''
|'''<big>जै</big>'''
|'''सु'''
|'''<big>सु</big>'''
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|'''थि'''
|'''<big>थि</big>'''
|'''ठू'''
|'''<big>ठू</big>'''
|'''थू'''
|'''<big>थू</big>'''
|'''णै'''
|'''<big>णै</big>'''
|'''थू'''
|'''<big>थू</big>'''
|'''ण्ठः'''
|'''<big>ण्ठः</big>'''
|'''मी'''
|'''<big>मी</big>'''
|'''शो'''
|'''<big>शो</big>'''
|'''म्'''
|'''<big>म्</big>'''
|-
|-
| colspan="4" |
| colspan="4" |
| colspan="7" |<small>[ Puzzle created by Sameer Talar]</small>
| colspan="7" |<small>[ Puzzle created by Sameer Talar]</small>
| colspan="4" |
| colspan="4" |
|}
|}<big>'''शरिरावयवनामानि -'''</big>

==== <big>'''शरीरावयवनामानि - एतानि नामानि उपरिदत्ते कोष्टके अन्वेषयन्तु'''</big> ====
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|<big>मस्तकम्</big>
|<big>मस्तकम्</big>
|<big>केशः</big>
|<big>केशः</big>
|<big>शिखा</big>
|<big>शिखा</big>
|<big>भुजा</big>
|<big>चरणः</big>
|<big>कफोणीः</big>
|<big>कफोणीः</big>
|<big>बाहु</big>
|<big>बाहु:</big>
|<big>जिव्हा</big>
|<big>जिह्वा</big>
|<big>ग्रीवा</big>
|<big>ग्रीवा</big>
|<big>उदरम्</big>
|<big>उदरम्</big>
Line 481: Line 454:
|-
|-
|<big>ललाटम्</big>
|<big>ललाटम्</big>
|<big>भ्रूवा</big>
|<big>भ्रूवौ</big>
|<big>नयनम्</big>
|<big>नयनम्</big>
|<big>मणिबन्धः</big>
|<big>मणिबन्धः</big>
Line 488: Line 461:
|<big>कण्ठः</big>
|<big>कण्ठः</big>
|<big>श्मश्रु</big>
|<big>श्मश्रु</big>
|<big>जानुः</big>
|<big>जानु</big>
|<big>नाभी</big>
|<big>नाभी</big>
|-
|-
|<big>नासिका</big>
|<big>नासिका</big>
|<big>मुखम्</big>
|<big>मुखम्</big>
|<big>ओष्ठम्</big>
|<big>ओष्ठौ</big>
|<big>अंङ्गुलयः</big>
|<big>अङ्गुल्यः</big>
|<big>वक्षः</big>
|<big>वक्षः</big>
|<big>उरस्</big>
|<big>उर:</big>
|<big>श्रवणम्</big>
|<big>श्रवणम्</big>
|<big>स्कन्धः</big>
|<big>स्कन्धः</big>
|<big>नितम्बः</big>
|<big>नितम्बः</big>
|<big>पादः</big>
|<big>पादः</big>
|-
| colspan="10" |<big>'''उत्तरम्''' - '''[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/4/48/45-sharirAvayavanAmAni_-_Answer_1.pdf शरीरावयवनामानि]'''</big>
|}
|}


===<big>२) उचितेन क्रमानुसारेण शरीरस्य अवयवानां नामानि लिखतु ---</big>===

उत्तरम् -
====<big>२) उचित क्रमानुसारेण शरिरस्य अवयवानां नामानि लिखतु ---</big>====
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!<big>शरीरावयवस्य नामानि</big>
|+
!अङ्गुष्ठः, अङ्‌गुलयः उदरम्, ऊरुः, ओष्ठम्, करः, कफोणिः, केशः,
ग्रीवाः, घुटिकाः, चरणः, जानुः, नयनम्, नासिका, नितम्बः, पादः,
पादतलम्, पादाङ्‍गुष्ठः, पार्ष्णिः, पीठिका,
भुजा, मणिबन्धः मस्तकम्, ललाटम्, वक्षः, स्कन्धः
!शरिरावयवस्य नामः
|-
|-
|<big>अङ्गुष्ठः, अङ्‌गुल्यः उदरम्, ऊरुः, ओष्ठौ, करः, कफोणिः, केशः, ग्रीवा, घुटिका, चरणः,</big><big>जानु, नयनम्,</big> <big>नासिका, नितम्बः, पादः, पादतलः, पादाङ्‍गुष्ठः, पार्ष्णिः, पीठिका, भुजा ,</big> <big>मणिबन्धः मस्तकम्, मुखम्, ललाटम्, वक्षः, स्कन्धः ।</big>
|[[File:2 - sharIrAvayavanAmAni abhyasaH.jpg|left|frameless|649x649px]]
|-
|<nowiki>१) --------------- |</nowiki>
|[[File:Body Parts abhyAsaH.jpg|center|frameless|578x578px]]<small><sup>Creation credit - Sameer Talaar</sup></small>
२) --------------- |
|-
|
{|
!<small>'''१) ------ ।'''</small>
!<small>'''२) ------ ।'''</small>
!<small>'''३) ------ ।'''</small>
!<small>'''४) ------ ।'''</small>
!<small>'''५) ------ ।'''</small>
!<small>'''६) ------ ।'''</small>
!<small>'''७) ------ ।'''</small>
!<small>'''८) ------ ।'''</small>
|-
|<small>'''९) ------ ।'''</small>
|<small>'''१०) ------ ।'''</small>
|<small>'''११) ------ ।'''</small>
|<small>'''१२) ------ ।'''</small>
|<small>'''१३) ------ ।'''</small>
|<small>'''१४) ------ ।'''</small>
|<small>'''१५) ------ ।'''</small>
|<small>'''१६) ------ ।'''</small>
|-
|<small>'''१७) ------ ।'''</small>
|<small>'''१८) ------ ।'''</small>
|<small>'''१९) ------ ।'''</small>
|<small>'''२०) ------ ।'''</small>
|<small>'''२१) ------ ।'''</small>
|<small>'''२२) ------ ।'''</small>
|<small>'''२३) ------ ।'''</small>
|<small>'''२४) ------ ।'''</small>
|-
|<small>'''२५) ------ ।'''</small>
|<small>'''२६) ------ ।'''</small>
|<small>'''२७) ------ ।'''</small>
|
|
|
|
|
|}
<big>'''उत्तरम्''' - '''[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/a/a8/45-sharirAvayavanAmAni_-_Answer_2.pdf शरीरावयवनामानि]'''</big>
|}


३) --------------- |


४) --------------- |

५) --------------- |

६) --------------- |

७) --------------- |

८) --------------- |

९) --------------- |

१०) --------------- |

११) --------------- |

१२) --------------- |

१३) --------------- |

१४) --------------- |

१५) --------------- |

१६) --------------- |

१७) --------------- |

१८) --------------- |

१९) --------------- |

२०) --------------- |

२१) --------------- |

२२) --------------- |

२३) --------------- |

२४) --------------- |

२५) --------------- |

२६) --------------- |
|-
| colspan="2" |<small>Reproduced with permission from Professor Madanmohan Jhaa.</small> <small>Assistance from Sameer Talar for creating the puzzle.</small>
|}


'''<big>[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/e/eb/PAGE_45_PDF.pdf शरीरावयवनामानि pdf]</big>'''


'''PAGE 45'''
उत्तरम् -

Latest revision as of 20:07, 11 August 2023

Home

शरीरावयवनामानि

क्र. संस्कृतम् English
मस्तकम् Head
केशः Hair
शिखा Lock of hair on the crown of the head (male).
वेणी braided hair (female).
ललाटम् Forehead
भ्रूः Eyebrow
नयनम् Eye
नासिका Nose
मुखम् / आस्यम् Mouth
१० ओष्ठः Upper lip
११ अधरः Lower lip
१२ जिह्वा Tongue
१३ कर्ण: / श्रवणम् Ear
१४ चुबुकम् Chin
१५ श्मश्रु Beard, Mustache
१६ कण्ठः Throat
१७ ग्रीवा Neck
१८ स्कन्धः Shoulder
१९ भुजा / बाहुः Arm
२० कफोणिः Elbow
२१ करः / हस्तः Hand
२२ मणिबन्धः Wrist
२३ अङ्गुष्ठः Thumb
२४ अङ्गुल्यः Finger
२५ वक्षः Breast
२६ उरः Chest
२७ उदरम् Abdomen
२८ नितम्बः Buttock
२९ उरुः Thigh
३० जानु Knee
३१ टङ्का Leg
३२ पीठिका Calf / back side of the leg
३३ घुटिका Ankle
३४ पादः /चरणः / चरणम् Foot
३५ पादतलः /पादतलम् Bottom of the foot
३६ पार्ष्णिः Heel
३७ पादाङ्गुष्ठः Toe


शरीरावयवनामानि अभ्यासः

१) अधोदत्ते कोष्टके शरिरावयवस्य नामानि अन्वेषयतु ---

धः रौ फै म् बो म् हः शः यी झा सु
फी टौ णः ढै छु दू सु ला थौ दू थू ञं ठू
झा थू जं छि ची लौ डो टु णै खा टि दं
रा लौ षी खा ङ्गु ल्यः त्र म् रा टौ श्र ङी टु
श्म छि बं ष्ठः ला बं बं क्षः
खा ढै षौ छु थू फै श्म षौ ष्ठौ रौ मी
मु म् शः स्त म् रौ ची पा थि म् सि यी
यी षी रौ णि बं ची षी ञं दः हु फै छि ठू
जं स्क न्धः फै षौ रा छि बा हु: षी षौ स्तः थौ
लौ छु णो न्धः छु श्म श्रु खा खा दू टौ
जि व्हा छं बो छि शि छं लौ ढै डो के लौ रुः णै
षौ ची लौ यी ढै फी खा जै सु जै शः झा
ना जं नि म्बः झा ढै भु बो रा र: हः
भी टौ लौ भ्रू श्म थि जा नुः ठू षी ची म् थू फी
छं वा भ्रू ढै वौ झा ञं षी ची छं ङी टु थौ दू
म् ग्री वा झा दू ना सि का दं रा फो णिः हु
फी टु जै सु म् थि ठू थू णै थू ण्ठः मी शो म्
[ Puzzle created by Sameer Talar]

शरीरावयवनामानि - एतानि नामानि उपरिदत्ते कोष्टके अन्वेषयन्तु

मस्तकम् केशः शिखा चरणः कफोणीः बाहु: जिह्वा ग्रीवा उदरम् उरुः
ललाटम् भ्रूवौ नयनम् मणिबन्धः हस्तः अङ्गुष्ठः कण्ठः श्मश्रु जानु नाभी
नासिका मुखम् ओष्ठौ अङ्गुल्यः वक्षः उर: श्रवणम् स्कन्धः नितम्बः पादः
उत्तरम् - शरीरावयवनामानि

२) उचितेन क्रमानुसारेण शरीरस्य अवयवानां नामानि लिखतु ---

शरीरावयवस्य नामानि
अङ्गुष्ठः, अङ्‌गुल्यः उदरम्, ऊरुः, ओष्ठौ, करः, कफोणिः, केशः, ग्रीवा, घुटिका, चरणः,जानु, नयनम्, नासिका, नितम्बः, पादः, पादतलः, पादाङ्‍गुष्ठः, पार्ष्णिः, पीठिका, भुजा , मणिबन्धः मस्तकम्, मुखम्, ललाटम्, वक्षः, स्कन्धः ।
Creation credit - Sameer Talaar
१) ------ । २) ------ । ३) ------ । ४) ------ । ५) ------ । ६) ------ । ७) ------ । ८) ------ ।
९) ------ । १०) ------ । ११) ------ । १२) ------ । १३) ------ । १४) ------ । १५) ------ । १६) ------ ।
१७) ------ । १८) ------ । १९) ------ । २०) ------ । २१) ------ । २२) ------ । २३) ------ । २४) ------ ।
२५) ------ । २६) ------ । २७) ------ ।

उत्तरम् - शरीरावयवनामानि


शरीरावयवनामानि pdf

PAGE 45