12---vyAvahArikii-shikShikA/pancasapancasad: Difference between revisions
12---vyAvahArikii-shikShikA/pancasapancasad
Content added Content deleted
No edit summary |
Bina Radia (talk | contribs) No edit summary |
||
Line 54: | Line 54: | ||
<big>- अनया एव प्रक्रियया द्वित्र, त्रिचतुर, चतुःपञ्च इत्यादयः सङ्ख्येयवाचकत्वेन बहुव्रीहिसमासाः, तेषाम् अकारान्तत्वं च |</big> |
<big>- अनया एव प्रक्रियया द्वित्र, त्रिचतुर, चतुःपञ्च इत्यादयः सङ्ख्येयवाचकत्वेन बहुव्रीहिसमासाः, तेषाम् अकारान्तत्वं च |</big> |
||
<big>*</big> |
<big>*</big> |
||
Line 62: | Line 64: | ||
<big>२) सङ्ख्येयवाचकत्वेन | सङ्ख्येय इति शब्दस्य अर्थः 'येषां विषये सङ्ख्यायाः प्रयोगं कुर्मः, ते पदार्थाः' इति सङ्ख्येयाः भवन्ति | यथा 'विंशतिः बालकाः'; अत्र बालकाः सङ्ख्येयाः | यस्य गणनं भवति, सः सङ्ख्येयः | 'विंशतिः बालकाः' इत्यस्मिन् विंशति-शब्दः सङ्ख्येयवाचकत्वेन प्रयुक्तः; ततः सङ्ख्येयवाचकः विंशति-शब्दः | किमर्थम् इति चेत्, विंशतिः इति शब्देन बालकाः बोध्यन्ते | यथा 'उन्नतः वृक्षः' इति प्रतीतौ उन्नत-शब्दः वृक्षं बोधयति, तथा |</big> |
<big>२) सङ्ख्येयवाचकत्वेन | सङ्ख्येय इति शब्दस्य अर्थः 'येषां विषये सङ्ख्यायाः प्रयोगं कुर्मः, ते पदार्थाः' इति सङ्ख्येयाः भवन्ति | यथा 'विंशतिः बालकाः'; अत्र बालकाः सङ्ख्येयाः | यस्य गणनं भवति, सः सङ्ख्येयः | 'विंशतिः बालकाः' इत्यस्मिन् विंशति-शब्दः सङ्ख्येयवाचकत्वेन प्रयुक्तः; ततः सङ्ख्येयवाचकः विंशति-शब्दः | किमर्थम् इति चेत्, विंशतिः इति शब्देन बालकाः बोध्यन्ते | यथा 'उन्नतः वृक्षः' इति प्रतीतौ उन्नत-शब्दः वृक्षं बोधयति, तथा |</big> |
||
<big>** समासस्य विषयः नास्ति चेत् षष् इति प्रातिपदिकस्य '''झलां जशोऽन्ते''' (८.२.३९) इत्यनेन जश्त्वम् '''→''' षड् '''→''' '''वाऽवसाने''' (८.४.५६) इत्यनेन विकल्पेन चर्त्वम् '''→''' षट्</big> |
<big>** समासस्य विषयः नास्ति चेत् षष् इति प्रातिपदिकस्य '''झलां जशोऽन्ते''' (८.२.३९) इत्यनेन जश्त्वम् '''→''' षड् '''→''' '''वाऽवसाने''' (८.४.५६) इत्यनेन विकल्पेन चर्त्वम् '''→''' षट्</big> |