12---vyAvahArikii-shikShikA/pranamyapranatya: Difference between revisions

12---vyAvahArikii-shikShikA/pranamyapranatya
Jump to navigation Jump to search
Content added Content deleted
m (Aurobind Padiyath moved page प्रणम्य/प्रणत्य to प्रणम्य/प्रणत्य without leaving a redirect)
No edit summary
Line 1: Line 1:
{{DISPLAYTITLE: प्रणम्य/प्रणत्य}}
{{DISPLAYTITLE: प्रणम्य/प्रणत्य}}
'''<big>विषयः—  प्रणम्य/प्रणत्य</big>'''
'''<big>विषयः—  <u>प्रणम्य/प्रणत्य</u></big>'''



'''<big>प्रश्नः</big>'''

'''<big><u>प्रश्नः</u></big>'''


<big>"देवं प्रणम्य" उत "देवं प्रणत्य" ? कः प्रयोगः साधुः ?</big>
<big>"देवं प्रणम्य" उत "देवं प्रणत्य" ? कः प्रयोगः साधुः ?</big>


'''<big>उत्तरम्‌</big>'''


<big>"देवं प्रणम्य" अथवा "देवं प्रणत्य" - उभौ अपि साधू प्रयोगौ स्तः |</big>


'''<big><u>उत्तरम्‌</u></big>'''
<big>उपसर्गरहित नम्-धातोः क्त्वाप्रत्यये परे नम् + क्त्वा -> नत्वा इति क्त्वान्त-रूपम् |</big>

<big>"देवं प्रणम्य" अथवा "देवं प्रणत्य" - उभौ अपि साधू प्रयोगौ स्तः |</big>


<big>उपसर्गरहित नम्-धातोः क्त्वाप्रत्यये परे नम् + क्त्वा -> नत्वा इति क्त्वान्त-रूपम् |</big>



<big>- प्र-उपसर्गपूर्वकस्य नम्-धातोः क्त्वाप्रत्यये परे ल्यबादेशः भवति "समासेऽनञ्पूर्वे क्त्वो ल्यप्‌" इति सूत्रेण |</big>
<big>- प्र-उपसर्गपूर्वकस्य नम्-धातोः क्त्वाप्रत्यये परे ल्यबादेशः भवति "समासेऽनञ्पूर्वे क्त्वो ल्यप्‌" इति सूत्रेण |</big>
Line 20: Line 28:
<big>- "ह्रस्वस्य पिति कृति तुक्" इत्यनेन तुगागामः -> प्र + न  + त्  + य |</big>
<big>- "ह्रस्वस्य पिति कृति तुक्" इत्यनेन तुगागामः -> प्र + न  + त्  + य |</big>


<big>- नस्य णत्वं भूत्वा प्र + ण + त् + य -> प्रणत्य इति रूपम् सिध्यति |</big>
<big>- नस्य णत्वं भूत्वा प्र + ण + त् + य -> प्रणत्य इति रूपम् सिध्यति |</big>



<big>प्र + नम् + य इत्यस्यां स्तिथौ अनुनासिकस्य लोपः विकलेपेन एव भवति इत्यतः मकारस्य लोपाभावे प्रणम्य इति अपि रूपं भवितुम् अर्हति |</big>
<big>प्र + नम् + य इत्यस्यां स्तिथौ अनुनासिकस्य लोपः विकलेपेन एव भवति इत्यतः मकारस्य लोपाभावे प्रणम्य इति अपि रूपं भवितुम् अर्हति |</big>


<big>तस्मात् प्रणम्य प्रणत्य इति रूपद्वयेपि नास्ति दोषः |</big>
<big>तस्मात् प्रणम्य प्रणत्य इति रूपद्वयेपि नास्ति दोषः |</big>




<big>तथैव अवगम्य-अवगत्य, प्रयम्य-प्रयत्य, प्ररम्य-प्ररत्य अपि | एषां चतुर्णां धातूनां (गम्,यम्,रम्,नम्) ल्यपि समाना व्यवस्था |</big>
<big>तथैव अवगम्य-अवगत्य, प्रयम्य-प्रयत्य, प्ररम्य-प्ररत्य अपि | एषां चतुर्णां धातूनां (गम्,यम्,रम्,नम्) ल्यपि समाना व्यवस्था |</big>