13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/katham-kimartham: Difference between revisions
Anjali2023 (talk | contribs) No edit summary |
No edit summary |
||
(10 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:कथम् ?; किमर्थम् ?}} |
{{DISPLAYTITLE:२५. कथम् ?; किमर्थम् ?}} |
||
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|<big>Home</big>]]''']] |
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|<big>Home</big>]]''']] |
||
== <big>'''कथम्?'''</big> == |
== <big>'''कथम्?'''</big> == |
||
=== <big>कथम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः |
=== <big>'''कथम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।'''</big> === |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|<big>सम्यक्</big> |
|<big>सम्यक्</big> |
||
|<big>समीचीनम्</big> |
|<big>समीचीनम्</big> |
||
|<big>उत्तमम्</big> |
|||
⚫ | |||
|<big> |
|<big>सुन्दरम्</big> |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
<big>'''प्रश्नः''' '''उत्तरम्'''।</big> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
{| class="wikitable" |
|||
|+ |
|||
⚫ | |||
!<big>'''प्रश्नः'''</big> |
|||
!<big>'''उत्तरम्'''</big> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|<big>नाटकं कथम् अस्ति ?</big> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|- |
|||
⚫ | |||
|<big>गायकः कथं गायति ?</big> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|- |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|<big>कूर्मः मन्दं चलति।</big> |
|||
|- |
|||
⚫ | |||
|<big>विमानं कथं गच्छति ?</big> |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|- |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|- |
|||
|<big>चित्रं कथम् अस्ति ?</big> |
|||
⚫ | |||
|- |
|||
|<big>सरोवरं कथम् अस्ति ?</big> |
|||
⚫ | |||
|- |
|||
|<big>मृगः कथं धावति ?</big> |
|||
⚫ | |||
|- |
|||
|<big>सिंहः कथं गर्जति ?</big> |
|||
⚫ | |||
|} |
|||
==== <big> |
==== <big> </big> ==== |
||
==== <big>'''अभ्यासः'''</big> <big> </big> ==== |
|||
<big>'''१. |
<big>'''१. उदाहरणम् अनुसृत्य एतेषां प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखतु''' </big> |
||
Line 45: | Line 62: | ||
<big>'''आरोग्यं कथं अस्ति? आरोग्यं सम्यक् अस्ति |'''</big> |
<big>'''आरोग्यं कथं अस्ति? आरोग्यं सम्यक् अस्ति |'''</big> |
||
<big>बालकः |
<big>बालकः कथं धावति? ------------------- |</big> |
||
<big> |
<big>वातावरणं कथम् अस्ति ? -------------------- |</big> |
||
<big>एतत् वस्त्रं |
<big>एतत् वस्त्रं कथम् अस्ति ? -------------------- |</big> |
||
<big> |
<big>भीमसेनजोशी कथं गायति ? -------------------- |</big> |
||
<big> |
<big>तेन्दुलकरः कथं क्रीडति ? --------------------- | </big> |
||
<big>भोजनं कथम् अस्ति? -------------------- |</big> |
<big>भोजनं कथम् अस्ति? -------------------- |</big> |
||
<big> |
<big>भवती कथम् अस्ति ? ------------------- |</big> |
||
<big>एतत् |
<big>एतत् चलचित्रं कथम् अस्ति ? ------------------- |</big> |
||
<big> |
<big>वातावरणं कथम् अस्ति ? -------------------- |</big> |
||
<big>तत् पुस्तकं कथम् अस्ति ? ------------------- |</big> |
<big>तत् पुस्तकं कथम् अस्ति ? ------------------- |</big> |
||
Line 77: | Line 94: | ||
==== <big>'''२. उदाहरणमनुसृत्य |
==== <big>'''२. उदाहरणमनुसृत्य एतेषाम् उत्तराणां प्रश्नान् लिखतु'''</big> ==== |
||
<big>'''यथा ---'''</big> |
<big>'''यथा ---'''</big> |
||
<big>''' |
<big>'''मन्दिरं सुन्दरम् अस्ति । मन्दिरं कथम् अस्ति ?'''</big> |
||
<big> |
<big>मोदकम् उत्तमम् अस्ति । ------------------- |</big> |
||
<big>शिशु: उच्चैः |
<big>शिशु: उच्चैः रोदिति । ------------------- |</big> |
||
<big>माता शीघ्रं कार्यं |
<big>माता शीघ्रं कार्यं करोति । ------------------- |</big> |
||
<big> |
<big>भवती शनैः वदति । ------------------- |</big> |
||
<big>अश्वः शीघ्रं धावति ------------------- |</big> |
<big>अश्वः शीघ्रं धावति ------------------- |</big> |
||
<big>लोकयानं मन्दं |
<big>लोकयानं मन्दं गच्छति । ------------------- |</big> |
||
<big>कारयानं शीघ्रं |
<big>कारयानं शीघ्रं गच्छति । ------------------- |</big> |
||
<big>रमेशः उच्चैः |
<big>रमेशः उच्चैः हसति । ------------------- |</big> |
||
<big>छात्रः मन्दं |
<big>छात्रः मन्दं लिखति । ------------------- |</big> |
||
<big>वातावरणं सुन्दरम् |
<big>वातावरणं सुन्दरम् अस्ति । ------------------- |</big> |
||
<big>शाटिका उत्ततम् |
<big>शाटिका उत्ततम् अस्ति । ------------------- |</big> |
||
<big>माला सम्यक् धावति। ------------------- | </big> |
<big>माला सम्यक् धावति। ------------------- | </big> |
||
Line 109: | Line 126: | ||
<big><br /></big> |
<big><br /></big> |
||
== <big>'''किमर्थम्?'''</big> == |
|||
<big>किमर्थम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः |
<big>किमर्थम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति । </big> |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
<big>यथा ---</big> |
<big>यथा ---</big> |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
Line 122: | Line 141: | ||
|- |
|- |
||
|<big>शिष्यः किमर्थं गुरुकुले वसति?</big> |
|<big>शिष्यः किमर्थं गुरुकुले वसति?</big> |
||
| <big> |
| <big>शिष्यः अध्ययनार्थं गुरुकुले वसति।</big> |
||
|- |
|- |
||
|<big>सः किमर्थं योगासनं करोति?</big> |
|<big>सः किमर्थं योगासनं करोति?</big> |
||
|<big>सः आरोग्यार्थं योगासनं करोति।</big> |
|<big>सः आरोग्यार्थं योगासनं करोति।</big> |
||
|- |
|- |
||
|<big>माता मन्दिरं किमर्थं गच्छति ?</big> |
|<big>माता मन्दिरं किमर्थं गच्छति ?</big> |
||
| <big>माता मन्दिरं देवदर्शनार्थं गच्छति ।</big> |
| <big>माता मन्दिरं देवदर्शनार्थं गच्छति ।</big> |
||
|- |
|- |
||
Line 136: | Line 155: | ||
| <big>धनिकः सन्तोषार्थं दानं करोति।</big> |
| <big>धनिकः सन्तोषार्थं दानं करोति।</big> |
||
|} |
|} |
||
<big> |
=== <big>अभ्यासः</big> === |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
<big>यथा – </big> |
<big>यथा – </big> |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|+ |
||
|'''<big>१. विद्यालयम् - पठनार्थम्</big>''' |
|||
| |
|||
|- |
|- |
||
|<big>१. </big><big>प्र. – छात्रा किमर्थं विद्यालयं गच्छति ?</big> |
|<big>१. </big><big>प्र. – छात्रा किमर्थं विद्यालयं गच्छति</big> <big>?</big> |
||
| <big>उ. - छात्रा पठानार्थं विद्यालयं गच्छति।</big> |
| <big>उ. - छात्रा पठानार्थं विद्यालयं गच्छति।</big> |
||
|- |
|- |
||
Line 180: | Line 198: | ||
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big> |
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big> |
||
|- |
|- |
||
| colspan="2" |<big>'''८. |
| colspan="2" |<big>'''८. क्रीडाङ्गनम् – क्रीडनार्थम्'''</big> |
||
|- |
|- |
||
|<big>प्र. - ----- -------- ------ -------?</big> |
|<big>प्र. - ----- -------- ------ -------?</big> |
||
Line 190: | Line 208: | ||
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big> |
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big> |
||
|- |
|- |
||
| colspan="2" |<big>'''१०. |
| colspan="2" |<big>'''१०. प्रदर्शिन्याम् - चित्रदर्शनार्थम्'''</big> |
||
|- |
|- |
||
|<big>प्र. - ----- -------- ------ -------?</big> |
|<big>प्र. - ----- -------- ------ -------?</big> |
||
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big> |
| <big>उ. - ----- -------- -------- ------ ।</big> |
||
|} |
|} |
||
<big>'''[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/a/ad/Lesson_25-2.pdf कथम् , किमर्थम् PDF]'''</big> |
|||
<big>'''[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/025%20-%20Katham%20Kimartham.ppsx कथम् , किमर्थम् PPTX with audio]'''</big> |
|||
<big>'''[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/025%20-%20Katham%20Kimartham%20%20NA.ppsx कथम् , किमर्थम् PPTX without audio]'''</big> |
|||
'''PAGE 25''' |
Latest revision as of 18:06, 11 May 2024
कथम्?
कथम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।
सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), कथम् (How?), किमर्थम् (Why or for what?) ।
कथम् इति प्रश्नस्य उत्तराणि ---
सम्यक् | समीचीनम् | उत्तमम् | सुन्दरम् |
ध्यानेन पठन्तु ---
प्रश्नः | उत्तरम् |
---|---|
नाटकं कथम् अस्ति ? | नाटकम् अत्युत्तमम् अस्ति। |
गायकः कथं गायति ? | गायकः सम्यक् गायति। |
कूर्मः कथं चलति ? | कूर्मः मन्दं चलति। |
विमानं कथं गच्छति ? | विमानं शीघ्रं गच्छति। |
नृत्यं कथम् अस्ति ? | नृत्यं सुन्दरम् अस्ति। |
चित्रं कथम् अस्ति ? | चित्रं सुन्दरम् अस्ति। |
सरोवरं कथम् अस्ति ? | सरोवरं बहु विस्तृतम् अस्ति। |
मृगः कथं धावति ? | मृगः शीघ्रं धावति। |
सिंहः कथं गर्जति ? | सिंहः उच्चैः गर्जति। |
अभ्यासः
१. उदाहरणम् अनुसृत्य एतेषां प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखतु
यथा ---
आरोग्यं कथं अस्ति? आरोग्यं सम्यक् अस्ति |
बालकः कथं धावति? ------------------- |
वातावरणं कथम् अस्ति ? -------------------- |
एतत् वस्त्रं कथम् अस्ति ? -------------------- |
भीमसेनजोशी कथं गायति ? -------------------- |
तेन्दुलकरः कथं क्रीडति ? --------------------- |
भोजनं कथम् अस्ति? -------------------- |
भवती कथम् अस्ति ? ------------------- |
एतत् चलचित्रं कथम् अस्ति ? ------------------- |
वातावरणं कथम् अस्ति ? -------------------- |
तत् पुस्तकं कथम् अस्ति ? ------------------- |
सः कार्यं कथं करोति ? -------------------- |
अध्यापकः कथं पाठयति? ---------------------|
सीता कथं गायति? ------------------- |
राधा कथं नृत्यति? ------------------ |
चोरः कथं धावति? ------------------- |
२. उदाहरणमनुसृत्य एतेषाम् उत्तराणां प्रश्नान् लिखतु
यथा ---
मन्दिरं सुन्दरम् अस्ति । मन्दिरं कथम् अस्ति ?
मोदकम् उत्तमम् अस्ति । ------------------- |
शिशु: उच्चैः रोदिति । ------------------- |
माता शीघ्रं कार्यं करोति । ------------------- |
भवती शनैः वदति । ------------------- |
अश्वः शीघ्रं धावति ------------------- |
लोकयानं मन्दं गच्छति । ------------------- |
कारयानं शीघ्रं गच्छति । ------------------- |
रमेशः उच्चैः हसति । ------------------- |
छात्रः मन्दं लिखति । ------------------- |
वातावरणं सुन्दरम् अस्ति । ------------------- |
शाटिका उत्ततम् अस्ति । ------------------- |
माला सम्यक् धावति। ------------------- |
किमर्थम्?
किमर्थम् इति सप्तककारेषु एकः प्रश्नवाचकशब्दः अस्ति ।
सप्त ककाराः = किम् (What?), कुत्र (Where?), कति (How many), कदा (When?), कुतः (From where?), कथम् (How?), किमर्थम् (Why or for what?) ।
किमर्थम् इति प्रश्नवाचक-शब्दस्य उत्तरं क्रियायाः कारणं भवति।
यथा ---
प्रश्नः | उत्तरम् |
---|---|
शिष्यः किमर्थं गुरुकुले वसति? | शिष्यः अध्ययनार्थं गुरुकुले वसति। |
सः किमर्थं योगासनं करोति? | सः आरोग्यार्थं योगासनं करोति। |
माता मन्दिरं किमर्थं गच्छति ? | माता मन्दिरं देवदर्शनार्थं गच्छति । |
रोहनः किमर्थं विदेशं गच्छति? | रोहनः प्रवासार्थं विदेशं गच्छति। |
धनिकः किमर्थं दानं करोति? | धनिकः सन्तोषार्थं दानं करोति। |
अभ्यासः
१. उदाहरणम् अनुसृत्य शब्दद्वयम् उपयुज्य प्रश्नम् उत्तरं च लिखतु ---
यथा –
१. विद्यालयम् - पठनार्थम् | |
१. प्र. – छात्रा किमर्थं विद्यालयं गच्छति ? | उ. - छात्रा पठानार्थं विद्यालयं गच्छति। |
२. विदेशम् – प्रवासार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
३. पाकगृहम् – भोजनार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
४. चिकित्सालयम् – औषधार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
५. उद्यानम् – विहारार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
६. ग्रन्थालयम् – पठानार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
७. मन्दिरम् – प्रसादार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
८. क्रीडाङ्गनम् – क्रीडनार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
९. कश्मीरम् – विहारार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
१०. प्रदर्शिन्याम् - चित्रदर्शनार्थम् | |
प्र. - ----- -------- ------ -------? | उ. - ----- -------- -------- ------ । |
कथम् , किमर्थम् PPTX with audio
कथम् , किमर्थम् PPTX without audio
PAGE 25