२५. कथम् ?; किमर्थम् ?
कथम्?
कथम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।
सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), कथम् (How?), किमर्थम् (Why or for what?) ।
कथम् इति प्रश्नस्य उत्तराणि ---
सम्यक् | समीचीनम् | उत्तमम् | सुन्दरम् |
ध्यानेन पठन्तु ---
प्रश्नः | उत्तरम् |
---|---|
नाटकं कथम् अस्ति ? | नाटकम् अत्युत्तमम् अस्ति। |
गायकः कथं गायति ? | गायकः सम्यक् गायति। |
कूर्मः कथं चलति ? | कूर्मः मन्दं चलति। |
विमानं कथं गच्छति ? | विमानं शीघ्रं गच्छति। |
नृत्यं कथम् अस्ति ? | नृत्यं सुन्दरम् अस्ति। |
चित्रं कथम् अस्ति ? | चित्रं सुन्दरम् अस्ति। |
सरोवरं कथम् अस्ति ? | सरोवरं बहु विस्तृतम् अस्ति। |
मृगः कथं धावति ? | मृगः शीघ्रं धावति। |
सिंहः कथं गर्जति ? | सिंहः उच्चैः गर्जति। |
अभ्यासः
१. उदाहरणम् अनुसृत्य एतेषां प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखतु
यथा ---
आरोग्यं कथं अस्ति? आरोग्यं सम्यक् अस्ति |
बालकः कथं धावति? ------------------- |
वातावरणं कथम् अस्ति ? -------------------- |
एतत् वस्त्रं कथम् अस्ति ? -------------------- |
भीमसेनजोशी कथं गायति ? -------------------- |
तेन्दुलकरः कथं क्रीडति ? --------------------- |
भोजनं कथम् अस्ति? -------------------- |
भवती कथम् अस्ति ? ------------------- |
एतत् चलचित्रं कथम् अस्ति ? ------------------- |
वातावरणं कथम् अस्ति ? -------------------- |
तत् पुस्तकं कथम् अस्ति ? ------------------- |
सः कार्यं कथं करोति ? -------------------- |
अध्यापकः कथं पाठयति? ---------------------|
सीता कथं गायति? ------------------- |
राधा कथं नृत्यति? ------------------ |
चोरः कथं धावति? ------------------- |
२. उदाहरणमनुसृत्य एतेषाम् उत्तराणां प्रश्नान् लिखतु
यथा ---
मन्दिरं सुन्दरम् अस्ति । मन्दिरं कथम् अस्ति ?
मोदकम् उत्तमम् अस्ति । ------------------- |
शिशु: उच्चैः रोदिति । ------------------- |
माता शीघ्रं कार्यं करोति । ------------------- |
भवती शनैः वदति । ------------------- |
अश्वः शीघ्रं धावति ------------------- |
लोकयानं मन्दं गच्छति । ------------------- |
कारयानं शीघ्रं गच्छति । ------------------- |
रमेशः उच्चैः हसति । ------------------- |
छात्रः मन्दं लिखति । ------------------- |
वातावरणं सुन्दरम् अस्ति । ------------------- |
शाटिका उत्ततम् अस्ति । ------------------- |
माला सम्यक् धावति। ------------------- |
किमर्थम्?
किमर्थम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।
सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), कथम् (How?), किमर्थम् (Why or for what?) ।
किमर्थम् इति प्रश्नवाचक-शब्दस्य उत्तरं क्रियायाः कारणं भवति।
यथा ---
प्रश्नः | उत्तरम् |
---|---|
शिष्यः किमर्थं गुरुकुले वसति? | शिष्यः अध्ययनार्थं गुरुकुले वसति। |
सः किमर्थं योगासनं करोति? | सः आरोग्यार्थं योगासनं करोति। |
माता मन्दिरं किमर्थं गच्छति ? | माता मन्दिरं देवदर्शनार्थं गच्छति । |
रोहनः किमर्थं विदेशं गच्छति? | रोहनः प्रवासार्थं विदेशं गच्छति। |
धनिकः किमर्थं दानं करोति? | धनिकः सन्तोषार्थं दानं करोति। |
अभ्यासः
१. उदाहरणम् अनुसृत्य शब्दद्वयम् उपयुज्य प्रश्नम् उत्तरं च लिखतु ---
यथा –
१. विद्यालयम् - पठनार्थम् | |
१. प्र. – छात्रा किमर्थं विद्यालयं गच्छति ? | उ. - छात्रा पठानार्थं विद्यालयं गच्छति। |
२. विदेशम् – प्रवासार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
३. पाकगृहम् – भोजनार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
४. चिकित्सालयम् – औषधार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
५. उद्यानम् – विहारार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
६. ग्रन्थालयम् – पठानार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
७. मन्दिरम् – प्रसादार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
८. क्रीडाङ्गनम् – क्रीडनार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
९. कश्मीरम् – विहारार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
१०. प्रदर्शिन्याम् - चित्रदर्शनार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
कथम् , किमर्थम् PPTX with audio
कथम् , किमर्थम् PPTX without audio
PAGE 25