13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/zarirAvayavanAmAni: Difference between revisions

From Samskrita Vyakaranam
< 13 - भाषित-संस्कृतम्‌‎ | Introductory Sanskrit Lessons
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/zarirAvayavanAmAni
Jump to navigation Jump to search
Content added Content deleted
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Line 7: Line 7:
!<big>क्र.</big>
!<big>क्र.</big>
!<big>संस्कृतम्</big>
!<big>संस्कृतम्</big>
!<big>मराठी</big>
!<big>English</big>
!<big>English</big>
|-
|-
|१
|१
|<big>मस्तकम्</big>
|<big>मस्तकम्</big>
|<big>डोके</big>
|<big>Head</big>
|<big>Head</big>
|-
|-
|२
|२
|<big>केशः</big>
|<big>केशः</big>
|<big>केस</big>
|<big>Hair</big>
|<big>Hair</big>
|-
|-
|३
|३
|<big>शिखा</big>
|<big>शिखा</big>
|<big>वेणी</big>
|<big>Braided hair</big>
|<big>Braided hair</big>
|-
|-
|४
|४
|<big>ललाटम्</big>
|<big>ललाटम्</big>
|<big>कपाळ</big>
|<big>Forehead</big>
|<big>Forehead</big>
|-
|-
|५
|५
|<big>भ्रूः</big>
|<big>भ्रूः</big>
|<big>भुवई</big>
|<big>Eyebrow</big>
|<big>Eyebrow</big>
|-
|-
|६
|६
|<big>नयनम्</big>
|<big>नयनम्</big>
|<big>डोळा</big>
|<big>Eye</big>
|<big>Eye</big>
|-
|-
|७
|७
|<big>नासिका</big>
|<big>नासिका</big>
|<big>नाक</big>
|<big>Nose</big>
|<big>Nose</big>
|-
|-
|८
|८
|<big>मुखम् / आस्यम्</big>
|<big>मुखम् / आस्यम्</big>
|<big>तोंड</big>
|<big>Mouth</big>
|<big>Mouth</big>
|-
|-
|९
|९
|<big>ओष्ठः</big>
|<big>ओष्ठः</big>
|<big>ओठ</big>
|<big>Upper lip</big>
|<big>Upper lip</big>
|-
|-
|१०
|१०
|<big>अधरः</big>
|<big>अधरः</big>
|<big>खालचा ओठ</big>
|<big>Lower lip</big>
|<big>Lower lip</big>
|-
|-
|११
|११
|<big>जिह्वा</big>
|<big>जिह्वा</big>
|<big>जिभ</big>
|<big>Tongue</big>
|<big>Tongue</big>
|-
|-
|१२
|१२
|<big>कर्ण / श्रवणम्</big>
|<big>कर्ण / श्रवणम्</big>
|<big>कान</big>
|<big>Ear</big>
|<big>Ear</big>
|-
|-
|१३
|१३
|<big>चुबुकः / चिबुकम्</big>
|<big>चुबुकः / चिबुकम्</big>
|<big>हनुवटी</big>
|<big>Chin</big>
|<big>Chin</big>
|-
|-
|१४
|१४
|<big>श्मश्रु</big>
|<big>श्मश्रु</big>
|<big>दाढी, मिशी</big>
|<big>Beard, Mustache</big>
|<big>Beard, Mustache</big>
|-
|-
|१५
|१५
|<big>कण्ठः</big>
|<big>कण्ठः</big>
|<big>गळा</big>
|<big>Throat</big>
|<big>Throat</big>
|-
|-
|१६
|१६
|<big>ग्रीवा</big>
|<big>ग्रीवा</big>
|<big>मान</big>
|<big>Neck</big>
|<big>Neck</big>
|-
|-
|१७
|१७
|<big>स्कन्धः</big>
|<big>स्कन्धः</big>
|<big>खांदा</big>
|<big>Shoulder</big>
|<big>Shoulder</big>
|-
|-
|१८
|१८
|<big>बाहुः</big>
|<big>बाहुः</big>
|<big>दंड</big>
|<big>Arm</big>
|<big>Arm</big>
|-
|-
|१९
|१९
|<big>कफोणिः</big>
|<big>कफोणिः</big>
|<big>कोपरा</big>
|<big>Elbow</big>
|<big>Elbow</big>
|-
|-
|२०
|२०
|<big>करः / हस्तः</big>
|<big>करः / हस्तः</big>
|<big>हात</big>
|<big>Hand</big>
|<big>Hand</big>
|-
|-
|२१
|२१
|<big>मणिबन्धः</big>
|<big>मणिबन्धः</big>
|<big>मनगट</big>
|<big>Wrist</big>
|<big>Wrist</big>
|-
|-
|२२
|२२
|<big>अङ्गुष्ठः</big>
|<big>अङ्गुष्ठः</big>
|<big>अंगठा</big>
|<big>Thumb</big>
|<big>Thumb</big>
|-
|-
|२३
|२३
|<big>अङ्गुल्यः</big>
|<big>अङ्गुल्यः</big>
|<big>बोटे</big>
|<big>Fingers</big>
|<big>Fingers</big>
|-
|-
|२४
|२४
|<big>वक्षः</big>
|<big>वक्षः</big>
|<big>स्तन</big>
|<big>Breast</big>
|<big>Breast</big>
|-
|-
|२५
|२५
|<big>उरः</big>
|<big>उरः</big>
|<big>छाती</big>
|<big>Chest</big>
|<big>Chest</big>
|-
|-
|२६
|२६
|<big>उदरम्</big>
|<big>उदरम्</big>
|<big>पोट</big>
|<big>Abdomen</big>
|<big>Abdomen</big>
|-
|-
|२७
|२७
|<big>नितम्बः</big>
|<big>नितम्बः</big>
|<big>नितंब</big>
|<big>Buttock</big>
|<big>Buttock</big>
|-
|-
|२८
|२८
|<big>उरुः</big>
|<big>उरुः</big>
|<big>मांडी</big>
|<big>Thigh</big>
|<big>Thigh</big>
|-
|-
|२९
|२९
|<big>जानुः</big>
|<big>जानुः</big>
|<big>गुडघा</big>
|<big>Knee</big>
|<big>Knee</big>
|-
|-
|३०
|३०
|<big>टङ्का</big>
|<big>टङ्का</big>
|<big>पाय</big>
|<big>Leg</big>
|<big>Leg</big>
|-
|-
|३१
|३१
|<big>पीठिका</big>
|<big>पीठिका</big>
|<big>पोटरी</big>
|<big>Calf / back side of the leg</big>
|<big>Calf / back side of the leg</big>
|-
|-
|३२
|३२
|<big>घुटिकाः</big>
|<big>घुटिकाः</big>
|<big>घोटा</big>
|<big>Ankle</big>
|<big>Ankle</big>
|-
|-
|३३
|३३
|<big>चरणः</big>
|<big>चरणः</big>
|<big>पाउल</big>
|<big>Foot</big>
|<big>Foot</big>
|-
|-
|३४
|३४
|<big>पादतलं / तलवः</big>
|<big>पादतलं / तलवः</big>
|<big>तळपाय</big>
|<big>Bottom of the foot</big>
|<big>Bottom of the foot</big>
|-
|-
|३५
|३५
|<big>पाष्णिम्</big>
|<big>पाष्णिम्</big>
|<big>टाच</big>
|<big>Heel</big>
|<big>Heel</big>
|-
|-
|३६
|३६
|<big>पादाङ्गुष्ठः</big>
|<big>पादाङ्गुष्ठः</big>
|<big>पायाची बोटे</big>
|<big>Toes</big>
|<big>Toes</big>
|}
|}

Revision as of 15:58, 14 July 2023

Home

शरिरावयवनामानि

क्र. संस्कृतम् English
१ मस्तकम् Head
२ केशः Hair
३ शिखा Braided hair
४ ललाटम् Forehead
५ भ्रूः Eyebrow
६ नयनम् Eye
७ नासिका Nose
८ मुखम् / आस्यम् Mouth
९ ओष्ठः Upper lip
१० अधरः Lower lip
११ जिह्वा Tongue
१२ कर्ण / श्रवणम् Ear
१३ चुबुकः / चिबुकम् Chin
१४ श्मश्रु Beard, Mustache
१५ कण्ठः Throat
१६ ग्रीवा Neck
१७ स्कन्धः Shoulder
१८ बाहुः Arm
१९ कफोणिः Elbow
२० करः / हस्तः Hand
२१ मणिबन्धः Wrist
२२ अङ्गुष्ठः Thumb
२३ अङ्गुल्यः Fingers
२४ वक्षः Breast
२५ उरः Chest
२६ उदरम् Abdomen
२७ नितम्बः Buttock
२८ उरुः Thigh
२९ जानुः Knee
३० टङ्का Leg
३१ पीठिका Calf / back side of the leg
३२ घुटिकाः Ankle
३३ चरणः Foot
३४ पादतलं / तलवः Bottom of the foot
३५ पाष्णिम् Heel
३६ पादाङ्गुष्ठः Toes


शरिरावयवनामानि अभ्यासः

१) अधोदत्ते कोष्टके शरिरावयवस्य नामानि अन्वेषयन्तु ---

धः रौ ऋ फै म् ण बो म् हः षी झ शः यी झा सु
फी टौ च र णः ढै छु दू सु जै थौ दू थू ञं ठू
झा थू जं छि ची लौ अ डो टु थि णै खा ढ टि दं
रा लौ न षी खा अ ङ्गु ल यः षी रा टौ श्र ङी टु
ऋ श्म य छि बं ऋ ष्ठः ला बं ण ओ बं व क्षः झ
खा ढै न षौ ण छु थू ट फै श्म षौ ष्ठौ ण रौ मी
मु ख म् शः म स्त क म् रौ ची पा थि म् सि यी
ण यी षी रौ णि बं ची षी ञं ण दः हु फै छि ठू
जं स्क न्धः फै ब षौ रा छि बा हु: षी षौ ह स्तः थौ
लौ ण छु णो न्धः छु श्म श्रु खा ऋ ण खा ण दू टौ
जि व्हा छं बो छि शि छं लौ ढै डो के लौ उ रुः णै
षौ ची लौ यी ढै फी खा जै सु जै शः ऋ द झा ऋ
ना जं नि त म्बः झा ढै भु ढ बो रा उ र: स हः
भी टौ लौ ऋ भ्रू श्म थि जा नुः ठू षी ची म् थू फी
छं वा भ्रू ढै वौ झा ञं षी ची ण छं ङी टु थौ दू
म् ग्री वा झा ऋ दू ना सि का दं रा क फो णिः हु
फी ऋ टु जै सु म् थि ठू थू णै थू ण्ठः मी शो म्
[ Puzzle created by Sameer Talar]


शरिरावयवनामानि -

मस्तकम् केशः शिखा चरणः कफोणीः बाहु: जिह्वा ग्रीवा उदरम् उरुः
ललाटम् भ्रूवौ नयनम् मणिबन्धः हस्तः अङ्गुष्ठः कण्ठः श्मश्रु जानुः नाभी
नासिका मुखम् ओष्ठौ अङ्गुलयः वक्षः उर: श्रवणम् स्कन्धः नितम्बः पादः


अभ्यासः

उत्तरम् - शरिरावयवनामानि-


२) उचित-क्रमानुसारेण शरिरस्य अवयवानां नामानि लिखतु ---

शरिरावयवस्य नामानि
अङ्गुष्ठः, अङ्‌गुलयः उदरम्, ऊरुः, ओष्ठौ, करः, कफोणिः, केशः, ग्रीवाः, घुटिकाः, चरणः, जानुः, नयनम्,

नासिका, नितम्बः, पादः, पादतलम्, पादाङ्‍गुष्ठः, पार्ष्णिः, पीठिका, भुजा, मणिबन्धः मस्तकम्, ललाटम्, वक्षः, स्कन्धः

१) --------------- |

२) --------------- |

३) --------------- |

४) --------------- |

५) --------------- |

६) --------------- |

७) --------------- |

८) --------------- |

९) --------------- |

१०) --------------- |

११) --------------- |

१२) --------------- |

१३) --------------- |

१४) --------------- |

१५) --------------- |

१६) --------------- |

१७) --------------- |

१८) --------------- |

१९) --------------- |

२०) --------------- |

२१) --------------- |

२२) --------------- |

२३) --------------- |

२४) --------------- |

२५) --------------- |

२६) --------------- |

Reproduced with permission from Professor Madanmohan Jhaa. Assistance from Sameer Talar for creating the puzzle.


उत्तरम् - शरिरावयवनामानि


PAGE 45

Retrieved from "https://worldsanskrit.net/wiki/13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/zarirAvayavanAmAni?oldid=20421"