13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/esha-saH-sA-tat: Difference between revisions
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/esha-saH-sA-tat
Content added Content deleted
(Created page with "{{DISPLAYTITLE:Introductory-Sanskrit-lessons-2023/esha-saH-sA-tat}} ===<big>(2A) एतत् / तत् [ समीपस्थस्य बोधनाय - एतत्; दूरस्य तु तत् इति नपुंसकलिंगे प्रयोगः]</big>=== {| class="wikitable" |+ |100x100px|center|frameless |<big>'''''एतत्'''''</big> |<big>'''''तत्'''''</big> |File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189...") |
No edit summary |
||
Line 767: | Line 767: | ||
|<big>तत् व्यजनम्।</big> |
|<big>तत् व्यजनम्।</big> |
||
|} |
|} |
||
=== <big>(2E) अभ्यासः</big> === |
|||
# <big>चित्रानी दॄष्ट्वा उत्तराणि लिखन्तु ---</big> |
|||
{| class="wikitable" |
|||
| colspan="2" |<big>एषः/एषा /एतत्</big> [[File:Etat.jpeg|center|frameless|130x130px]] |
|||
| colspan="2" |<big>सः /सा/तत्</big> [[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|195x195px]] |
|||
|- |
|||
|[[File:Mūṣakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]<big>प्र. एषः कः?</big> |
|||
<big>उ. एषः मूषकः।</big> |
|||
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]] |
|||
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]] |
|||
|[[File:Mārjāraḥ.jpeg|center|frameless|193x193px]] |
|||
<big>प्र. सः कः ?</big> |
|||
<big>उ. सः मार्जारः ।</big> |
|||
|- |
|||
|[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|192x192px]]<big>प्र. एषः कः ?</big> |
|||
<big>उ. --- --- ।</big> |
|||
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]] |
|||
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]] |
|||
|[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|197x197px]]<big>प्र. सः कः ?</big> |
|||
<big>उ. --- --- ।</big> |
|||
|- |
|||
|[[File:Mayūraḥ.jpeg|center|frameless|198x198px]]<big>प्र. एषः कः?</big> |
|||
<big>उ. --- --- ।</big> |
|||
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]] |
|||
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]] |
|||
|[[File:Śukaḥ.jpeg|center|frameless|197x197px]]<big>प्र. सः कः ?</big> |
|||
<big>उ. --- --- ।</big> |
|||
|- |
|||
| [[File:Hṛdaya.jpeg|center|frameless|197x197px]]<big>प्र. एतत् किम् ?</big> |
|||
<big>उ. --- ---?</big> |
|||
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]] |
|||
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]] |
|||
|[[File:Uttarādhara.jpeg|center|frameless|196x196px]] <big>प्र. तत् किम् ?</big> |
|||
<big>उ. --- --- ?</big> |
|||
|- |
|||
|[[File:Vyajanam.jpeg|center|frameless|198x198px]] <big>प्र. एतत् किम् ?</big> |
|||
<big>उ. एतत् व्यजनम्।</big> |
|||
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]] |
|||
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]] |
|||
|[[File:Cakra.jpeg|center|frameless|191x191px]] <big>प्र. तत् किम् ?</big> |
|||
<big>उ. --- --- ।</big> |
|||
|} |
|||
==== <big>'''एषः / एषा / एतत् ; कः / का / किम्'''</big> ==== |
|||
<big> उत्तरानुगुणम् रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एषा बालिका ।</big> |
|||
# <big>प्र. एषः कः ? उ. ….. गणेशः।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….?उ. एषा माला।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….?उ. एतत् कमलम्।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एतत् पुष्पम्।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एषः बालकः।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एषः शङ्करः ।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एषा शिक्षिका।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एषः वृध्दः ।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एषा नर्मदा।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एषः तरुणः।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एतत् नगरम्।</big> |
|||
==== <big>एषः / एषा / एतत् ; सः / सा / तत् ; कः / का / किम्</big> ==== |
|||
==== <big>रिक्तस्थानानि पूरयन्तु - </big> ==== |
|||
# <big>प्र. एषः ……? उ. …. रामः ।</big> |
|||
# <big>प्र. तत् ….. ? उ. ….. देवालयम्।</big> |
|||
# <big>प्र. एषा ……….? उ. ….. माला।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. कः ? उ. सः भारवाहकः।</big> |
|||
# <big>प्र. तत् ……….? उ. ….. नयनम्।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. सः ….. बालकः।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. एषः शङ्करः ।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. सा नायिका।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. सः स्वर्णकारः ।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. सा मालती।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. सः तरुणः।</big> |
|||
# <big>प्र. ….. ……….? उ. तत् करवस्त्रम्।</big> |
|||
==== <big>पश्यन्तु अपिच प्रश्नवाक्यं उत्तरवाक्यं च लिखन्तु ----</big> ==== |
|||
{| class="wikitable" |
|||
| colspan="1" rowspan="4" | |
|||
|<big>भल्लूकः</big> |
|||
|<big>देवता</big> |
|||
| colspan="1" rowspan="4" | |
|||
|- |
|||
|<big>माला</big> |
|||
|<big>लेखनी</big> |
|||
|- |
|||
|<big>धीवरः</big> |
|||
|<big>नर्तकः </big> |
|||
|- |
|||
|<big>द्रोणी</big> |
|||
|<big>दर्वी</big> |
|||
|- |
|||
| colspan="1" rowspan="2" |<big>प्रश्नः ---</big> |
|||
<big>एषः / एषा / एतत्</big> |
|||
<big>कः / का / किम्</big> |
|||
|<big>युतकम्</big> |
|||
|<big>गोशाला</big> |
|||
| colspan="1" rowspan="2" |<big>उत्तरम् ---</big> |
|||
<big>एषः / एषा / एतत् </big> |
|||
|- |
|||
|<big>दाडिमम्</big> |
|||
|<big>अध्यापिका</big> |
|||
|- |
|||
| |
|||
| |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|||
| colspan="1" rowspan="4" | |
|||
|<big>द्विचक्रिका</big> |
|||
|<big>श्वेतफलकम्</big> |
|||
| colspan="1" rowspan="4" | |
|||
|- |
|||
|<big>हरिणः</big> |
|||
|<big>सम्मार्जनी</big> |
|||
|- |
|||
|<big>अनुजः</big> |
|||
|<big>वृक्षः</big> |
|||
|- |
|||
|<big>जलम्</big> |
|||
|<big>सोपानम्</big> |
|||
|- |
|||
| colspan="1" rowspan="2" |<big>प्रश्नः ---</big> |
|||
<big>सः / सा / तत्</big> |
|||
<big>कः / का/ किम् </big> |
|||
|<big>शाटिका</big> |
|||
|<big>अध्यापकः</big> |
|||
| colspan="1" rowspan="2" |<big>उत्तरम् ---</big> |
|||
<big>सः / सा / तत्</big> |
|||
|- |
|||
|<big>वानरः</big> |
|||
|<big>वातायनम्</big> |
|||
|} |
|||
<big>उदाहरणम् ---</big> |
|||
<big>प्र. एषः कः ?</big> |
|||
<big>उ. एषः भल्लूकः।</big> |
|||
<big>प्र. सा का?</big> |
|||
<big>उ. सा द्विचक्रिका ।</big> |
|||
<big>Lessons 2A - 2B - 2C - 2D PDF</big> |
Revision as of 09:33, 10 May 2023
(2A) एतत् / तत् [ समीपस्थस्य बोधनाय - एतत्; दूरस्य तु तत् इति नपुंसकलिंगे प्रयोगः]
![]() |
एतत् | तत् | ![]() | ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
|
(2B) एषः / सः [समीपस्थस्य बोधनाय - एषः; दूरस्य तु सः इति पुंल्लिंगे प्रयोगः]
(2C) एषा / सा [समीपस्थस्य बोधनाय - एषा ; दूरस्य तु सा इति प्रयोगः]
![]() |
एषा | सा | ![]() | ||||
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
![]()
|
![]() |
![]() |
| ||||
|
![]() |
![]() |
![]()
| ||||
|
![]() |
![]() |
|
(2D) एते प्रश्नवाचकाः
कः ? का ? किम् ?
सम्यक् स्मरन्तु—
प्रश्नः | लिंङ्गम् | उत्तरम् |
एषः / सः -कः ? | पुंलिंङ्गम् | एषः नर्तकः / सः गायकः |
एषा / सा - का ? | स्त्रीलिंङ्गम् | एषा वैद्या / सा शिक्षिका |
एतत् / तत् - किम् ? | नपुंसक लिंङ्गम् | एतत् भवनम् / तत् मन्दिरम् |
![]() |
एषः | सः | ![]() |
नर्तकः![]() |
![]() |
![]() |
गायकः![]()
सः गायकः । |
![]() |
एषा | सा | ![]() |
वैद्याएषा का?
एषा वैद्या । |
![]() |
![]() |
शिक्षिका![]() सा शिक्षिका। |
![]() |
एतत् | तत् | ![]() |
भवनम्![]()
एतत् भवनम्। |
![]() |
![]() |
मन्दिरम्![]() तत् मन्दिरम्। |
एषः/सः /एषा/सा /
एतत्/तत् |
कः/का/किम् ? | प्रश्नः | उत्तरम् | |
चालकः![]() |
![]() |
कः ? | एषः कः ? | एषः चालकः । |
रजकः![]() |
![]() |
कः ? | सः कः ? | सः रजकः। |
तक्षकः![]() |
![]() |
कः ? | एषः कः ? | एषः तक्षकः। |
सैनिकः | ![]() |
कः ? | सः कः ? | सः सैनिकः । |
विदूषकः | ![]() |
कः ? | एषः कः ? | एषः विदूषकः । |
न्यायाधीशः | ![]() |
कः ? | सः कः ? | सः न्यायाधीशः । |
कुम्भकारः![]() |
![]() |
कः ? | एषः कः ? | एषः कुम्भकारः । |
धीवरः | ![]() |
कः ? | सः कः ? | सः धीवरः । |
गोपालकः![]() |
![]() |
कः ? | एषः कः ? | एषः गोपालकः । |
हस्तिपकः![]() |
![]() |
कः ? | सः कः ? | सः हस्तिपकः । |
गायिका | ![]() |
का ? | एषा का ? | एषा गायिका। |
परिचारिका | ![]() |
का ? | सा का? | सा परिचारिका। |
तुला![]() |
![]() |
का ? | एषा का ? | एषा तुला। |
छात्रा ![]() |
![]() |
का ? | सा का? | सा छात्रा। |
नदी![]() |
![]() |
का ? | एषा का ? | एषा नदी। |
समदर्वी![]() |
![]() |
का ? | सा का? | सा समदर्वी। |
घटी![]() |
![]() |
का ? | एषा का ? | एषा घटी। |
द्विचक्रिका![]() |
![]() |
का ? | सा का? | सा द्वीचक्रिका। |
कर्तरी![]() |
![]() |
का ? | एषा का ? | एषा कर्तरी। |
छुरिका![]() |
![]() |
का ? | सा का? | सा छुरिका। |
नेत्रम्![]() |
![]() |
किम् ? | एतत् किम् ? | एतत् नेत्रम् । |
उपनेत्रम्![]() |
![]() |
किम् ? | तत् किम्? | तत् उपनेत्रम् । |
पर्णम्![]() |
![]() |
किम् ? | एतत् किम् ? | एतत् पर्णम्। |
पुष्पम्![]() |
![]() |
किम् ? | एतत् किम् ? | एतत् पुष्पम्। |
गृहम्![]() |
![]() |
किम् ? | तत् किम्? | तत् गृहम्। |
विमानम्![]() |
![]() |
किम् ? | एतत् किम् ? | एतत् विमानम्। |
लोकयानम् | ![]() |
किम् ? | तत् किम्? | तत् लोकयानम्। |
उद्यानम्![]() |
![]() |
किम् ? | एतत् किम् ? | एतत् उद्यानम्। |
सस्यम्![]() |
![]() |
किम् ? | तत् किम्? | तत् सस्यम्। |
व्यजनम् | ![]() |
किम् ? | एतत् किम् ? | तत् व्यजनम्। |
(2E) अभ्यासः
- चित्रानी दॄष्ट्वा उत्तराणि लिखन्तु ---
एषः/एषा /एतत् ![]() |
सः /सा/तत् ![]()
| ||
![]() उ. एषः मूषकः। |
![]() |
![]() |
![]()
उ. सः मार्जारः । |
![]() उ. --- --- । |
![]() |
![]() |
![]() उ. --- --- । |
![]() उ. --- --- । |
![]() |
![]() |
![]() उ. --- --- । |
![]() उ. --- ---? |
![]() |
![]() |
![]() उ. --- --- ? |
![]() उ. एतत् व्यजनम्। |
![]() |
![]() |
![]() उ. --- --- । |
एषः / एषा / एतत् ; कः / का / किम्
उत्तरानुगुणम् रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -
- प्र. ….. ……….? उ. एषा बालिका ।
- प्र. एषः कः ? उ. ….. गणेशः।
- प्र. ….. ……….?उ. एषा माला।
- प्र. ….. ……….?उ. एतत् कमलम्।
- प्र. ….. ……….? उ. एतत् पुष्पम्।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः बालकः।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः शङ्करः ।
- प्र. ….. ……….? उ. एषा शिक्षिका।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः वृध्दः ।
- प्र. ….. ……….? उ. एषा नर्मदा।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः तरुणः।
- प्र. ….. ……….? उ. एतत् नगरम्।
एषः / एषा / एतत् ; सः / सा / तत् ; कः / का / किम्
रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -
- प्र. एषः ……? उ. …. रामः ।
- प्र. तत् ….. ? उ. ….. देवालयम्।
- प्र. एषा ……….? उ. ….. माला।
- प्र. ….. कः ? उ. सः भारवाहकः।
- प्र. तत् ……….? उ. ….. नयनम्।
- प्र. ….. ……….? उ. सः ….. बालकः।
- प्र. ….. ……….? उ. एषः शङ्करः ।
- प्र. ….. ……….? उ. सा नायिका।
- प्र. ….. ……….? उ. सः स्वर्णकारः ।
- प्र. ….. ……….? उ. सा मालती।
- प्र. ….. ……….? उ. सः तरुणः।
- प्र. ….. ……….? उ. तत् करवस्त्रम्।
पश्यन्तु अपिच प्रश्नवाक्यं उत्तरवाक्यं च लिखन्तु ----
भल्लूकः | देवता | ||
माला | लेखनी | ||
धीवरः | नर्तकः | ||
द्रोणी | दर्वी | ||
प्रश्नः ---
एषः / एषा / एतत् कः / का / किम् |
युतकम् | गोशाला | उत्तरम् ---
एषः / एषा / एतत् |
दाडिमम् | अध्यापिका | ||
द्विचक्रिका | श्वेतफलकम् | ||
हरिणः | सम्मार्जनी | ||
अनुजः | वृक्षः | ||
जलम् | सोपानम् | ||
प्रश्नः ---
सः / सा / तत् कः / का/ किम् |
शाटिका | अध्यापकः | उत्तरम् ---
सः / सा / तत् |
वानरः | वातायनम् |
उदाहरणम् ---
प्र. एषः कः ?
उ. एषः भल्लूकः।
प्र. सा का?
उ. सा द्विचक्रिका ।
Lessons 2A - 2B - 2C - 2D PDF