13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/paJcamyarthe-taH: Difference between revisions
No edit summary |
No edit summary |
||
(19 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:पञ्चम्यर्थे तः}} |
{{DISPLAYTITLE:२३. पञ्चम्यर्थे तः}} |
||
[[File:Home 13-2023.png|48x48px|thumb|'''[[13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons-2023|Home]]''']] |
|||
<big>पञ्चम्यर्थे तः</big> |
|||
=== <big>'''पञ्चम्यर्थे तः इति प्रयोगः सरलः। तः इति अव्ययपदम्। अतः सर्वेषु लिङ्गेषु तस्य रूपं समानम् ।'''</big> === |
|||
24 A पञ्चम्यर्थे तः |
|||
{| class="wikitable" |
|||
पञ्चम्यर्थे तः इति प्रयोग सरलः-(तस्) इति अव्ययम् अतः सर्वेषु लिङ्गेषु तस्य समानम् रूपम्। |
|||
|<big>'''पञ्चमीविभक्तिः'''</big> |
|||
| |
|||
|<big>'''तः'''</big> |
|||
|- |
|||
|<big>विद्यालयात्</big> |
|||
|= |
|||
|<big>'''विद्यालयतः '''</big> |
|||
|- |
|||
|<big>नद्याः</big> |
|||
|= |
|||
|<big>'''नदीतः '''</big> |
|||
|- |
|||
|<big>ग्रन्थात्</big> |
|||
|= |
|||
|<big>'''ग्रन्थतः '''</big> |
|||
|- |
|||
|<big>गृहात्</big> |
|||
|= |
|||
|<big>'''गृहतः'''</big> |
|||
|- |
|||
|<big>शालायाः</big> |
|||
|= |
|||
|<big>'''शालातः'''</big> |
|||
|- |
|||
|<big>बालकस्य</big> |
|||
|= |
|||
|<big>'''बालकतः'''</big> |
|||
|} |
|||
'''<big>पञ्चमीविभक्तेः तः इत्यनयोः अर्थभेदः नास्ति।</big>''' |
|||
विद्यलयात् = विध्यालयतः, नद्याः =नदीतः , ग्रन्थात् = ग्रन्थतः एतयोः अर्थभेदः नास्ति। |
|||
{| class="wikitable" |
|||
! colspan="2" | |
|||
=== <big>'''अवधेयम्'''</big> === |
|||
|- |
|||
!<big>'''अशुद्धम्'''</big> |
|||
!<big>'''शुद्धम्'''</big> |
|||
|- |
|||
|<big>अत्रतः</big> |
|||
|<big>अतः</big> |
|||
|- |
|||
|<big>तत्रतः </big> |
|||
|<big>ततः</big> |
|||
|- |
|||
|<big>कुत्रतः </big> |
|||
|<big>कुतः</big> |
|||
|- |
|||
|<big>उपरितः </big> |
|||
|<big>उपरिष्टात्</big> |
|||
|} |
|||
१. पञ्चम्यर्थे तः इति प्रयोगः भाषायाम् वर्तते। अनेन अर्थ भेदः नास्ति।अस्य अवगमनार्थम् एतत् पठत अवगच्छत च-। |
|||
१. गङ्गा हिमालयतः प्रवहति। १. पत्राणि वृक्षतः पतन्ति |
|||
२. फलं वृक्षतः पतति २. माता साडिका वस्त्रालयतः क्रीतवति। |
|||
=== <big>'''कोष्ठके दत्तानि वाक्यानि पठतु अवगच्छतु च ।'''</big> === |
|||
३. मोहनः विद्यालयतः आगच्छति ३. औषथयः पृथिवीतः उत्भवन्ति।। |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|+ |
|||
४. शब्दः दूरवाणितः भवति ४. युवकाः क्रीडाङ्गणतः आगच्छन्ति। |
|||
|- |
|||
|<big>गङ्गा हिमालयतः प्रवहति।</big> |
|||
| |
|||
|<big>पत्राणि वृक्षतः पतन्ति।</big> |
|||
|- |
|||
|<big>फलं वृक्षतः पतति।</big> |
|||
| |
|||
|<big>माता शाटिकां वस्त्रालयतः क्रीतवती। </big> |
|||
|- |
|||
|<big>मोहनः विद्यालयतः आगच्छति।</big> |
|||
| |
|||
|<big>औषधयः पृथिवीतः उद्भवन्ति।</big> |
|||
|- |
|||
|<big>शब्दः दूरवाणीतः भवति।</big> |
|||
| |
|||
| <big>युवकाः क्रीडाङ्गनतः आगच्छन्ति।</big> |
|||
|- |
|||
|<big>लोकयानं चेन्नैनगरतः गच्छति।</big> |
|||
| |
|||
|<big>कपयः वृक्षतः अवरोहन्ति ।</big> |
|||
|- |
|||
|<big>श्वासः नासिकातः आगच्छति।</big> |
|||
| |
|||
|<big>वयम् आचार्यतः ज्ञानं सम्पादयामः।</big> |
|||
|- |
|||
| <big>कमलं सरोवरतः जायते।</big> |
|||
| |
|||
|<big>कृषकाः नगरतः ग्रामं गच्छन्ति।</big> |
|||
|- |
|||
|<big>हस्ततः कङ्कणं पतति।</big> |
|||
| |
|||
|<big>नार्याः नदीतः जलम् आनयन्ति।</big> |
|||
|- |
|||
| <big>शीतलता कौमुदीतः प्रवहति।</big> |
|||
| |
|||
|<big>मधुरं पिपीलिकातः रक्षतु।</big> |
|||
|- |
|||
|<big>पुरुषः कार्यालयतः गृहम् आगच्छति।</big> |
|||
| |
|||
|<big>सः वित्तकोशतः धनम् आनयति।</big> |
|||
|} |
|||
५. लोकयानम् चेन्नैनगरतः गच्छति। ५.कपयः वृक्षतः अवरोहन्ति । |
|||
६. श्वासः नासिकातः आगच्छति। ६. वयम् आचार्यतः ज्ञानम् सम्पादयामः। |
|||
=== <big>'''अभ्यासः - उचितपदानि चित्वा कस्मात् किम् आगतः इति लिखतु'''</big> === |
|||
७. कमलम् सरोवरतः जायते। ७.कृषकाः नगरतः ग्रामं गच्छन्ति। |
|||
८. हस्ततः कङ्गणम् पतति। ८. नार्याः नदीतः जलम् आनयन्ति। |
|||
९. शीतलता कौमुदीतः प्रवहति। ९. मधुरम् पिपिलिकातः रक्षतु। |
|||
१०. पुरुषः कार्यालयतः गृहम् आगच्छति। १०.सः वित्तकोशतः धनम् आनयति। |
|||
कस्मात् किम् आगतम् इति लिखतु |
|||
अण्डं क्रिमिः कीटः चित्रपतङ्गः |
|||
उत्तरम् चित्वा कस्मात् किम् इति लिखतु |
|||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|<big>ग्रन्थालयतः</big> |
|||
|ग्रन्धालयतः |
|||
|औष्ण्यम् |
|<big>औष्ण्यम्</big> |
||
|- |
|- |
||
|<big>दूरवाणीतः</big> |
|||
|दूरवाणितः |
|||
|गन्धः |
|<big>गन्धः</big> |
||
|- |
|- |
||
|शीतपेटिकातः |
|<big>शीतपेटिकातः</big> |
||
|वृष्टिः |
|<big>वृष्टिः</big> |
||
|- |
|- |
||
|आतपतः |
|<big>आतपतः</big> |
||
|पुस्तकम् |
|<big>पुस्तकम्</big> |
||
|- |
|- |
||
|बीजतः |
|<big>बीजतः</big> |
||
|चूर्णम् |
|<big>चूर्णम्</big> |
||
|- |
|- |
||
|तण्डुलतः |
|<big>तण्डुलतः </big> |
||
|जलम् |
|<big>जलम्</big> |
||
|- |
|- |
||
|रुग्णालयतः |
|<big>रुग्णालयतः </big> |
||
|क्षीरम् |
|<big>क्षीरम्</big> |
||
|- |
|- |
||
|गन्धवर्तिकातः |
|<big>गन्धवर्तिकातः</big> |
||
|शब्दः |
|<big>शब्दः</big> |
||
|- |
|- |
||
|क्षीरकेन्द्रतः |
|<big>क्षीरकेन्द्रतः</big> |
||
|<big>औषधम्</big> |
|||
|औषथम् |
|||
|- |
|- |
||
|सरोवरतः |
|<big>सरोवरतः</big> |
||
|<big>शैत्यम्</big> |
|||
|शैत्ययम् |
|||
|- |
|- |
||
|<big>वित्तकोशतः</big> |
|||
|वित्तकोषतः |
|||
|<big>अङ्कुरः</big> |
|||
|अङ्गुरः |
|||
|- |
|- |
||
|मेघतः |
|<big>मेघतः</big> |
||
|धनम् |
|<big>धनम्</big> |
||
|} |
|} |
||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
=== अवधेयम् === |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
अवधेयम् |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
<big> </big> |
|||
=== '''<big>अभ्यासः -</big> <big>कस्मात् किम् आगतम् इति लिखतु</big>''' === |
|||
अत्रतः अतः |
|||
[[File:चित्रपतङ्ग_chart-2.png|alt=butterfly chart|frameless|500x500px]] |
|||
तत्रतः ततः |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
कुत्रतः कुतः |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
# <big>---- ---- ----</big> |
|||
उपरितः उपरिष्टात् |
|||
=== <big>'''पञ्चम्यर्थे तः इत्यस्य प्रयोगः'''</big> === |
|||
पञ्चम्यर्थे तः इति प्रयोगः पाठस्य अभासः |
|||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|+ |
|||
|ग्रुहम |
|||
!<big>क्षीरकेन्द्रम्, हिमालयः, वाराणासी, क्रीडाङ्गणम्, नदी, नगरम्, छुरिका, आपणम्, पाकशाला,</big> <big>कार्यालयम् ग्रामः, गोशाला, मुखं, यानम्, पाञ्चालिका, वृक्षः, ग्रन्थालयः, शाखा, बाष्पस्थाली।</big> |
|||
|ग्रुहतः |
|||
|- |
|||
|शाला |
|||
|शालतः |
|||
|- |
|||
|नदी |
|||
|नदीतः |
|||
|- |
|||
|बाल |
|||
|बालकतः |
|||
|} |
|} |
||
<big><br /> |
|||
24 B.पञ्चम्यर्थे तः इति प्रयोगः पाठस्य अभासः |
|||
'''उपरिष्टात् कोष्ठकात् उचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयतु |''' </big> |
|||
1.क्षीरकेन्द्रम्, हिमालयम्, वाराणासि, , क्रीडाङ्गणम् , नदी, नगरम्ं, छुरिका, आपणं, पाकशाला, कार्यालयम् ग्रामं, गोशाला, मुखं, यानं, पाञ्चालिका, वृक्षः, ग्रन्धालयः, शाखा, बाष्पस्थाली। |
|||
परिष्टात् कोष्टकात् उचितम् पदम् चित्वा रिक्तस्थानम् | |
|||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
| १ |
|<big> १</big> |
||
|कुतः धूमः आगच्छति |
|<big>'''कुतः धूमः आगच्छति'''</big> |
||
|पाकशालातः धूमः आगच्छति। |
|<big>'''पाकशालातः धूमः आगच्छति।'''</big> |
||
|- |
|- |
||
| २ |
|<big> २</big> |
||
| |
|<big>भवती कुतः क्षीरं क्रीणाति? </big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
| ३ |
|<big> ३</big> |
||
| |
|<big>बाष्पः कुतः आगच्छति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|४ |
|<big>४</big> |
||
|यात्रिका |
|<big>यात्रिका कुतः पतति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|५ |
|<big>५</big> |
||
|भवान् कुतः |
|<big>भवान् कुतः पुस्तकानि स्वीकरोति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|६ |
|<big>६</big> |
||
|गोपालकः |
|<big>गोपालकः कुतः गां नयति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|७ |
|<big>७</big> |
||
|फलरसः |
|<big>फलरसः कुतः श्रवति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|८ |
|<big>८</big> |
||
| |
|<big>खर्जूरं कुतः क्रीणाति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|९ |
|<big>९</big> |
||
|कृषकः |
|<big>कृषकः कुतः आगच्छति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|१० |
|<big>१०</big> |
||
|कुतः |
|<big>कुतः फलानि पतति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|११ |
|<big>११</big> |
||
|बालकः |
|<big>बालकः कुतः आगच्छति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|१२ |
|<big>१२</big> |
||
|ग्रामीणः |
|<big>ग्रामीणः कुतः जलम् आनयति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|१३ |
|<big>१३</big> |
||
| |
|<big>पुष्पं कुतः पतितम्?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|१४ |
|<big>१४</big> |
||
|शब्दः |
|<big>शब्दः कुतः आगच्छति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|१५ |
|<big>१५</big> |
||
| |
|<big>रेल्यानं कुतः आगच्छति?</big> |
||
| |
| |
||
|- |
|||
| colspan="3" |<big>'''*उत्तराणि अधोभागे दत्तानि।'''</big> |
|||
|} |
|} |
||
<big><br /></big> |
|||
==== <big>'''आवरणान्तर्गतेन शब्देन वाक्यानि पूरयत।'''</big> ==== |
|||
<big>उदाहरणम्</big> |
|||
<big>'''१. जलं <u>द्रोणीतः</u> (द्रोणी) उद्गच्छति।'''</big> |
|||
<big>२. तैलं---------(कूपी) स्रवति।</big> |
|||
<big>३. युवकाः----- (यानम्) कूर्दन्ति।</big> |
|||
<big>४. नदी ------ (गिरिः) प्रवहति।</big> |
|||
आ. आवरणान्तर्गतेन शब्देन वाक्यानि पूरयत। |
|||
<big>५. दध्यन्नं ----- (मार्जारः) रक्षतु।</big> |
|||
१. जलम् ------(द्रोणि) उद्गच्चति। |
|||
<big>६. नवनीतं -----(दधि) प्राप्नोति।</big> |
|||
२. तैलं---------(कूपि) स्रवति। |
|||
<big>७. वयं -----(समुद्रतीरम्) शङ्खम् आनयामः ।</big> |
|||
३. युवकाः----- (यानम्) कूर्दन्ति। |
|||
<big>८. सर्वकार:-----(भूकम्पः) जनान् रक्षति ।</big> |
|||
४. नदी ------ (गिरि) प्रवहति। |
|||
<big>९. मणिः --------(माला) पतति ।</big> |
|||
५. दध्यन्नं ----- (मार्जार) रक्षतु। |
|||
<big>१०. बालः -------(शाला) आगच्छति।</big> |
|||
६. नवनीतं -----(दधि) प्राप्नोति। |
|||
<big>११. गायकः -----(सभा) बहिरागच्छति ।</big> |
|||
७. वयं -----(समुद्रतीरम्) शङ्गम् आनयामः । |
|||
<big>१२. सा ---------(विदेशराज्यम्) अत्र आगता ।</big> |
|||
८. सर्वकार:-----(भूक़म्पः) जनान् रक्षति । |
|||
<big>१३. अन्नं-------- (स्थालिका) पतति ।</big> |
|||
<big>१४. शब्दः ------(घण्टा) भवति ।</big> |
|||
१०. बालः -------(शाला) आगच्छति। |
|||
<big>१५. नूपुरं -------(पादः) पतति। </big> |
|||
११. गायकः -----(सभा) बहिरागच्छति । |
|||
<big>१६. धूमः ------(यानम्) आगच्छति।</big> |
|||
१२. सा ---------(विदशराज्यम्) अत्र् आगता । |
|||
<big>१७. कृषकः -----(अजाः) कृषिभूमिं रक्षति ।</big> |
|||
१३. अन्नं-------- (स्थालिका) पतति । |
|||
<big>१८.वृष्टिः ------(मेघः) पतति।</big> |
|||
१४. शब्दः ------(घण्टा) भवति । |
|||
<big>१९.दन्तः -------(मुखं) पतति</big> |
|||
१४. शब्दः ------(घण्टा) भवति । |
|||
<big>२०.सा ---------(कपाटिका) पुस्तकानि स्वीकरोति।</big> |
|||
१५. नूपुरं -------(पादः) पतति। |
|||
<big>२१.ध्वनिः ------(आकाशवाणी) भवति।</big> |
|||
<big>२२.बालकः ---- (वर्गः) बहिः तिष्ठति।</big> |
|||
१७. कृषकः -----(अजाः) कृषिभूमिं रक्षति । |
|||
<big>२३.शिशुः -----(शय्या) न उत्तिष्ठति।</big> |
|||
१८.वृष्टिः ------(मेघः) पतति। |
|||
<big>२४.----- (वातनियन्त्रकः) शैत्यम् आगच्छति।</big> |
|||
१९.दन्तः -------(मुखं) पतति |
|||
<big>२५.स: ---- (विदेशः) आगन्तुम् इच्छति।</big> |
|||
२०.सा ---------(कपाटिका) पुस्तकानि स्वीकरोति। |
|||
<big>२६. अम्बा---(गृहम्) भोजनम् आनयति।</big> |
|||
२१.ध्वनिः ------(आकाशवाणि) भवति। |
|||
<big>२७. माला-----(नीलगिरी) प्रयाणं करोति।</big> |
|||
२२.बालकः ---- (वर्गः) बहिः तिष्ठति। |
|||
<big>२८. मोनिषा पुस्तकानि ----(विदेशः) आनयति।</big> |
|||
२३.शिशुः -----(शय्या) न उत्तिष्ठति। |
|||
<big>२९. मातुलः वस्त्राणि ----(आपणः) क्रीतवान्।</big> |
|||
२४.----- (वातनियन्त्रक) शैत्यम् आगच्छति। |
|||
<big>३०. निर्झरः -----(पर्वतः) प्रवहति।</big> |
|||
२५.स: ---- (विदेश) आगन्तुम् इच्छति। |
|||
<big><br /><nowiki>*</nowiki>'''उत्तराणि'''- १. पाकशालातः, २. क्षीरकेन्द्रतः, ३. बाष्पस्थालीतः, ४. यानतः, ५. ग्रन्धालयतः, ६. गोशालातः, </big> |
|||
२६. अम्बा---(गृह) भोजनम् आनयति। |
|||
<big> ७. छुरिकातः ८.आपणतः, ९. नगरतः, १०. वृक्षतः, ११. क्रीडाङ्गणतः, १२. नदीतः, १३. शाखातः,</big> |
|||
२७. माला-----(नीलगिरि) प्रयाणम् करोति। |
|||
<big> १४. मुखतः, १५. वाराणसीतः।</big> |
|||
२८. मोनिषा पुस्त्कानि ----(विदेश) आनयति। |
|||
२९. मातुलः वस्त्राणि ----(आपण) क्रीतवान्। |
|||
३०. निझरः -----(पर्वत) प्रवहति। |
|||
<big>'''[https://static.miraheze.org/samskritavyakaranamwiki/4/4b/23-paNYchamyarthe_taH.pdf पञ्चम्यर्थे तः PDF]'''</big> |
|||
<big>'''[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/023%20-%20Panchamyarthe%20Taha.ppsx पञ्चम्यर्थे तः PPTX with audio]'''</big> |
|||
उत्तराणि- १. पाकशालातः, २.क्षीरकेन्द्रतः, ३. बाष्पस्थालीतः,४. यानतः, ५. ग्रन्धालयतः,६. गोशालातः, |
|||
<big>'''[https://archive.org/download/spoken-sanskrit-73_202402/023%20-%20Panchamyarthe%20Taha%20NA.ppsx पञ्चम्यर्थे तः PPTX without audio]'''</big> |
|||
७. छुरिकातः ८.आपणतः, ९. नगरतः, १०. वृक्षतः, ११. क्रीडाङ्गणतः, १२.नदीतः, १३.शाखातः, |
|||
'''PAGE 23''' |
Revision as of 02:58, 18 April 2024
पञ्चम्यर्थे तः इति प्रयोगः सरलः। तः इति अव्ययपदम्। अतः सर्वेषु लिङ्गेषु तस्य रूपं समानम् ।
पञ्चमीविभक्तिः | तः | |
विद्यालयात् | = | विद्यालयतः |
नद्याः | = | नदीतः |
ग्रन्थात् | = | ग्रन्थतः |
गृहात् | = | गृहतः |
शालायाः | = | शालातः |
बालकस्य | = | बालकतः |
पञ्चमीविभक्तेः तः इत्यनयोः अर्थभेदः नास्ति।
अवधेयम् | |
---|---|
अशुद्धम् | शुद्धम् |
अत्रतः | अतः |
तत्रतः | ततः |
कुत्रतः | कुतः |
उपरितः | उपरिष्टात् |
कोष्ठके दत्तानि वाक्यानि पठतु अवगच्छतु च ।
गङ्गा हिमालयतः प्रवहति। | पत्राणि वृक्षतः पतन्ति। | |
फलं वृक्षतः पतति। | माता शाटिकां वस्त्रालयतः क्रीतवती। | |
मोहनः विद्यालयतः आगच्छति। | औषधयः पृथिवीतः उद्भवन्ति। | |
शब्दः दूरवाणीतः भवति। | युवकाः क्रीडाङ्गनतः आगच्छन्ति। | |
लोकयानं चेन्नैनगरतः गच्छति। | कपयः वृक्षतः अवरोहन्ति । | |
श्वासः नासिकातः आगच्छति। | वयम् आचार्यतः ज्ञानं सम्पादयामः। | |
कमलं सरोवरतः जायते। | कृषकाः नगरतः ग्रामं गच्छन्ति। | |
हस्ततः कङ्कणं पतति। | नार्याः नदीतः जलम् आनयन्ति। | |
शीतलता कौमुदीतः प्रवहति। | मधुरं पिपीलिकातः रक्षतु। | |
पुरुषः कार्यालयतः गृहम् आगच्छति। | सः वित्तकोशतः धनम् आनयति। |
अभ्यासः - उचितपदानि चित्वा कस्मात् किम् आगतः इति लिखतु
ग्रन्थालयतः | औष्ण्यम् |
दूरवाणीतः | गन्धः |
शीतपेटिकातः | वृष्टिः |
आतपतः | पुस्तकम् |
बीजतः | चूर्णम् |
तण्डुलतः | जलम् |
रुग्णालयतः | क्षीरम् |
गन्धवर्तिकातः | शब्दः |
क्षीरकेन्द्रतः | औषधम् |
सरोवरतः | शैत्यम् |
वित्तकोशतः | अङ्कुरः |
मेघतः | धनम् |
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
अभ्यासः - कस्मात् किम् आगतम् इति लिखतु
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
- ---- ---- ----
पञ्चम्यर्थे तः इत्यस्य प्रयोगः
क्षीरकेन्द्रम्, हिमालयः, वाराणासी, क्रीडाङ्गणम्, नदी, नगरम्, छुरिका, आपणम्, पाकशाला, कार्यालयम् ग्रामः, गोशाला, मुखं, यानम्, पाञ्चालिका, वृक्षः, ग्रन्थालयः, शाखा, बाष्पस्थाली। |
---|
उपरिष्टात् कोष्ठकात् उचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयतु |
१ | कुतः धूमः आगच्छति | पाकशालातः धूमः आगच्छति। |
२ | भवती कुतः क्षीरं क्रीणाति? | |
३ | बाष्पः कुतः आगच्छति? | |
४ | यात्रिका कुतः पतति? | |
५ | भवान् कुतः पुस्तकानि स्वीकरोति? | |
६ | गोपालकः कुतः गां नयति? | |
७ | फलरसः कुतः श्रवति? | |
८ | खर्जूरं कुतः क्रीणाति? | |
९ | कृषकः कुतः आगच्छति? | |
१० | कुतः फलानि पतति? | |
११ | बालकः कुतः आगच्छति? | |
१२ | ग्रामीणः कुतः जलम् आनयति? | |
१३ | पुष्पं कुतः पतितम्? | |
१४ | शब्दः कुतः आगच्छति? | |
१५ | रेल्यानं कुतः आगच्छति? | |
*उत्तराणि अधोभागे दत्तानि। |
आवरणान्तर्गतेन शब्देन वाक्यानि पूरयत।
उदाहरणम्
१. जलं द्रोणीतः (द्रोणी) उद्गच्छति।
२. तैलं---------(कूपी) स्रवति।
३. युवकाः----- (यानम्) कूर्दन्ति।
४. नदी ------ (गिरिः) प्रवहति।
५. दध्यन्नं ----- (मार्जारः) रक्षतु।
६. नवनीतं -----(दधि) प्राप्नोति।
७. वयं -----(समुद्रतीरम्) शङ्खम् आनयामः ।
८. सर्वकार:-----(भूकम्पः) जनान् रक्षति ।
९. मणिः --------(माला) पतति ।
१०. बालः -------(शाला) आगच्छति।
११. गायकः -----(सभा) बहिरागच्छति ।
१२. सा ---------(विदेशराज्यम्) अत्र आगता ।
१३. अन्नं-------- (स्थालिका) पतति ।
१४. शब्दः ------(घण्टा) भवति ।
१५. नूपुरं -------(पादः) पतति।
१६. धूमः ------(यानम्) आगच्छति।
१७. कृषकः -----(अजाः) कृषिभूमिं रक्षति ।
१८.वृष्टिः ------(मेघः) पतति।
१९.दन्तः -------(मुखं) पतति
२०.सा ---------(कपाटिका) पुस्तकानि स्वीकरोति।
२१.ध्वनिः ------(आकाशवाणी) भवति।
२२.बालकः ---- (वर्गः) बहिः तिष्ठति।
२३.शिशुः -----(शय्या) न उत्तिष्ठति।
२४.----- (वातनियन्त्रकः) शैत्यम् आगच्छति।
२५.स: ---- (विदेशः) आगन्तुम् इच्छति।
२६. अम्बा---(गृहम्) भोजनम् आनयति।
२७. माला-----(नीलगिरी) प्रयाणं करोति।
२८. मोनिषा पुस्तकानि ----(विदेशः) आनयति।
२९. मातुलः वस्त्राणि ----(आपणः) क्रीतवान्।
३०. निर्झरः -----(पर्वतः) प्रवहति।
*उत्तराणि- १. पाकशालातः, २. क्षीरकेन्द्रतः, ३. बाष्पस्थालीतः, ४. यानतः, ५. ग्रन्धालयतः, ६. गोशालातः,
७. छुरिकातः ८.आपणतः, ९. नगरतः, १०. वृक्षतः, ११. क्रीडाङ्गणतः, १२. नदीतः, १३. शाखातः,
१४. मुखतः, १५. वाराणसीतः।
पञ्चम्यर्थे तः PPTX with audio
पञ्चम्यर्थे तः PPTX without audio
PAGE 23