13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/esha-saH-sA-tat: Difference between revisions

From Samskrita Vyakaranam
< 13 - भाषित-संस्कृतम्‌‎ | Introductory Sanskrit Lessons
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/esha-saH-sA-tat
Jump to navigation Jump to search
Content added Content deleted
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Line 187: Line 187:
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>नर्तकः</big>
!<big>नर्तकः</big>
|}[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|241x241px]]
|}[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|241x241px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः नर्तकः</big>
!<big>एषः नर्तकः</big>
|}
|}
Line 196: Line 196:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>गायकः</big>
!<big>गायकः</big>
|}[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|203x203px]]
|}[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|203x203px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सः गायकः</big>
!<big>सः गायकः</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>चालकः</big>
!<big>चालकः</big>
|}[[File:Cālakaḥ.jpeg|center|frameless|182x182px]]
|}[[File:Cālakaḥ.jpeg|center|frameless|182x182px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः चालकः</big>
!<big>एषः चालकः</big>
|}
|}
Line 213: Line 213:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>पत्रवाहकः</big>
!<big>पत्रवाहकः</big>
|}[[File:Patravāhakaḥ.jpeg|center|frameless|216x216px]]
|}[[File:Patravāhakaḥ.jpeg|center|frameless|216x216px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सः पत्रवाहकः</big>
!<big>सः पत्रवाहकः</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>सौचिकः</big>
!<big>सौचिकः</big>
|}[[File:Saucikaḥ.jpeg|center|frameless|198x198px]]
|}[[File:Saucikaḥ.jpeg|center|frameless|198x198px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः सौचिकः</big>
!<big>एषः सौचिकः</big>
|}
|}
Line 230: Line 230:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>कुम्भकारः</big>
!<big>कुम्भकारः</big>
|}[[File:Kumbhakāraḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|}[[File:Kumbhakāraḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सः कुम्भकारः</big>
!<big>सः कुम्भकारः</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>बालकः</big>
!<big>बालकः</big>
|}[[File:Bālakaḥ.jpeg|center|frameless|226x226px]]
|}[[File:Bālakaḥ.jpeg|center|frameless|226x226px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः बालकः</big>
!<big>एषः बालकः</big>
|}
|}
Line 247: Line 247:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>वृद्धः</big>
!<big>वृद्धः</big>
|}[[File:Vṛddhaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|}[[File:Vṛddhaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सः वृद्धः</big>
!<big>सः वृद्धः</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>वानरः</big>
!<big>वानरः</big>
|}[[File:Vānaraḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|}[[File:Vānaraḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः वानरः</big>
!<big>एषः वानरः</big>
|}
|}
Line 264: Line 264:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>गजः</big>
!<big>गजः</big>
|}[[File:Gajaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|}[[File:Gajaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सः गजः</big>
!<big>सः गजः</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>हरिणः</big>
!<big>हरिणः</big>
|}[[File:Hariṇaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|}[[File:Hariṇaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः हरिणः</big>
!<big>एषः हरिणः</big>
|}
|}
Line 281: Line 281:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>भल्लूकः</big>
!<big>भल्लूकः</big>
|}[[File:Bhallūkaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|}[[File:Bhallūkaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सः भल्लूकः</big>
!<big>सः भल्लूकः</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>मयूरः</big>
!<big>मयूरः</big>
|}[[File:Mayūraḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|}[[File:Mayūraḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः मयूरः</big>
!<big>एषः मयूरः</big>
|}
|}
Line 298: Line 298:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>शुकः</big>
!<big>शुकः</big>
|}[[File:Śukaḥ.jpeg|center|frameless|251x251px]]
|}[[File:Śukaḥ.jpeg|center|frameless|251x251px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सः शुकः</big>
!<big>सः शुकः</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>भिक्षुकः</big>
!<big>भिक्षुकः</big>
|}[[File:Bhikṣukaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|}[[File:Bhikṣukaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः भिक्षुकः</big>
!<big>एषः भिक्षुकः</big>
|}
|}
Line 315: Line 315:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>नृपः</big>
!<big>नृपः</big>
|}[[File:Nṛpaḥ.jpeg|center|frameless|233x233px]]
|}[[File:Nṛpaḥ.jpeg|center|frameless|233x233px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सः नृपः</big>
!<big>सः नृपः</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>छात्रः</big>
!<big>छात्रः</big>
|}[[File:Chātraḥ.jpeg|center|frameless|285x285px]]
|}[[File:Chātraḥ.jpeg|center|frameless|285x285px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः छात्रः</big>
!<big>एषः छात्रः</big>
|}
|}
Line 332: Line 332:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>अध्यापकः</big>
!<big>अध्यापकः</big>
|}[[File:Adhyāpakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|}[[File:Adhyāpakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषः अध्यापकः</big>
!<big>एषः अध्यापकः</big>
|}
|}
Line 347: Line 347:
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>वैद्या</big>
!<big>वैद्या</big>
|}
|}
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषा वैद्या</big>
!<big>एषा वैद्या</big>
|}
|}
Line 356: Line 356:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>शिक्षिका</big>
!<big>शिक्षिका</big>
|}[[File:Śikṣikā.jpeg|center|frameless|203x203px]]
|}[[File:Śikṣikā.jpeg|center|frameless|203x203px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा शिक्षिका</big>
!<big>सा शिक्षिका</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>मक्षिका</big>
!<big>मक्षिका</big>
|}[[File:Makṣikā.jpeg|center|frameless|210x210px]]
|}[[File:Makṣikā.jpeg|center|frameless|210x210px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषा मक्षिका</big>
!<big>एषा मक्षिका</big>
|}
|}
Line 373: Line 373:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>पिपीलिका</big>
!<big>पिपीलिका</big>
|}[[File:Pipīlikā.jpeg|center|frameless|198x198px]]
|}[[File:Pipīlikā.jpeg|center|frameless|198x198px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा पिपीलिका</big>
!<big>सा पिपीलिका</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>लेखिका</big>
!<big>लेखिका</big>
|}[[File:Lekhikā.jpeg|center|frameless|209x209px]]
|}[[File:Lekhikā.jpeg|center|frameless|209x209px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषा लेखिका</big>
!<big>एषा लेखिका</big>
|}
|}
Line 390: Line 390:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>द्विचक्रिका</big>
!<big>द्विचक्रिका</big>
|}[[File:Dvicakrikā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|}[[File:Dvicakrikā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा द्विचक्रिका</big>
!<big>सा द्विचक्रिका</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>बालिका</big>
!<big>बालिका</big>
|}
|}
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषा बालिका</big>
!<big>एषा बालिका</big>
|}
|}
Line 407: Line 407:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>वृद्धा</big>
!<big>वृद्धा</big>
|}[[File:Vṛddhā.jpeg|center|frameless|205x205px]]
|}[[File:Vṛddhā.jpeg|center|frameless|205x205px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा वृद्धा</big>
!<big>सा वृद्धा</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>माला</big>
!<big>माला</big>
|}[[File:Mālā.jpeg|center|frameless|210x210px]]
|}[[File:Mālā.jpeg|center|frameless|210x210px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषा माला</big>
!<big>एषा माला</big>
|}
|}
Line 424: Line 424:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>शाटिका</big>
!<big>शाटिका</big>
|}
|}
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा शाटिका</big>
!<big>सा शाटिका</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>लता</big>
!<big>लता</big>
|}[[File:Lāta.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|}[[File:Lāta.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा लता</big>
!<big>सा लता</big>
|}
|}
Line 441: Line 441:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>कलिका</big>
!<big>कलिका</big>
|}[[File:Kalikā.jpeg|center|frameless|209x209px]]
|}[[File:Kalikā.jpeg|center|frameless|209x209px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा कलिका</big>
!<big>सा कलिका</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>पत्रिका</big>
!<big>पत्रिका</big>
|}[[File:Patrikā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|}[[File:Patrikā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषा पत्रिका</big>
!<big>एषा पत्रिका</big>
|}
|}
Line 458: Line 458:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>पुस्तिका</big>
!<big>पुस्तिका</big>
|}[[File:Pustakam.jpeg|center|frameless|198x198px]]
|}[[File:Pustakam.jpeg|center|frameless|198x198px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा पुस्तिका</big>
!<big>सा पुस्तिका</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>पाठशाला</big>
!<big>पाठशाला</big>
|}
|}
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषा पाठशाला</big>
!<big>एषा पाठशाला</big>
|}
|}
Line 475: Line 475:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>गोशाला</big>
!<big>गोशाला</big>
|}[[File:Gośālā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|}[[File:Gośālā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा गोशाला</big>
!<big>सा गोशाला</big>
|}
|}
|-
|-
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>सरस्वती</big>
!<big>सरस्वती</big>
|}
|}
{| class="wikitable"
{|
!<big>एषा सरस्वती</big>
!<big>एषा सरस्वती</big>
|}
|}
Line 492: Line 492:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|
{| class="wikitable"
{|
!<big>पार्वती</big>
!<big>पार्वती</big>
|}
|}
{| class="wikitable"
{|
!<big>सा पार्वती</big>
!<big>सा पार्वती</big>
|}
|}
Line 525: Line 525:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|-
|-
|
|<big>नर्तकः</big>[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|315x315px]]<big>एषः कः?</big><big>एषः नर्तकः ।</big>
{| class="wikitable"
!<big>नर्तकः</big>
|}[[File:Nartakaḥ.jpeg|center|frameless|315x315px]]
{| class="wikitable"
!<big>एषः कः?</big><big>एषः नर्तकः ।</big>
|}
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|<big>गायकः</big>[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"

!<big>गायकः</big>
|}[[File:Gāyakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>सः कः ?</big><big>सः गायकः ।</big>
|}


<big>सः कः ?</big>


<big>सः गायकः ।</big>
|-
|-
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
Line 545: Line 554:
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|<big>शिक्षिका</big>[[File:Śikṣikā.jpeg|center|frameless|201x201px]]<big>सा का?</big>
{| class="wikitable"
!<big>शिक्षिका</big>
|}[[File:Śikṣikā.jpeg|center|frameless|201x201px]]<big>सा का?</big>


<big>सा शिक्षिका।</big>
<big>सा शिक्षिका।</big>
Line 554: Line 566:
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|-
|-
|
|<big>भवनम्</big>[[File:Bhavana.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>भवनम्</big>
|}[[File:Bhavana.jpeg|center|frameless|195x195px]]




Line 562: Line 577:
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|[[File:Tat arrow.jpg|center|frameless|189x189px]]
|
|<big>मन्दिरम्</big>[[File:Mandiram.jpeg|center|frameless|195x195px]]<big>तत् किम् ?</big>
{| class="wikitable"
!<big>मन्दिरम्</big>
|}[[File:Mandiram.jpeg|center|frameless|195x195px]]<big>तत् किम् ?</big>


<big>तत् मन्दिरम्।</big>
<big>तत् मन्दिरम्।</big>
Line 575: Line 593:
|<big>'''उत्तरम्'''</big>
|<big>'''उत्तरम्'''</big>
|-
|-
|
|<big>चालकः</big>[[File:Cālakaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
!<big>चालकः</big>
|}[[File:Cālakaḥ.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 581: Line 602:
|<big>एषः चालकः ।</big>
|<big>एषः चालकः ।</big>
|-
|-
|
|<big>रजकः</big>[[File:Rajakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>रजकः</big>
|}[[File:Rajakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 587: Line 611:
|<big>सः रजकः।</big>
|<big>सः रजकः।</big>
|-
|-
|
|<big>तक्षकः</big>[[File:Takṣakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>तक्षकः</big>
|}[[File:Takṣakaḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 593: Line 620:
|<big>एषः तक्षकः।</big>
|<big>एषः तक्षकः।</big>
|-
|-
|
|<big>सैनिकः</big>
{| class="wikitable"
!<big>सैनिकः</big>
|}
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 599: Line 629:
|<big>सः सैनिकः ।</big>
|<big>सः सैनिकः ।</big>
|-
|-
|
|<big>विदूषकः</big>
{| class="wikitable"
!<big>विदूषकः</big>
|}
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 605: Line 638:
|<big>एषः विदूषकः ।</big>
|<big>एषः विदूषकः ।</big>
|-
|-
|
|<big>न्यायाधीशः</big>
{| class="wikitable"
!<big>न्यायाधीशः</big>
|}
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 611: Line 647:
|<big>सः न्यायाधीशः ।</big>
|<big>सः न्यायाधीशः ।</big>
|-
|-
|
|<big>कुम्भकारः</big>[[File:Kumbhakāraḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>कुम्भकारः</big>
|}[[File:Kumbhakāraḥ.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 617: Line 656:
|<big>एषः कुम्भकारः ।</big>
|<big>एषः कुम्भकारः ।</big>
|-
|-
|
|<big>धीवरः</big>
{| class="wikitable"
!<big>धीवरः</big>
|}
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 623: Line 665:
|<big>सः धीवरः ।</big>
|<big>सः धीवरः ।</big>
|-
|-
|
|<big>गोपालकः</big>[[File:Gopālakaḥ.jpeg|center|frameless|199x199px]]
{| class="wikitable"
!<big>गोपालकः</big>
|}[[File:Gopālakaḥ.jpeg|center|frameless|199x199px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 629: Line 674:
|<big>एषः गोपालकः ।</big>
|<big>एषः गोपालकः ।</big>
|-
|-
|
|<big>हस्तिपकः</big>[[File:Hastipakaḥ.jpeg|center|frameless|188x188px]]
{| class="wikitable"
!<big>हस्तिपकः</big>
|}[[File:Hastipakaḥ.jpeg|center|frameless|188x188px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>कः ?</big>
|<big>कः ?</big>
Line 635: Line 683:
|<big>सः हस्तिपकः ।</big>
|<big>सः हस्तिपकः ।</big>
|-
|-
|
|<big>गायिका</big>
{| class="wikitable"
!<big>गायिका</big>
|}
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 647: Line 698:
|
|
|-
|-
|
|<big>परिचारिका</big>
{| class="wikitable"
!<big>परिचारिका</big>
|}
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 653: Line 707:
|<big>सा परिचारिका।</big>
|<big>सा परिचारिका।</big>
|-
|-
|
|<big>तुला</big>[[File:Tulā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
!<big>तुला</big>
|}[[File:Tulā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 659: Line 716:
|<big>एषा तुला।</big>
|<big>एषा तुला।</big>
|-
|-
|
|<big>छात्रा  </big>[[File:Chātrā.jpeg|center|frameless|305x305px]]
{| class="wikitable"
!<big>छात्रा</big>
|}[[File:Chātrā.jpeg|center|frameless|305x305px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 665: Line 725:
|<big>सा छात्रा।</big>
|<big>सा छात्रा।</big>
|-
|-
|
|<big>नदी</big>[[File:Nadī.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>नदी</big>
|}[[File:Nadī.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 671: Line 734:
|<big>एषा नदी।</big>
|<big>एषा नदी।</big>
|-
|-
|
|<big>समदर्वी</big>[[File:Samadarvī.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
!<big>समदर्वी</big>
|}[[File:Samadarvī.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 677: Line 743:
|<big>सा समदर्वी।</big>
|<big>सा समदर्वी।</big>
|-
|-
|
|<big>घटी</big>[[File:Ghaṭī.jpeg|center|frameless|241x241px]]
{| class="wikitable"
!<big>घटी</big>
|}[[File:Ghaṭī.jpeg|center|frameless|241x241px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 689: Line 758:
|
|
|-
|-
|
|<big>द्विचक्रिका</big>[[File:Dvicakrikā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
{| class="wikitable"
!<big>द्विचक्रिका</big>
|}[[File:Dvicakrikā.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 695: Line 767:
|<big>सा द्वीचक्रिका।</big>
|<big>सा द्वीचक्रिका।</big>
|-
|-
|
|<big>कर्तरी</big>[[File:Kartarī.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>कर्तरी</big>
|}[[File:Kartarī.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 701: Line 776:
|<big>एषा कर्तरी।</big>
|<big>एषा कर्तरी।</big>
|-
|-
|
|<big>छुरिका</big>[[File:Churikā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>छुरिका</big>
|}[[File:Churikā.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>का ?</big>
|<big>का ?</big>
Line 707: Line 785:
|<big>सा छुरिका।</big>
|<big>सा छुरिका।</big>
|-
|-
|
|<big>नेत्रम्</big>[[File:Netram.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>नेत्रम्</big>
|}[[File:Netram.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 713: Line 794:
|<big>एतत् नेत्रम् ।</big>
|<big>एतत् नेत्रम् ।</big>
|-
|-
|
|<big>उपनेत्रम्</big>[[File:Upanetram.jpg|center|frameless|197x197px]]
{| class="wikitable"
!<big>उपनेत्रम्</big>
|}[[File:Upanetram.jpg|center|frameless|197x197px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 719: Line 803:
|<big>तत् उपनेत्रम् ।</big>
|<big>तत् उपनेत्रम् ।</big>
|-
|-
|
|<big>पर्णम्</big>[[File:Parṇam.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>पर्णम्</big>
|}[[File:Parṇam.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 725: Line 812:
|<big>एतत् पर्णम्।</big>
|<big>एतत् पर्णम्।</big>
|-
|-
|
|<big>पुष्पम्</big>[[File:Pushpam.jpg|center|frameless|193x193px]]
{| class="wikitable"
!<big>पुष्पम्</big>
|}[[File:Pushpam.jpg|center|frameless|193x193px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 731: Line 821:
|<big>एतत् पुष्पम्।</big>
|<big>एतत् पुष्पम्।</big>
|-
|-
|
|<big>गृहम्</big>[[File:Gṛham.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>गृहम्</big>
|}[[File:Gṛham.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 737: Line 830:
|<big>तत् गृहम्।</big>
|<big>तत् गृहम्।</big>
|-
|-
|
|<big>विमानम्</big>[[File:VimAnam.jpg|center|frameless|197x197px]]
{| class="wikitable"
!<big>विमानम्</big>
|}[[File:VimAnam.jpg|center|frameless|197x197px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 743: Line 839:
|<big>एतत् विमानम्।</big>
|<big>एतत् विमानम्।</big>
|-
|-
|
|<big>लोकयानम्</big>
{| class="wikitable"
!<big>लोकयानम्</big>
|}
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 749: Line 848:
|<big>तत् लोकयानम्।</big>
|<big>तत् लोकयानम्।</big>
|-
|-
|
|<big>उद्यानम्</big>[[File:Udyanam.jpeg|center|frameless|191x191px]]
{| class="wikitable"
!<big>उद्यानम्</big>
|}[[File:Udyanam.jpeg|center|frameless|191x191px]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|[[File:45 Left etat.jpeg|100x100px|center|frameless]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>
Line 755: Line 857:
|<big>एतत् उद्यानम्।</big>
|<big>एतत् उद्यानम्।</big>
|-
|-
|
|<big>सस्यम्</big>[[File:Sasyam.jpeg|center|frameless|195x195px]]
{| class="wikitable"
!<big>सस्यम्</big>
|}[[File:Sasyam.jpeg|center|frameless|195x195px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|[[File:Tat left arrow.jpeg|center|frameless|196x196px]]
|<big>किम् ?</big>
|<big>किम् ?</big>

Revision as of 14:57, 10 May 2023


(2A) एतत् / तत् [ समीपस्थस्य बोधनाय - एतत्; दूरस्य तु तत् इति नपुंसकलिंगे प्रयोगः]

 एतत् तत्
भवनम्
एतत् भवनम् |
मन्दिरम्
तत् मन्दिरम् |
वातायनम्
एतत् वातायनम्
सोपानम्
तत् सोपानम्
कमलम्
एतत् कमलम्
चम्पकम्
तत् चम्पकम्
छत्रम्
एतत् छात्रम्
पर्णम्
तत् पर्णम्
क्रीडनकम्
एतत् क्रीडनकम्  
पुस्तकम्
File:Pustakam.jpeg
तत् पुस्तकम्
नेत्रम्
एतत् नेत्रम्
उपनेत्रम्
तत् उपनेत्रम्
दुग्धम्
एतत् दुग्धम्
जलम्
तत् जलम्
विमानम्
एतत् विमानम्
रेलयानम्
तत् रेलयानम्
फलम्
एतत् फलम्
पुष्पम्
तत् पुष्पम्
उद्यानम्
एतत् उद्यानम्
सस्यम्
तत् सस्यम्

(2B) एषः / सः [समीपस्थस्य बोधनाय - एषः; दूरस्य तु सः इति पुंल्लिंगे प्रयोगः]

 एषः सः
नर्तकः
एषः नर्तकः
गायकः
सः गायकः
चालकः
एषः चालकः
पत्रवाहकः
सः पत्रवाहकः
सौचिकः
एषः सौचिकः
कुम्भकारः
सः कुम्भकारः
बालकः
एषः बालकः
वृद्धः
सः वृद्धः
वानरः
एषः वानरः
गजः
सः गजः
हरिणः
एषः हरिणः
भल्लूकः
सः भल्लूकः
मयूरः
एषः मयूरः
शुकः
सः शुकः
भिक्षुकः
एषः भिक्षुकः
नृपः
सः नृपः
छात्रः
एषः छात्रः
अध्यापकः
एषः अध्यापकः

(2C) एषा / सा [समीपस्थस्य बोधनाय - एषा ; दूरस्य तु सा इति प्रयोगः]

 एषा सा
वैद्या
एषा वैद्या
शिक्षिका
सा शिक्षिका
मक्षिका
एषा मक्षिका
पिपीलिका
सा पिपीलिका
लेखिका
एषा लेखिका
द्विचक्रिका
सा द्विचक्रिका
बालिका
एषा बालिका
वृद्धा
सा वृद्धा
माला
एषा माला
शाटिका
सा शाटिका
लता
सा लता
कलिका
सा कलिका
पत्रिका
एषा पत्रिका
पुस्तिका
File:Pustakam.jpeg
सा पुस्तिका
पाठशाला
एषा पाठशाला
गोशाला
सा गोशाला
सरस्वती
एषा सरस्वती
पार्वती
सा पार्वती

(2D) एते प्रश्नवाचकाः  

कः ?        का  ?        किम्   ?

सम्यक् स्मरन्तु—

प्रश्नः लिंङ्गम् उत्तरम्
एषः / सः -कः ? पुंलिंङ्गम् एषः नर्तकः / सः गायकः
एषा / सा - का ? स्त्रीलिंङ्गम् एषा वैद्या  / सा शिक्षिका
एतत् / तत्  - किम् ? नपुंसक लिंङ्गम् एतत् भवनम् / तत् मन्दिरम्
एषः सः
नर्तकः
एषः कः?एषः नर्तकः ।
गायकः
सः कः ?सः गायकः ।


एषा सा
वैद्याएषा का?

एषा वैद्या ।

शिक्षिका
सा का?

सा शिक्षिका।

एतत् तत्
भवनम्


एतत् किम् ?

एतत् भवनम्।

मन्दिरम्
तत् किम् ?

तत् मन्दिरम्।

एषः/सः /एषा/सा /

एतत्/तत्

कः/का/किम् ? प्रश्नः   उत्तरम्
चालकः
कः ? एषः कः ? एषः चालकः ।
रजकः
कः ? सः कः ? सः रजकः।
तक्षकः
कः ? एषः कः ? एषः तक्षकः।
सैनिकः
कः ? सः कः ? सः सैनिकः ।
विदूषकः
कः ? एषः कः ? एषः विदूषकः ।
न्यायाधीशः
कः ? सः कः ? सः न्यायाधीशः ।
कुम्भकारः
कः ? एषः कः ? एषः कुम्भकारः ।
धीवरः
कः ? सः कः ? सः धीवरः ।
गोपालकः
कः ? एषः कः ? एषः गोपालकः ।
हस्तिपकः
कः ? सः कः ? सः हस्तिपकः ।
गायिका
का ? एषा का ? एषा गायिका।
परिचारिका
का ? सा का? सा परिचारिका।
तुला
का ? एषा का ? एषा तुला।
छात्रा
का ? सा का? सा छात्रा।
नदी
का ? एषा का ? एषा नदी।
समदर्वी
का ? सा का? सा समदर्वी।
घटी
का ? एषा का ? एषा घटी।
द्विचक्रिका
का ? सा का? सा द्वीचक्रिका।
कर्तरी
का ? एषा का ? एषा कर्तरी।
छुरिका
का ? सा का? सा छुरिका।
नेत्रम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् नेत्रम् ।
उपनेत्रम्
किम् ? तत् किम्? तत् उपनेत्रम् ।
पर्णम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् पर्णम्।
पुष्पम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् पुष्पम्।
गृहम्
किम् ? तत् किम्? तत् गृहम्।
विमानम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् विमानम्।
लोकयानम्
किम् ? तत् किम्? तत् लोकयानम्।
उद्यानम्
किम् ? एतत् किम् ? एतत् उद्यानम्।
सस्यम्
किम् ? तत् किम्? तत् सस्यम्।
व्यजनम्
किम् ? एतत् किम् ? तत् व्यजनम्।

(2E) अभ्यासः

  1. चित्रानी दॄष्ट्वा उत्तराणि लिखन्तु ---
एषः/एषा /एतत्
सः /सा/तत्


प्र. एषः कः?

उ. एषः मूषकः।


प्र. सः कः ?

उ. सः मार्जारः ।

प्र. एषः कः ?

उ. --- --- ।

प्र. सः कः ?

उ. --- --- ।

प्र. एषः कः?

उ. --- --- ।

प्र. सः कः ?

उ. --- --- ।

प्र. एतत् किम् ?

उ. --- ---?

प्र. तत् किम् ?

उ. --- --- ?

प्र. एतत् किम् ?

उ. एतत् व्यजनम्।

प्र. तत् किम् ?

उ. --- --- ।

एषः / एषा / एतत् ; कः / का / किम्

  उत्तरानुगुणम् रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -

  1. प्र. …..  ……….? उ.  एषा बालिका ।
  2. प्र.  एषः कः ? उ.  ….. गणेशः।
  3. प्र. …..  ……….?उ. एषा माला।
  4. प्र. …..  ……….?उ. एतत् कमलम्।
  5. प्र. …..  ……….? उ. एतत् पुष्पम्।
  6. प्र. …..  ……….? उ. एषः बालकः।
  7. प्र. …..  ……….? उ. एषः शङ्करः ।
  8. प्र. …..  ……….? उ. एषा शिक्षिका।
  9. प्र. …..  ……….? उ. एषः वृध्दः ।
  10. प्र. …..  ……….? उ. एषा नर्मदा।
  11. प्र. …..  ……….? उ. एषः  तरुणः।
  12. प्र. …..  ……….? उ. एतत् नगरम्।

एषः / एषा / एतत् ; सः / सा / तत् ; कः / का / किम्

रिक्तस्थानानि पूरयन्तु -  

  1. प्र.  एषः ……? उ.  ….  रामः ।
  2. प्र.  तत् ….. ? उ.  ….. देवालयम्।
  3. प्र. एषा  ……….? उ.  ….. माला।
  4. प्र. …..  कः ? उ. सः  भारवाहकः।
  5. प्र. तत्  ……….? उ. ….. नयनम्।
  6. प्र. …..  ……….? उ. सः …..  बालकः।
  7. प्र. …..  ……….? उ. एषः शङ्करः ।
  8. प्र. …..  ……….? उ. सा नायिका।
  9. प्र. …..  ……….? उ. सः स्वर्णकारः ।
  10. प्र. …..  ……….? उ. सा मालती।
  11. प्र. …..  ……….?   उ. सः  तरुणः।
  12. प्र. …..  ……….? उ. तत् करवस्त्रम्।

पश्यन्तु  अपिच प्रश्नवाक्यं उत्तरवाक्यं च लिखन्तु ----

भल्लूकः देवता
माला लेखनी
धीवरः नर्तकः  
द्रोणी दर्वी
प्रश्नः ---

एषः / एषा / एतत्

कः / का / किम्

युतकम् गोशाला उत्तरम्‌ ---

एषः / एषा / एतत्  

दाडिमम् अध्यापिका
द्विचक्रिका श्वेतफलकम्
हरिणः सम्मार्जनी
अनुजः वृक्षः
जलम् सोपानम्
प्रश्नः ---

सः / सा / तत्

कः / का/ किम्  

शाटिका अध्यापकः उत्तरम्‌ ---

सः / सा / तत्

वानरः वातायनम्

उदाहरणम् ---

प्र.  एषः कः ?

उ.  एषः भल्लूकः।

प्र. सा का?

उ. सा द्विचक्रिका ।

Lessons 2A - 2B - 2C - 2D -2E PDF

Retrieved from "https://worldsanskrit.net/wiki/13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/esha-saH-sA-tat?oldid=17953"