13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/kartRpadayukta-kriyApadAni: Difference between revisions
Anjali2023 (talk | contribs) No edit summary |
No edit summary |
||
(16 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानि}} |
{{DISPLAYTITLE:११. कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानि}} |
||
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
||
== कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् ( |
== '''<big>कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् (लट् – लकारः)</big>''' == |
||
=== |
=== <big>'''लट्लकारः वर्तमानकालं सूचयति'''</big> === |
||
<big>वर्तमानः कालः इत्युक्ते यत् किमपि कार्यम् |
<big>वर्तमानः कालः इत्युक्ते यत् किमपि कार्यम् आरब्धम् आसीत् तत् कार्यम् इदानीम् अपि प्रचलत् अस्ति | </big> |
||
=== <big>वाक्यम्</big> === |
=== <big>'''वाक्यम्'''</big> === |
||
<big>वाक्ये कर्तृसूचकं पदं कर्तृपदम् |
<big>वाक्ये कर्तृसूचकं पदं कर्तृपदम् |</big> <big>कर्तरिप्रयोगे कर्तृपदस्य प्रथमाविभक्तिः भवति |</big> |
||
{| class="wikitable" |
|||
|+ |
|||
<big>'''उदाहरणानि''' </big> |
|||
!उदाहरणानि |
|||
|- |
|||
<big>बालकः वदति।</big> |
|||
|<big><nowiki>बालकः वदति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>शिष्यः नमति।</big> |
|||
|<big><nowiki>शिष्यः नमति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>अग्रजः वदति।</big> |
|||
|<big><nowiki>अग्रजः वदति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>जनकः पश्यति।</big> |
|||
|<big><nowiki>जनकः पश्यति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>पुत्रः गच्छति।</big> |
|||
|<big><nowiki>पुत्रः गच्छति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>बाला पठति।</big> |
|||
|<big><nowiki>बाला पठति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>गायिका गायति।</big> |
|||
|<big><nowiki>गायिका गायति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>अनुजा क्रीडति।</big> |
|||
|<big><nowiki>अनुजा क्रीडति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>अम्बा पचति।</big> |
|||
|<big><nowiki>अम्बा पचति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>रमा नृत्यति।</big> |
|||
|<big><nowiki>रमा नृत्यति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
<big>फलं पतति।</big> |
|||
|<big><nowiki>फलं पतति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>पुष्पं विकसति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>मित्रं यच्छति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>जलं स्रवति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>नयनं स्फुरति |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहं गच्छामि |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहम् आगच्छामि |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहं पठामि |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहं हसामि |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहं वदामि |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहं खादामि |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहं नमामि |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहं क्रीडामि |</nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>अहं ध्यायामि |</nowiki></big> |
|||
|} |
|||
<big> </big> |
|||
==='''<big>अभ्यासः</big> <big>-</big> <big>कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम्</big>''' === |
|||
<big>पुष्पं विकसति।</big> |
|||
====<big>'''चित्रं दृष्ट्वा वाक्यानि लिखतु'''</big>==== |
|||
<big>मित्रं यच्छति।</big> |
|||
<big>जलं स्रवति।</big> |
|||
<big>नयनं स्फुरति।</big> |
|||
<big>अहं गच्छामि।</big> |
|||
<big>अहम् आगच्छामि।</big> |
|||
<big>अहं पठामि ।</big> |
|||
<big>अहं हसामि।</big> |
|||
<big>अहं वादामि।</big> |
|||
<big>अहं खादामि।</big> |
|||
<big>अहं नमामि।</big> |
|||
<big>अहं क्रीडामि।</big> |
|||
<big>अहं ध्यायामि।</big> |
|||
=== <big>अभ्यासः</big> <big>-</big> <big>कर्तृपदयुक्त्-क्रियापदानां रचनम्</big> === |
|||
==== <big>चित्रं दृष्ट्वा वाक्यानि लिखन्तु-----</big> ==== |
|||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|+ |
||
|<big>कर्ता</big> |
|<big>'''कर्ता'''</big> |
||
|<big>क्रियाः</big> |
|<big>'''क्रियाः'''</big> |
||
|<big>वाक्यम्</big> |
|<big>'''वाक्यम्'''</big> |
||
|- |
|- |
||
| colspan="1" rowspan=" |
| colspan="1" rowspan="15" | |
||
<big>एषः</big> |
<big>एषः</big> |
||
Line 84: | Line 87: | ||
<big>भवान्</big> |
<big>भवान्</big> |
||
<big> |
<big>भवती</big> |
||
<big>छात्रः</big> |
<big>छात्रः</big> |
||
Line 90: | Line 93: | ||
<big>बालकः</big> |
<big>बालकः</big> |
||
<big>बाला</big> |
<big>बाला</big> |
||
| |
|[[File:Gachati.jpg|frameless|143x143px]] |
||
|<big>एषा गच्छति |
|<big><nowiki>एषा गच्छति |</nowiki></big> |
||
<big>सा |
<big>सा गच्छति |</big> |
||
<big>बालिका |
<big>बालिका गच्छति |</big> |
||
|- |
|- |
||
| |
|||
| [[File:Agachati.jpg|frameless|174x174px]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:Agachati.jpg|frameless|174x174px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|||
| [[File:Khadati.jpg|frameless|153x153px]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:Kridati.jpg|frameless|168x168px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|||
| [[File:Nrutyati.jpg|frameless|160x160px]] |
|||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| |
|[[File:Khadati.jpg|frameless|153x153px]] |
||
| |
| |
||
|- |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|||
|[[File:Pashyati.jpg|frameless|163x163px]] |
|||
| |
|||
|- |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|||
|[[File:Nrutyati.jpg|frameless|160x160px]] |
|||
| |
|||
|- |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|||
|[[File:BhavAn kathayati.png|frameless|208x208px]] |
|||
| |
|||
|- |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|[[File:Bhavati Avhayati.png|frameless|220x220px]] |
|[[File:Bhavati Avhayati.png|frameless|220x220px]] |
||
| |
|||
|- |
|||
| |
|||
| |
|||
| |
| |
||
|} |
|} |
||
=== अभ्यासः - अधः लिखितानि नामानि क्रियापदानि चित्राणि च परिशीलयन्तु। कः / का किं करोति इति लिखतु === |
|||
==='''अभ्यासः'''=== |
|||
==='''अधः लिखितानि नामानि क्रियापदानि चित्राणि च परिशीलयतु। कः / का किं करोति इति लिखतु।'''=== |
|||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|+ |
||
Line 127: | Line 157: | ||
|'''<big>क्रियापदानि</big>''' |
|'''<big>क्रियापदानि</big>''' |
||
|- |
|- |
||
|<big>लेखिका, विदूषकः, पत्रकारः,</big> <big>वृद्धः, गजः,</big> <big>नर्तकः</big><big>,</big> <big>छात्रः</big><big>,</big> <big>गायिका, |
|<big>लेखिका, विदूषकः, पत्रकारः,</big> <big>वृद्धः, गजः,</big> <big>नर्तकः</big><big>,</big> <big>छात्रः</big><big>,</big> <big>गायिका, सैनिकः</big> |
||
|<big>चलति, नृत्यति, हसति, यच्छति,</big> <big>गायति, |
|<big>चलति, नृत्यति, हसति, यच्छति,</big> <big>गायति, रक्षति</big><big>, लिखति,</big> <big>पश्यति</big><big>, आगच्छति</big> |
||
|} |
|} |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|+ |
||
| |
|१. |
||
[[File:Vidūṣakaḥ.jpeg|frameless| |
[[File:Vidūṣakaḥ.jpeg|frameless|167x167px]] |
||
| |
|||
|२. |
|२. |
||
[[File: |
[[File:Sainikaḥ.jpeg|frameless|163x163px]] |
||
| |
|||
| |
| |
||
<big>३</big> |
<big>३</big> |
||
Line 142: | Line 174: | ||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
| |
|||
<big>४</big> |
|||
| |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|||
| |
|||
<big>४.</big> |
|||
[[File:Gajaḥ.jpeg|frameless| |
[[File:Gajaḥ.jpeg|frameless|205x205px]] |
||
| |
|||
| |
| |
||
५. |
५. |
||
[[File:Patravāhakaḥ new.jpeg|frameless|166x166px]] |
[[File:Patravāhakaḥ new.jpeg|frameless|166x166px]] |
||
| |
|||
| |
| |
||
<big>६.</big> |
<big>६.</big> |
||
[[File:Vṛddhaḥ new.jpeg|frameless|143x143px]] |
[[File:Vṛddhaḥ new.jpeg|frameless|143x143px]] |
||
|- |
|||
| |
|||
| |
|||
| |
|||
| |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
| |
| |
||
Line 159: | Line 204: | ||
[[File:Lekhikā new.jpeg|frameless|170x170px]] |
[[File:Lekhikā new.jpeg|frameless|170x170px]] |
||
| |
|||
| |
| |
||
<big>८.</big> |
<big>८.</big> |
||
[[File:Gāyikā.jpeg|frameless|170x170px]] |
[[File:Gāyikā.jpeg|frameless|170x170px]] |
||
| |
|||
| |
| |
||
<big>९.</big> |
<big>९.</big> |
||
Line 168: | Line 215: | ||
[[File:Nartakaḥ 2.jpeg|frameless|163x163px]] |
[[File:Nartakaḥ 2.jpeg|frameless|163x163px]] |
||
|} |
|} |
||
{| class="wikitable" |
|||
<big>1. विदूषकः हसति । 2. ---------- 3. ---------- </big> |
|||
|+ |
|||
|<big>'''यथा'''<nowiki> - 1. विदूषकः हसति | </nowiki></big> |
|||
|<big><nowiki>2. --------- |</nowiki></big> <big> </big> |
|||
|<big><nowiki>3. ---------- | </nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>4. ---------- | </nowiki></big> |
|||
|<big><nowiki>5. ---------- |</nowiki></big> |
|||
|<big><nowiki>6. ---------- | </nowiki></big> |
|||
|- |
|||
|<big><nowiki>7. ---------- |</nowiki></big> |
|||
|<big><nowiki>8. ---------- | </nowiki></big> |
|||
|<big><nowiki>9. ---------- | </nowiki></big> |
|||
|} |
|||
<big>4. ---------</big> <big>5. ---------- 6. ----------- </big> |
|||
====<big>'''उदाहारणानुसारं लट्लकारे उत्तमपुरुषे एकवचनान्त-रूपम् उपयुज्य वाक्यानि लिखतु'''</big>==== |
|||
<big>7. ----------- 8. ----------- </big> <big>9. ---------- </big> |
|||
'''<big>यथा -</big>''' |
|||
<big>(गच्छति) ----- 1. अहं गच्छामि |</big> |
|||
<big>(आगच्छति) --- 2. अहम् आगच्छामि |</big> |
|||
==== <big>उदाहारणानुसारं (लट्लकारे उत्तमपुरुषे एकवचनान्त-रुपम् उपयुज्य) वाक्यानि लिखन्तु</big> ==== |
|||
<big>(पठति] --- 3. अहं पठामि |</big> |
|||
# <big>--- [ लिखति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ पतति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ निन्दति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ विशति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ उपविशति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ नमति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ क्रीडति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ हसति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ धावति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [अर्चति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ गायति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ यच्छति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ पचति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ खादति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ स्नाति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ भ्रमति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ पृच्छति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ प्रक्षालयति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ नृत्यति ] ----|</big> |
|||
# <big>--- [ पश्यति ] ----|</big> |
|||
(<big>गच्छति) ----- १. अहं गच्छामि</big> |
|||
===<big>'''क्रियापदानां क्रीडा | परस्परसम्बद्धानि क्रियापदानि |'''</big>=== |
|||
<big>(आगच्छति) --- २. अहम् आगमिच्छामि।</big> |
|||
<big>गच्छति |</big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति |</big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति |</big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति | </big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति |</big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति | </big> |
|||
<big>अहं [पठति] पठामि।</big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति | </big> |
|||
# <big>--- [लिखति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [पतति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [निन्दति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [विशति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [उपविशति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [नमति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [क्रीडति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [हसति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [धावति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [अर्चति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [गायति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [यच्छति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [पचति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [खादति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [स्नाति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [भ्रमति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [पॄच्छति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [प्रक्षालयति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [नृत्यति] ----।</big> |
|||
# <big>--- [पश्यति ----।</big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति | </big> |
|||
=== <big>क्रियापदानां क्रीडा। परस्परसम्बद्धानि क्रियापदानि।</big> === |
|||
———————————————- |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति | </big> |
|||
<big>गच्छति।</big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति | </big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति।</big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति श्रृणोति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति |</big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति | </big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति |
<big>गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति आनयति |</big> |
||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति। पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति। </big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति। पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति। </big> |
|||
'''<big>[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/0/07/PAGE_11_PDF.pdf कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PDF]</big>''' |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति। पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति। </big> |
|||
'''<big>[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/011%20-%20Karthrupadayukth%20Kriyapadani.ppsx कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PPTX with audio]</big>''' |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति। पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति। </big> |
|||
'''<big>[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/011%20-%20Karthrupadayukth%20Kriyapadani%20NA.ppsx कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PPTX without audio]</big>''' |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति। पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति। </big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति। पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयतिशृणोति हसतिरोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति। </big> |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति। पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदितिपश्यति कथयति चलति चालयति ग्रह्णाति। </big> |
|||
'''PAGE 11''' |
|||
<big>गच्छति आगच्छति उपविषति उत्तिष्ठति। पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदितिपश्यति कथयति चलति चालयति ग्रह्णाति आनयति।</big> |
Latest revision as of 20:31, 6 April 2024
![](http://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/thumb/e/e9/Home_13-2023.png/48px-Home_13-2023.png)
कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् (लट् – लकारः)
लट्लकारः वर्तमानकालं सूचयति
वर्तमानः कालः इत्युक्ते यत् किमपि कार्यम् आरब्धम् आसीत् तत् कार्यम् इदानीम् अपि प्रचलत् अस्ति |
वाक्यम्
वाक्ये कर्तृसूचकं पदं कर्तृपदम् | कर्तरिप्रयोगे कर्तृपदस्य प्रथमाविभक्तिः भवति |
उदाहरणानि |
---|
बालकः वदति | |
शिष्यः नमति | |
अग्रजः वदति | |
जनकः पश्यति | |
पुत्रः गच्छति | |
बाला पठति | |
गायिका गायति | |
अनुजा क्रीडति | |
अम्बा पचति | |
रमा नृत्यति | |
फलं पतति | |
पुष्पं विकसति | |
मित्रं यच्छति | |
जलं स्रवति | |
नयनं स्फुरति | |
अहं गच्छामि | |
अहम् आगच्छामि | |
अहं पठामि | |
अहं हसामि | |
अहं वदामि | |
अहं खादामि | |
अहं नमामि | |
अहं क्रीडामि | |
अहं ध्यायामि | |
अभ्यासः - कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम्
चित्रं दृष्ट्वा वाक्यानि लिखतु
कर्ता | क्रियाः | वाक्यम् |
एषः एषा एतत् सः सा तत् भवान् भवती छात्रः बालकः बाला |
![]() |
एषा गच्छति |
सा गच्छति | बालिका गच्छति | |
![]() |
||
![]() |
||
![]() |
||
![]() |
||
![]() |
||
![]() |
||
![]() |
||
अभ्यासः
अधः लिखितानि नामानि क्रियापदानि चित्राणि च परिशीलयतु। कः / का किं करोति इति लिखतु।
नामपदानि | क्रियापदानि |
लेखिका, विदूषकः, पत्रकारः, वृद्धः, गजः, नर्तकः, छात्रः, गायिका, सैनिकः | चलति, नृत्यति, हसति, यच्छति, गायति, रक्षति, लिखति, पश्यति, आगच्छति |
१. | २. |
३ | ||
४. |
५. |
६. | ||
७. |
८. |
९. |
यथा - 1. विदूषकः हसति | | 2. --------- | | 3. ---------- | |
4. ---------- | | 5. ---------- | | 6. ---------- | |
7. ---------- | | 8. ---------- | | 9. ---------- | |
उदाहारणानुसारं लट्लकारे उत्तमपुरुषे एकवचनान्त-रूपम् उपयुज्य वाक्यानि लिखतु
यथा -
(गच्छति) ----- 1. अहं गच्छामि |
(आगच्छति) --- 2. अहम् आगच्छामि |
(पठति] --- 3. अहं पठामि |
- --- [ लिखति ] ----|
- --- [ पतति ] ----|
- --- [ निन्दति ] ----|
- --- [ विशति ] ----|
- --- [ उपविशति ] ----|
- --- [ नमति ] ----|
- --- [ क्रीडति ] ----|
- --- [ हसति ] ----|
- --- [ धावति ] ----|
- --- [अर्चति ] ----|
- --- [ गायति ] ----|
- --- [ यच्छति ] ----|
- --- [ पचति ] ----|
- --- [ खादति ] ----|
- --- [ स्नाति ] ----|
- --- [ भ्रमति ] ----|
- --- [ पृच्छति ] ----|
- --- [ प्रक्षालयति ] ----|
- --- [ नृत्यति ] ----|
- --- [ पश्यति ] ----|
क्रियापदानां क्रीडा | परस्परसम्बद्धानि क्रियापदानि |
गच्छति |
गच्छति आगच्छति |
गच्छति आगच्छति उपविशति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति श्रृणोति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति |
गच्छति आगच्छति उपविशति उत्तिष्ठति पठति लिखति गायति नृत्यति खादति पिबति पृच्छति आह्वयति शृणोति हसति रोदिति पश्यति कथयति चलति चालयति गृह्णाति आनयति |
कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PDF
कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PPTX with audio
कर्तृपदयुक्त-क्रियापदानां रचनम् PPTX without audio
PAGE 11