7---ArdhadhAtukaprakaraNam/07---yanglugantadhAtavaH: Difference between revisions
7---ArdhadhAtukaprakaraNam/07---yanglugantadhAtavaH
Content added Content deleted
No edit summary |
No edit summary |
||
| Line 66: | Line 66: | ||
<big><br /> |
<big><br /> |
||
१) अस्य एकं फलं इदं यत् '''कर्तरि शप्''' (३.१.६८) इत्यस्य प्रसक्तिर्नास्ति | '''कर्तरि शप्''' (३.१.६८) इत्यनेन '''धातोः शप् प्रत्ययः परश्च कर्तरि सार्वधातुके |''' धातुभ्यः विधीयमानप्रत्ययः आर्धधातुकः चेत् शप् न भवति, न वा शपं प्रबाध्य ये गणम् अवलम्ब्य विशिष्टविकरणप्रत्ययाः तेऽपि न भवन्ति | शपः अभावे आर्धधातुकप्रक्रियायाः धातुगणेन साकं न कोऽपि सम्बन्धः | सर्वान् धातून् सङ्गृह्य प्रत्येकं धातोः अन्तिमवर्णम् अनुसृत्य पुनः विभज्य श्रेणीकार्यं भवति |</big> |
१) अस्य एकं फलं इदं यत् '''कर्तरि शप्''' (३.१.६८) इत्यस्य प्रसक्तिर्नास्ति | '''कर्तरि शप्''' (३.१.६८) इत्यनेन '''धातोः शप् प्रत्ययः परश्च कर्तरि सार्वधातुके |''' धातुभ्यः विधीयमानप्रत्ययः आर्धधातुकः चेत् शप् न भवति, न वा शपं प्रबाध्य ये गणम् अवलम्ब्य विशिष्टविकरणप्रत्ययाः तेऽपि न भवन्ति | शपः अभावे आर्धधातुकप्रक्रियायाः धातुगणेन साकं न कोऽपि सम्बन्धः | सर्वान् धातून् सङ्गृह्य प्रत्येकं धातोः अन्तिमवर्णम् अनुसृत्य पुनः विभज्य श्रेणीकार्यं भवति |</big> |
||
<big>२) '''आर्धधातुकस्येड्वलादेः''' (७.२.३५) इत्यनेन इडागमो भवति न वा इति विवेचनीयम् | यथोक्तम् अत्र यङ्लुकि इडागमस्य अवसरो नास्ति |</big> |
<big>२) '''आर्धधातुकस्येड्वलादेः''' (७.२.३५) इत्यनेन इडागमो भवति न वा इति विवेचनीयम् | यथोक्तम् अत्र यङ्लुकि इडागमस्य अवसरो नास्ति |</big> |
||
| Line 1,485: | Line 1,487: | ||
<big>'''येऽपि स्पर्धशीङादयोऽनुदात्तङितस्तेभ्योऽपि न, ‘अनुदात्तङितः-’ इत्यनुबन्धनिर्धेशात् |''' '''तत्र''' ''''श्तिपा शपा'''-’ '''इति निषेधात्''' | यः धातुः अनुदात्तेत् यथा स्पर्ध सङ्घर्षणे, अपि च यः धातुः ङित् यथा शीङ् स्वप्ने, तेषाम् अपि '''अनुदात्तङित आत्मनेपदम्''' (१.३.१२) इत्यनेन आत्मनेपदं न भवति यतोहि अनुबन्धेन निर्दिष्टकार्यं यङ्लुकि न भवति | '''अनुदात्तङित आत्मनेपदम्''' (१.३.१२) इति सूत्रे '''अनुदात्तेत्''' च '''ङित्''' चेत्याभ्यां पदाभ्याम् अनुबन्धग्रहणं भवति |</big> |
<big>'''येऽपि स्पर्धशीङादयोऽनुदात्तङितस्तेभ्योऽपि न, ‘अनुदात्तङितः-’ इत्यनुबन्धनिर्धेशात् |''' '''तत्र''' ''''श्तिपा शपा'''-’ '''इति निषेधात्''' | यः धातुः अनुदात्तेत् यथा स्पर्ध सङ्घर्षणे, अपि च यः धातुः ङित् यथा शीङ् स्वप्ने, तेषाम् अपि '''अनुदात्तङित आत्मनेपदम्''' (१.३.१२) इत्यनेन आत्मनेपदं न भवति यतोहि अनुबन्धेन निर्दिष्टकार्यं यङ्लुकि न भवति | '''अनुदात्तङित आत्मनेपदम्''' (१.३.१२) इति सूत्रे '''अनुदात्तेत्''' च '''ङित्''' चेत्याभ्यां पदाभ्याम् अनुबन्धग्रहणं भवति |</big> |
||
<big>श्तिपा शपाऽनुबन्धेन निर्दिष्टं यद् गणेन च |</big> |
<big>श्तिपा शपाऽनुबन्धेन निर्दिष्टं यद् गणेन च |</big> |
||