२७. भविष्यत्कालरूपाणि
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bhaviSyatkAlarUpANi
भविष्यत्कालरूपाणि
अधोभागे दत्तानि वाक्यानि पठतु। भविष्यत्काल-रूपाणि अवलोकयतु।
राहुलः श्वः किं किं करिष्यति इति अत्र लिखितम् अस्ति।
राहुलः वैद्यः। सः श्व: चिकित्सालयं गमिष्यति।
रुग्णानां परीक्षां करिष्यति।
रोगस्य निवारणाय औषधानि दास्यति।
तेषाम् उपयोगं कथं करणीयम् इति बोधिष्यति।
सायङ्काले आरोग्याय उद्याने अटिष्यति।
गृहं गत्वा कुटुम्बेन सह भोजनं करिष्यति।
अवधेयम्
| धातुः | वर्तमानकालः | भविष्यत्कालः | |
|---|---|---|---|
| १. | पठ् | पठति | पठिष्यति |
| २. | खाद् | खादति | खादिष्यति |
| ३. | गम् | गच्छति | गमिष्यति |
| ४. | धाव् | धावति | धाविष्यति |
| ५. | हस् | हसति | हसिष्यति |
| ६. | पत् | पतति | पतिष्यति |
| ७. | भ्रम् | भ्रमति | भ्रमिष्यति |
| ८. | चल् | चलति | चलिष्यति |
| ९. | वद् | वदति | वदिष्यति |
| १०. | अट् | अटति | अटिष्यति |
| ११. | बुध् | बोधति | बोधिष्यति |
| १२. | याच् | याचति | याचिष्यति |
| ११. | उप+विश् | उपविशति | उपवेक्ष्यति |
| १२. | उत्+स्था | उत्तिष्ठति | उत्थास्यति |
| विशेषरूपाणि | |||
| धातुः | वर्तमानकालः | भविष्यत्कालः | |
| १. | पा | पिबति | पास्यति |
| २. | प्रच्छ् | पृच्छति | प्रक्ष्यति |
| ३. | दा | ददाति | दास्यति |
| ४. | त्यज् | त्यजति | त्यक्ष्यति |
| ५. | ज्ञा | जानाति | ज्ञास्यति |
| ६. | शक् | शक्नोति | शक्ष्यति |
| ७. | श्रु | शृणोति | श्रोष्यति |
| ८. | लिख् | लिखति | लेखिष्यति |
| ९. | मिल् | मिलति | मेलिष्यति |
| १०. | ग्रह् | गृह्णाति | ग्रहिष्यति |
| ११. | उप+विश् | उपविशति | उपवेक्ष्यति |
| १२. | उत्+स्था | उत्तिष्ठति | उत्थास्यति |
अभ्यासः
१) भवान् श्वः किं किं करिष्यति इति अत्र लिखतु –
यथा – अहं श्वः कन्याकुमारीं गमिष्यामि।
तत्र --------------------------------
-----------------------------------
-----------------------------------
-----------------------------------
-----------------------------------
-----------------------------------
------------------------------------
२) भविष्यत्कालरूपाणि लिखतु –
सः (गच्छति) ---------------------------------
सा (लिखति) ---------------------------------
अहं (शृणोमि) --------------------------------
सा (त्यजति) ---------------------------------
रमेशः (क्रीडति) ------------------------------
शिशुः (पिबति) -------------------------------
गुरुः (ददाति) ---------------------------------
छात्रः (पृच्छति) ------------------------------
माता (जानाति) ------------------------------
अहं (शक्नोमि) ------------------------------
बालकः (उपविशति) -------------------------
कर्मकरः (उत्तिष्ठति) -------------------------
अध्यापकः (करोति) --------------------------
PAGE 27