From Samskrita Vyakaranam
< 13 - भाषित-संस्कृतम् | Introductory-Sanskrit-lessons-202313---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023/esha-saH-sA-tat
Jump to navigation
Jump to search
एषः - सः - सा - तत्
(2A) एतत् / तत् [ समीपस्थस्य बोधनाय - एतत्; दूरस्य तु तत् इति नपुंसकलिंगे प्रयोगः]
|
|
एतत्
|
तत्
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2B) एषः / सः [समीपस्थस्य बोधनाय - एषः; दूरस्य तु सः इति पुंल्लिंगे प्रयोगः]
(2C) एषा / सा [समीपस्थस्य बोधनाय - एषा ; दूरस्य तु सा इति प्रयोगः]
(2D) एते प्रश्नवाचकाः
कः ? का ? किम् ?
सम्यक् स्मरन्तु—
| प्रश्नः
|
लिंङ्गम्
|
उत्तरम्
|
| एषः / सः -कः ?
|
पुंलिंङ्गम्
|
एषः नर्तकः / सः गायकः
|
| एषा / सा - का ?
|
स्त्रीलिंङ्गम्
|
एषा वैद्या / सा शिक्षिका
|
| एतत् / तत् - किम् ?
|
नपुंसक लिंङ्गम्
|
एतत् भवनम् / तत् मन्दिरम्
|
|
|
एषः
|
सः
|
|
|
|
|
|
|
|
|
एषा
|
सा
|
|
| एषा का?एषा वैद्या ।
|
|
|
सा का?
सा शिक्षिका।
|
|
|
एतत्
|
तत्
|
|
|
एतत् किम् ?
एतत् भवनम्।
|
|
|
तत् किम् ?
तत् मन्दिरम्।
|
|
|
एषः/सः /एषा/सा /
एतत्/तत्
|
कः/का/किम् ?
|
प्रश्नः
|
उत्तरम्
|
|
|
|
कः ?
|
एषः कः ?
|
एषः चालकः ।
|
|
|
|
कः ?
|
सः कः ?
|
सः रजकः।
|
|
|
|
कः ?
|
एषः कः ?
|
एषः तक्षकः।
|
|
|
|
कः ?
|
सः कः ?
|
सः सैनिकः ।
|
|
|
|
कः ?
|
एषः कः ?
|
एषः विदूषकः ।
|
|
|
|
कः ?
|
सः कः ?
|
सः न्यायाधीशः ।
|
|
|
|
कः ?
|
एषः कः ?
|
एषः कुम्भकारः ।
|
|
|
|
कः ?
|
सः कः ?
|
सः धीवरः ।
|
|
|
|
कः ?
|
एषः कः ?
|
एषः गोपालकः ।
|
|
|
|
कः ?
|
सः कः ?
|
सः हस्तिपकः ।
|
|
|
|
का ?
|
एषा का ?
|
एषा गायिका।
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
का ?
|
सा का?
|
सा परिचारिका।
|
|
|
|
का ?
|
एषा का ?
|
एषा तुला।
|
|
|
|
का ?
|
सा का?
|
सा छात्रा।
|
|
|
|
का ?
|
एषा का ?
|
एषा नदी।
|
|
|
|
का ?
|
सा का?
|
सा समदर्वी।
|
|
|
|
का ?
|
एषा का ?
|
एषा घटी।
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
का ?
|
सा का?
|
सा द्वीचक्रिका।
|
|
|
|
का ?
|
एषा का ?
|
एषा कर्तरी।
|
|
|
|
का ?
|
सा का?
|
सा छुरिका।
|
|
|
|
किम् ?
|
एतत् किम् ?
|
एतत् नेत्रम् ।
|
|
|
|
किम् ?
|
तत् किम्?
|
तत् उपनेत्रम् ।
|
|
|
|
किम् ?
|
एतत् किम् ?
|
एतत् पर्णम्।
|
|
|
|
किम् ?
|
एतत् किम् ?
|
एतत् पुष्पम्।
|
|
|
|
किम् ?
|
तत् किम्?
|
तत् गृहम्।
|
|
|
|
किम् ?
|
एतत् किम् ?
|
एतत् विमानम्।
|
|
|
|
किम् ?
|
तत् किम्?
|
तत् लोकयानम्।
|
|
|
|
किम् ?
|
एतत् किम् ?
|
एतत् उद्यानम्।
|
|
|
|
किम् ?
|
तत् किम्?
|
तत् सस्यम्।
|
|
|
|
किम् ?
|
एतत् किम् ?
|
तत् व्यजनम्।
|
(2E) अभ्यासः
- चित्रानी दॄष्ट्वा उत्तराणि लिखन्तु ---
| एषः/एषा /एतत्
|
|
|
| प्र. एषः कः?
उ. एषः मूषकः।
|
|
|
प्र. सः कः ?
उ. सः मार्जारः ।
|
| प्र. एषः कः ?
उ. --- --- ।
|
|
|
प्र. सः कः ?
उ. --- --- ।
|
| प्र. एषः कः?
उ. --- --- ।
|
|
|
प्र. सः कः ?
उ. --- --- ।
|
| प्र. एतत् किम् ?
उ. --- ---?
|
|
|
प्र. तत् किम् ?
उ. --- --- ?
|
| प्र. एतत् किम् ?
उ. एतत् व्यजनम्।
|
|
|
प्र. तत् किम् ?
उ. --- --- ।
|
एषः / एषा / एतत् ; कः / का / किम्
उत्तरानुगुणम् रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -
- प्र. ….. ……….? उ. एषा बालिका ।
- प्र. एषः कः ? उ. ….. गणेशः।
- प्र. ….. ……….?उ. एषा माला।
- प्र. ….. ……….?उ. एतत् कमलम्।
- प्र. ….. ……….? उ. एतत् पुष्पम्।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः बालकः।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः शङ्करः ।
- प्र. ….. ……….? उ. एषा शिक्षिका।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः वृध्दः ।
- प्र. ….. ……….? उ. एषा नर्मदा।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः तरुणः।
- प्र. ….. ……….? उ. एतत् नगरम्।
एषः / एषा / एतत् ; सः / सा / तत् ; कः / का / किम्
रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -
- प्र. एषः ……? उ. …. रामः ।
- प्र. तत् ….. ? उ. ….. देवालयम्।
- प्र. एषा ……….? उ. ….. माला।
- प्र. ….. कः ? उ. सः भारवाहकः।
- प्र. तत् ……….? उ. ….. नयनम्।
- प्र. ….. ……….? उ. सः ….. बालकः।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः शङ्करः ।
- प्र. ….. ……….? उ. सा नायिका।
- प्र. ….. ……….? उ. सः स्वर्णकारः ।
- प्र. ….. ……….? उ. सा मालती।
- प्र. ….. ……….? उ. सः तरुणः।
- प्र. ….. ……….? उ. तत् करवस्त्रम्।
पश्यन्तु अपि च प्रश्नवाक्यं उत्तरवाक्यं च लिखन्तु ----
|
|
भल्लूकः
|
देवता
|
|
| माला
|
लेखनी
|
| धीवरः
|
नर्तकः
|
| द्रोणी
|
दर्वी
|
| प्रश्नः ---
एषः / एषा / एतत्
कः / का / किम्
|
युतकम्
|
गोशाला
|
उत्तरम् ---
एषः / एषा / एतत्
|
| दाडिमम्
|
अध्यापिका
|
|
|
|
|
|
|
|
द्विचक्रिका
|
श्वेतफलकम्
|
|
| हरिणः
|
सम्मार्जनी
|
| अनुजः
|
वृक्षः
|
| जलम्
|
सोपानम्
|
| प्रश्नः ---
सः / सा / तत्
कः / का/ किम्
|
शाटिका
|
अध्यापकः
|
उत्तरम् ---
सः / सा / तत्
|
| वानरः
|
वातायनम्
|
उदाहरणम् ---
प्र. एषः कः ?
उ. एषः भल्लूकः।
प्र. सा का?
उ. सा द्विचक्रिका ।
Lessons 2A - 2B - 2C - 2D -2E PDF
