12---vyAvahArikii-shikShikA/upavesyaupavesya: Difference between revisions
No edit summary |
m (Protected "उपावेश्य/उपवेश्य" ([Edit=Allow only administrators] (indefinite) [Move=Allow only administrators] (indefinite))) |
||
(4 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:उपावेश्य/उपवेश्य}} |
|||
'''<big>विषयः— <u>उपावेश्य/उपवेश्य</u></big>''' |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
'''<big>उत्तरम्</big>''' |
'''<big>उत्तरम्</big>''' |
||
'''<big><u>उत्तरम्</u></big>''' |
|||
<big>"बालकम् '''उपवेश्य''' धर्मं बोधयति" इत्येव साधुः |</big> |
<big>"बालकम् '''उपवेश्य''' धर्मं बोधयति" इत्येव साधुः |</big> |
||
<big>- उप-उपसर्गपूर्वकः णिजन्तविश्-धातोः क्त्वाप्रत्यये -> उप + विश् + णिच् + क्त्वा |</big> |
<big>- उप-उपसर्गपूर्वकः णिजन्तविश्-धातोः क्त्वाप्रत्यये -> उप + विश् + णिच् + क्त्वा |</big> |
Latest revision as of 23:47, 18 July 2021
विषयः— उपावेश्य/उपवेश्य
प्रश्नः
"बालकम् उपवेश्य धर्मं बोधयति" उत "बालकम् उपाविश्य धर्मं बोधयति" इति प्रयोक्तव्यम् ? उत्तरम्
उत्तरम्
"बालकम् उपवेश्य धर्मं बोधयति" इत्येव साधुः |
- उप-उपसर्गपूर्वकः णिजन्तविश्-धातोः क्त्वाप्रत्यये -> उप + विश् + णिच् + क्त्वा |
- णिच् प्रत्ययस्य णकार-इकारयोः इत्संज्ञालोपे -> उप + विश् + इ + क्त्वा | "चुटू", "हलन्त्यम्" , "तस्य लोपः" इत्येभिः सूत्रैः |
- "समासेऽनञ्पूर्वे क्त्वो ल्यप्" इत्यनेन सूत्रेण क्त्वा स्थाने ल्यबादेशः -> उप + विश् + इ + ल्यप्
- "पुगन्तलघूपधस्य च" इत्यनेन सूत्रेण विश्धातोः उपधायां स्थितस्य इकारस्य गुणे -> उप + वेश् + इ + ल्यप्
- ल्यपि इत्संज्ञकयोः लकारपकारयोः लोपे -> उप + वेश् + इ + य | "लशक्वतद्धिते" , "हलन्त्यम्" , "तस्य लोपः" इत्येभिः सूत्रैः |
- "णेरनिटि" इत्यनेन सूत्रेण णिचः इकारस्य लोपे -> उप + वेश् + य -> उपवेश्य |
अतः उपवेश्य इति भवति परन्तु लोके उपाविश्य इति प्रेरणार्थे (णिच्) प्रयोगः दृश्यते तन्न स्यात् |