13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/katham-kimartham: Difference between revisions

From Samskrita Vyakaranam
< 13 - भाषित-संस्कृतम्‌‎ | Introductory Sanskrit Lessons
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/katham-kimartham
Jump to navigation Jump to search
Content added Content deleted
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
(12 intermediate revisions by 3 users not shown)
Line 1: Line 1:
{{DISPLAYTITLE:कथम् ?; किमर्थम् ?}}
{{DISPLAYTITLE:२५. कथम् ?; किमर्थम् ?}}
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|<big>Home</big>]]''']]
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|<big>Home</big>]]''']]


== <big>'''कथम्?'''</big> ==
== <big>'''कथम्?'''</big> ==


=== <big>कथम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति।</big> ===
=== <big>'''कथम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।'''</big> ===
<big>सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), '''कथम्''' (How?), '''किमर्थम्''' (Why or for what?) ।</big>



==== <big>कथम् इति प्रश्नस्य उत्तराणि ---</big> ====

<big>सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), '''<u>कथम्</u>''' (How?), '''<u>किमर्थम्</u>''' (Why or for what?) ।</big>

==== <big>'''कथम् इति प्रश्नस्य उत्तराणि ---'''</big> ====
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|<big>सम्यक्</big>
|<big>सम्यक्</big>
|<big>समीचीनम्</big>
|<big>समीचीनम्</big>
|<big>उत्तमम्</big>
|-
|<big>उत्तमम्</big>
|<big>सुन्दरम्</big>
|}
|<big>सुन्दरम्</big>
|}


==== <big>ध्यानेन पठन्तु ---</big> ====
<big>'''प्रश्नः''' '''उत्तरम्'''।</big>


==== <big>'''ध्यानेन पठन्तु ---'''</big> ====
<big>नाटकं कथम् अस्ति? नाटकम् अत्युत्तमम् अस्ति।</big>
{| class="wikitable"

|+
<big>गायकः कथं गायति? गायकः सम्यक् गायति।</big>
!<big>'''प्रश्नः'''</big>

!<big>'''उत्तरम्'''</big>
<big>कूर्मः कथं चलति ? कूर्मः मन्दं चलति।</big>
|-
|<big>नाटकं कथम् अस्ति ?</big>
| <big>नाटकम् अत्युत्तमम् अस्ति।</big>
|-
|<big>गायकः कथं गायति ?</big>
| <big>गायकः सम्यक् गायति।</big>
|-
|<big>कूर्मः कथं चलति ?</big>
|<big>कूर्मः मन्दं चलति।</big>
|-
|<big>विमानं कथं गच्छति ?</big>
|<big>विमानं शीघ्रं गच्छति।</big>
|-
|<big>नृत्यं कथम् अस्ति ?</big>
|<big>नृत्यं सुन्दरम् अस्ति।</big>
|-
|<big>चित्रं कथम् अस्ति ?</big>
|<big>चित्रं सुन्दरम् अस्ति।</big>
|-
|<big>सरोवरं कथम् अस्ति ?</big>
|<big>सरोवरं बहु विस्तृतम् अस्ति।</big>
|-
|<big>मृगः कथं धावति ?</big>
|<big>मृगः शीघ्रं धावति।</big>
|-
|<big>सिंहः कथं गर्जति ?</big>
|<big>सिंहः उच्चैः गर्जति।</big>
|}


==== <big> </big> ====
<big>विमानं कथं गच्छति? विमानं शीघ्रं गच्छति।</big>
==== <big>'''अभ्यासः'''</big>  <big> </big> ====

<big>'''१. उदाहरणम् अनुसृत्य एतेषां प्रश्नानाम् उत्तराणि  लिखतु'''     </big>
<big>नृत्यं कथम् अस्ति? नृत्यं सुन्दरम् अस्ति।</big>

<big>चित्रं कथम् अस्ति? चित्रं सुन्दरम् अस्ति।</big>

<big>सरोवरं कथम् अस्ति? सरोवरं बहु विस्तृतम् अस्ति।</big>

<big>मृगः कथं धावति? मृगः शीघ्रं धावति।</big>

<big>सिंहः कथं गर्जति? सिंहः उच्चैः गर्जति।</big>

==== <big> </big> '''<big>अभ्यासः</big>'''  <big> </big> ====
<big>'''१. उदाहरणमनुसृत्यं एतेषां प्रश्नानाम् उत्तराणि  लिखतु'''     </big>




Line 45: Line 62:
<big>'''आरोग्यं कथं अस्ति?    आरोग्यं सम्यक्  अस्ति   |'''</big>
<big>'''आरोग्यं कथं अस्ति?    आरोग्यं सम्यक्  अस्ति   |'''</big>


<big>बालकः   कथं   धावति?                   -------------------  |</big>
<big>बालकः कथं धावति?                   -------------------  |</big>


<big>वातावरणम्   कथं अस्ति ?               --------------------  |</big>
<big>वातावरणं कथम् अस्ति ?               --------------------  |</big>


<big>एतत् वस्त्रं   कथं अस्ति ?                 --------------------  |</big>
<big>एतत् वस्त्रं कथम् अस्ति ?                 --------------------  |</big>


<big>भीमसेनजोसी  कथं  गायति ?            --------------------  |</big>
<big>भीमसेनजोशी कथं गायति ?            --------------------  |</big>


<big>तेन्दुलकर कथं क्रीडति ?   ---------------------  |   </big>
<big>तेन्दुलकरः कथं क्रीडति ?   ---------------------  |   </big>


<big>भोजनं कथम् अस्ति? --------------------  |</big>
<big>भोजनं कथम् अस्ति? --------------------  |</big>


<big>आरोग्यम् कथम् अस्ति ?    -------------------  |</big>
<big>भवती कथम् अस्ति ?    -------------------  |</big>


<big>एतत् चलचित्रम् कथम् अस्ति ?            -------------------  |</big>
<big>एतत् चलचित्रं कथम् अस्ति ?            -------------------  |</big>


<big>वातावरणम्  कथम् अस्ति ?                -------------------- |</big>
<big>वातावरणं  कथम् अस्ति ?                -------------------- |</big>


<big>तत् पुस्तकं कथम् अस्ति ?                  ------------------- |</big>
<big>तत् पुस्तकं कथम् अस्ति ?                  ------------------- |</big>
Line 77: Line 94:




==== <big>'''२. उदाहरणमनुसृत्य एतेषां उत्तराणां प्रश्नान् लिखतु'''</big> ====
==== <big>'''२. उदाहरणमनुसृत्य एतेषाम् उत्तराणां प्रश्नान् लिखतु'''</big> ====


<big>'''यथा ---'''</big>
<big>'''यथा ---'''</big>


<big>'''मन्दिरम् सुन्दरम् अस्ति। मन्दिरं कथम् अस्ति ?'''</big>
<big>'''मन्दिरं सुन्दरम् अस्ति । मन्दिरं कथम् अस्ति ?'''</big>


<big>मोदकं उत्तमम् अस्ति। ------------------- |</big>
<big>मोदकम् उत्तमम् अस्ति । ------------------- |</big>


<big>शिशु: उच्चैः रोदिति। ------------------- |</big>
<big>शिशु: उच्चैः रोदिति । ------------------- |</big>


<big>माता शीघ्रं कार्यं करोति। ------------------- |</big>
<big>माता शीघ्रं कार्यं करोति । ------------------- |</big>


<big>भवति शनैः वदति। ------------------- |</big>
<big>भवती शनैः वदति । ------------------- |</big>


<big>अश्वः शीघ्रं धावति ------------------- |</big>
<big>अश्वः शीघ्रं धावति ------------------- |</big>


<big>लोकयानं मन्दं गच्छति। ------------------- |</big>
<big>लोकयानं मन्दं गच्छति । ------------------- |</big>


<big>कारयानं शीघ्रं गच्छति। ------------------- |</big>
<big>कारयानं शीघ्रं गच्छति । ------------------- |</big>


<big>रमेशः उच्चैः हसति। ------------------- |</big>
<big>रमेशः उच्चैः हसति । ------------------- |</big>


<big>छात्रः मन्दं लिखति। ------------------- |</big>
<big>छात्रः मन्दं लिखति । ------------------- |</big>


<big>वातावरणं सुन्दरम् अस्ति। ------------------- |</big>
<big>वातावरणं सुन्दरम् अस्ति । ------------------- |</big>


<big>शाटिका उत्ततम् अस्ति। ------------------- |</big>
<big>शाटिका उत्ततम् अस्ति । ------------------- |</big>


<big>माला सम्यक् धावति। ------------------- | </big>
<big>माला सम्यक् धावति। ------------------- | </big>
Line 109: Line 126:
<big><br /></big>
<big><br /></big>


=== <big>'''किमर्थम्?'''</big> ===
== <big>'''किमर्थम्?'''</big> ==
<big>किमर्थम्  इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति।  </big>
<big>किमर्थम्  इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।  </big>


<big>सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), कथम् (How?), किमर्थम् (Why or for what?) ।</big>


==== <big>किमर्थम् इति प्रश्नवाचकः शब्दस्य उत्तरं क्रियायाः कारणं भवति।</big> ====
<big>यथा ---</big>


<big>सप्त ककाराः = '''किम्''' (What?), '''कुत्र''' (Where?), '''कति''' (How many), '''कदा''' (When?), '''कुतः''' (From where?), '''कथम्''' (How?), '''किमर्थम्''' (Why or for what?) ।</big>
<big>'''प्रश्नः''' '''उत्तरम्'''।</big>


==== <big>'''किमर्थम् इति प्रश्नवाचक-शब्दस्य उत्तरं क्रियायाः कारणं भवति।'''</big> ====
<big>शिष्यः किमर्थं गुरुकुले वसति? शिष्यं अध्ययनार्थं गुरुकुले वसति।</big>
<big>यथा ---</big>
{| class="wikitable"
|+
!<big>'''प्रश्नः'''</big>
! <big>'''उत्तरम्'''</big>
|-
|<big>शिष्यः किमर्थं गुरुकुले वसति?</big>
| <big>शिष्यः अध्ययनार्थं गुरुकुले वसति।</big>
|-
|<big>सः किमर्थं योगासनं करोति?</big>
|<big>सः आरोग्यार्थं योगासनं करोति।</big>
|-
|<big>माता मन्दिरं किमर्थं गच्छति ?</big>
| <big>माता मन्दिरं देवदर्शनार्थं गच्छति ।</big>
|-
|<big>रोहनः किमर्थं विदेशं गच्छति?</big>
| <big>रोहनः प्रवासार्थं विदेशं गच्छति।</big>
|-
|<big>धनिकः किमर्थं दानं करोति?</big>
| <big>धनिकः सन्तोषार्थं दानं करोति।</big>
|}


=== <big>अभ्यासः</big> ===
<big>सः किमर्थं योगासनं करोति? सः आरोग्यार्थं योगासनं करोति।</big>
<big>'''१. उदाहरणम् अनुसृत्य शब्दद्वयम् उपयुज्य प्रश्नम् उत्तरं च लिखतु ---'''</big>

<big>माता मन्दिरं किमर्थं गच्छति ? माता मन्दिरं देवदर्शनार्थं गच्छति ।</big>

<big>रोहनः किमर्थं विदेशं गच्छति? रोहनः प्रवासार्थं विदेशं गच्छति।</big>

<big>धनिकः किमर्थं दानं करोति? धनिकः सन्तोषार्थं दानं करोति।</big>



==== <big>'''अभ्यासः'''</big> ====
<big>'''१. उदाहरणम् अनुसृत्य शब्दद्वयं उपयुज्य प्रश्नम् उत्तरं च लिखतु ---'''</big>


<big>यथा –  </big>
<big>यथा –  </big>
{| class="wikitable"
|+
|'''<big>१. विद्यालयम् - पठनार्थम्</big>'''
|
|-
|<big>१. </big><big>प्र. – छात्रा किमर्थं विद्यालयं गच्छति</big> <big>?</big>
| <big>उ. -  छात्रा पठानार्थं विद्यालयं गच्छति।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''२. विदेशम् – प्रवासार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''३. पाकगृहम् – भोजनार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
|<big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''४. चिकित्सालयम् – औषधार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''५. उद्यानम् – विहारार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''६. ग्रन्थालयम् – पठानार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''७. मन्दिरम् – प्रसादार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''८. क्रीडाङ्गनम् – क्रीडनार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''९. कश्मीरम् – विहारार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|-
| colspan="2" |<big>'''१०. प्रदर्शिन्याम् -  चित्रदर्शनार्थम्'''</big>
|-
|<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------?</big>
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>
|}


<big>'''१.  विद्यालयम् – पठनार्थम्'''</big>

<big>'''प्र. – छात्रा किमर्थं विद्यालयं गच्छति ? उ. -  छात्रा पठानार्थं विद्यालयं गच्छति।'''</big>

<big>२. विदेशम् – प्रवासार्थम्</big>

<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>

<big>३. पाकगृहम् – भोजनार्थम्</big>

<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>

<big>४. चिकित्सालयम् – औषधार्थम्</big>

<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>

<big>५. उद्यानम् – विहारार्थम्</big>

<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>

<big>६. ग्रन्थालयम् – पठानार्थम्</big>

<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>

<big>७. मन्दिरम् – प्रसादार्थम्</big>


<big>'''[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/0/0d/25-katham-kimartham.pdf कथम् , किमर्थम् PDF]'''</big>
<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>


<big>'''[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/025%20-%20Katham%20Kimartham.ppsx कथम् , किमर्थम् PPTX with audio]'''</big>
<big>८. क्रीडाङ्गम् – क्रीडनार्थम्</big>


<big>'''[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/025%20-%20Katham%20Kimartham%20%20NA.ppsx कथम् , किमर्थम् PPTX without audio]'''</big>
<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>


<big>९. कश्मीरम् – विहारार्थम्</big>


<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>


<big>१०. प्रदर्शन्याम् -  चित्रदर्शनार्थम्</big>


'''PAGE 25'''
<big>प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big>

Revision as of 01:22, 22 April 2024

Home

कथम्?

कथम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।

सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), कथम् (How?), किमर्थम् (Why or for what?) ।

कथम् इति प्रश्नस्य उत्तराणि ---

सम्यक् समीचीनम् उत्तमम् सुन्दरम्


ध्यानेन पठन्तु ---

प्रश्नः उत्तरम्
नाटकं कथम् अस्ति ? नाटकम् अत्युत्तमम् अस्ति।
गायकः कथं गायति ? गायकः सम्यक् गायति।
कूर्मः कथं चलति ? कूर्मः मन्दं चलति।
विमानं कथं गच्छति ? विमानं शीघ्रं गच्छति।
नृत्यं कथम् अस्ति ? नृत्यं सुन्दरम् अस्ति।
चित्रं कथम् अस्ति ? चित्रं सुन्दरम् अस्ति।
सरोवरं कथम् अस्ति ? सरोवरं बहु विस्तृतम् अस्ति।
मृगः कथं धावति ? मृगः शीघ्रं धावति।
सिंहः कथं गर्जति ? सिंहः उच्चैः गर्जति।

अभ्यासः   

१. उदाहरणम् अनुसृत्य एतेषां प्रश्नानाम् उत्तराणि  लिखतु     


यथा ---

आरोग्यं कथं अस्ति?    आरोग्यं सम्यक्  अस्ति   |

बालकः कथं धावति?                   -------------------  |

वातावरणं कथम् अस्ति ?               --------------------  |

एतत् वस्त्रं कथम् अस्ति ?                 --------------------  |

भीमसेनजोशी कथं गायति ?            --------------------  |

तेन्दुलकरः कथं क्रीडति ?   ---------------------  |   

भोजनं कथम् अस्ति? --------------------  |

भवती कथम् अस्ति ?    -------------------  |

एतत् चलचित्रं कथम् अस्ति ?            -------------------  |

वातावरणं  कथम् अस्ति ?                -------------------- |

तत् पुस्तकं कथम् अस्ति ?                  ------------------- |

सः कार्यं कथं करोति ?                    -------------------- |

अध्यापकः कथं पाठयति?          ---------------------|

सीता कथं गायति? -------------------  |

राधा कथं नृत्यति? ------------------  |     

चोरः कथं धावति? -------------------  |


२. उदाहरणमनुसृत्य एतेषाम् उत्तराणां प्रश्नान् लिखतु

यथा ---

मन्दिरं सुन्दरम् अस्ति । मन्दिरं कथम् अस्ति ?

मोदकम् उत्तमम् अस्ति । ------------------- |

शिशु: उच्चैः रोदिति । ------------------- |

माता शीघ्रं कार्यं करोति । ------------------- |

भवती शनैः वदति । ------------------- |

अश्वः शीघ्रं धावति ------------------- |

लोकयानं मन्दं गच्छति । ------------------- |

कारयानं शीघ्रं गच्छति । ------------------- |

रमेशः उच्चैः हसति । ------------------- |

छात्रः मन्दं लिखति । ------------------- |

वातावरणं सुन्दरम् अस्ति । ------------------- |

शाटिका उत्ततम् अस्ति । ------------------- |

माला सम्यक् धावति। ------------------- | 


किमर्थम्?

किमर्थम्  इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।  


सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), कथम् (How?), किमर्थम् (Why or for what?) ।

किमर्थम् इति प्रश्नवाचक-शब्दस्य उत्तरं क्रियायाः कारणं भवति।

यथा ---

प्रश्नः उत्तरम्
शिष्यः किमर्थं गुरुकुले वसति? शिष्यः अध्ययनार्थं गुरुकुले वसति।
सः किमर्थं योगासनं करोति? सः आरोग्यार्थं योगासनं करोति।
माता मन्दिरं किमर्थं गच्छति ? माता मन्दिरं देवदर्शनार्थं गच्छति ।
रोहनः किमर्थं विदेशं गच्छति? रोहनः प्रवासार्थं विदेशं गच्छति।
धनिकः किमर्थं दानं करोति? धनिकः सन्तोषार्थं दानं करोति।

अभ्यासः

१. उदाहरणम् अनुसृत्य शब्दद्वयम् उपयुज्य प्रश्नम् उत्तरं च लिखतु ---

यथा –  

१. विद्यालयम् - पठनार्थम्
१. प्र. – छात्रा किमर्थं विद्यालयं गच्छति ? उ. -  छात्रा पठानार्थं विद्यालयं गच्छति।
२. विदेशम् – प्रवासार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।
३. पाकगृहम् – भोजनार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।
४. चिकित्सालयम् – औषधार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।
५. उद्यानम् – विहारार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।
६. ग्रन्थालयम् – पठानार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।
७. मन्दिरम् – प्रसादार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।
८. क्रीडाङ्गनम् – क्रीडनार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।
९. कश्मीरम् – विहारार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।
१०. प्रदर्शिन्याम् -  चित्रदर्शनार्थम्
प्र. -  ----- -------- ------ -------? उ. - ----- -------- -------- ------ ।


कथम् , किमर्थम् PDF

कथम् , किमर्थम् PPTX with audio

कथम् , किमर्थम् PPTX without audio



PAGE 25

Retrieved from "https://worldsanskrit.net/wiki/13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/katham-kimartham?oldid=23840"